Męciński Andrzej (Jędrzej) z Kurozwęk h. Poraj (zm. ok. 1619), poseł na sejm, uczestnik rokoszu Zebrzydowskiego. Był synem Andrzeja (zob.) i Katarzyny z Hoczwi Balówny. W młodości przebywał prawdopodobnie na dworze Zygmunta III i w r. 1593 uczestniczył w wyprawie króla do Szwecji. Znaczniejszą działalność polityczną rozwinął M. w czasie rokoszu Zebrzydowskiego. Obóz królewski uważał go za jednego z aktywniejszych przywódców rokoszowych. Na wezwanie Mikołaja Zebrzydowskiego przybył wraz ze Stanisławem Stadnickim zw. «Diabłem», Adamem H. Sieniawskim i Piotrem Gorajskim na zjazd do Stężycy, aby połączyć się ze zgromadzonymi tu rokoszanami. Prowadził wtedy jako dowódca oddział wojskowy z Lanckorony. Jako poseł z sejmiku proszowskiego zerwał sejm 1606 r. Dn. 19 III t. r. uczestniczył w opracowaniu tekstu protestacji posłów krakowskich wobec konstytucji i uniwersału poborowego, który następnie wniósł m. in. 22 IV do ksiąg grodzkich stężyckich i oblatowal 6 V t. r. w aktach grodzkich krakowskich. Dn. 11 V wniósł tę protestację do akt grodzkich bieckich. Do Lublina ściągnął M. z oddziałem liczącym ok. 150 osób. Rozwijał tu aktywną działalność przy boku «Diabła» Stadnickiego. Starał się m. in. o przekształcenie zjazdu w konfederację, a przez to o wywołanie jawnego rokoszu. Następnie gorliwie bronił idei rokoszu przed odłamem umiarkowanym żądającym zwołania nadzwyczajnego sejmu. Dn. 15 VI 1606 podpisał uniwersał i instrukcję dla deputacji wysłanej ze zjazdu do króla. Oba te akty wniósł m. in. do akt grodzkich lubelskich 17 VI. W marcu 1607 uczestniczył w obradach zjazdu w Jędrzejowie. Wybrany został w skład deputacji opracowującej ostatecznie uchwały zjazdu. W t. r. brał udział w zjeździe w Czersku, podpisując 13 VI wezwanie rokoszan do posłów obradujących w Warszawie. Akt wypowiedzenia posłuszeństwa królowi zredagowany 24 VI w Jeziernej podpisał w jego imieniu Kacper Męciński. Po kilkuletniej przerwie wznowił M. działalność polityczną, uczestnicząc jako poseł sandomierski w obradach sejmu 1611 r. Wybrany wówczas został do komisji mającej uregulować sprawy graniczne z Węgrami. W r. 1616 występował już w kręgach zbliżonych do dworu. Będąc posłem na sejm 1616 r., został wybrany, wraz z bpem A. Lipskim, Jakubem Sobieskim i in., do grona konsyliarzy towarzyszących wyprawie królewicza Władysława na Moskwę. Sam M. wystawił własnym kosztem chorągiew, która wzięła udział w tej wyprawie.
M. był dziedzicem Działoszyna, Trębaczowa, Dankowa, Szczytów, Niwisk i in. w ziemi wieluńskiej, a także wsi: Zastronie, Ziemiaki, Kozice, Wysocko, Wysoka, Kalecza Wola w pow. radomskim woj. sandomierskiego. W Działoszynie utrzymywał zbór kalwiński. Kontynuował po śmierci ojca liczne procesy o dziesięciny, np. z kolegiatą Św. Floriana o dziesięciny z dóbr Szczyty, Trębaczów i Niwiska leżących w ziemi wieluńskiej. W r. 1601 zaległości z tego tytułu sięgały 2 000 grzywien. Wg wyroku Męcińscy mieli uregulować dług, płacąc po 400 grzywien rocznie. Być może (biorąc pod uwagę kontakty M-ego z Gorajskim), iż to właśnie M. był nie wymienionym z imienia Męcińskim, który był pozywany w r. 1615 do Trybunału Piotrkowskiego, wraz z Piotrem Gorajskim, Marcinem Sienickim i in., o fałszowanie monety. Został jednak uniewinniony, jako że «dopiero chciał, ale nie robił» (Ossoliński).
M. zmarł krótko przed r. 1620, kiedy to jego brat Jan, sprawując opiekę nad osieroconymi bratankami, sprzedał Mikołajowi Sługockiemu ich dobra w pow. radomskim, trzymane już zresztą przez tegoż Sługockiego w zastawie. M. był żonaty dwukrotnie: z Ewą Gniewoszówną z Oleksowa, córką Jana, starosty latowickiego, oraz z Dorotą Zebrzydowską. Miał synów: Andrzeja, Wojciecha (pułkownika) i Jana, oraz córkę Katarzynę, 1. v. żonę Piotra Woyny, podstolego W. Ks. Lit., 2. v. Hieronima Radziejowskiego, starosty łomżyńskiego.
Boniecki, VI 138; Niesiecki, V 360; Uruski, X 322–4; Żychliński, I 170–2 (mylne imię matki); – Maciszewski J., Wojna domowa w Polsce, Wr. 1960; Niemcewicz J. U., Panowanie Zygmunta III, Kr. 1860 II 20, 83; Sobieski W., Pamiętny sejm, W. 1913 s. 63–4, 222; Strzelecki A., Udział i rola różnowierstwa w rokoszu Zebrzydowskiego, „Reform. w Pol.” R. 7–8: 1936; – Akta sejmikowe woj. krak., I 274, 283–5; Łubieński S., Pisma pośmiertne, Pet.–Mohilew 1855 s. 81, 144; Naruszewicz A., Historya Chodkiewicza, Lipsk 1837 I 140, II 69; Pamiętnik Zbigniewa Ossolińskiego, Lw. 1879 s. 47; Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608, Kr. 1916 I 9; Wielewicki, Dziennik, II 166; Zbylitowski A., Drogi do Szwecyey, Biblioteka starożytnych pisarzy polskich, W. 1843 II 56; – Arch. Państw. w Kr.: Castr. Crac. 33 s. 588, 191 s. 800, 214 s. 1549; B. Czart.: rkp. nr 335 s. 106, 109, nr 337 s. 132, 138–139, 152; B. Jag.: rkp. nr 102 s. 74, nr 107 s. 886; – Informacje Włodzimierza Dworzaczka.
Jerzy Michalewicz