INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Andrzej Rogoziński     

Andrzej Rogoziński  

 
 
1874-11-20 - 1942-05-20
Biogram został opublikowany w latach 1988-1989 r. w XXXI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Rogoziński Andrzej (1874–1942), ksiądz, działacz społeczny w Łodzi. Ur. 20 XI w Sielicach lub Duranowie w pow. sochaczewskim, był synem Michała i Marianny z domu Florczak.

R. uczył się w szkole elementarnej w Sochaczewie, następnie ukończył Seminarium Metropolitalne Warszawskie i 19 I 1902 otrzymał święcenia kapłańskie. Kolejno pełnił funkcje wikarego w Nowo-Mińsku (obecnie Mińsk Mazowiecki), kapelana w szpitalu psychiatrycznym w Tworkach (1902), wikarego w Kutnie (od marca 1903), a od 10 VIII 1904 wikarego w parafii św. Krzyża w Łodzi. Pracując w największej łódzkiej parafii, zainteresował się społecznymi bolączkami swych parafian, których większość stanowili robotnicy. Zorganizował bractwo religijne: Łódzkie Stowarzyszenie Robotników Chrześcijańskich p. n. «Demokracja Chrześcijańska». Nie miał jednak skrystalizowanego poglądu na cele i zadania organizowanego przez siebie bractwa, ani też programu reform społecznych. Rozwiązywanie konfliktów widział w chrześcijańskich zasadach miłości bliźniego. Stowarzyszenie za główne swe posłannictwo przyjęło «podniesienie stanu robotniczego pod względem religijno-moralnym, umysłowym, społecznym, materialnym i narodowym» (ustawa Łódzkiego Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich). Przerażały R-ego rewolucyjne wydarzenia z r. 1905, choć jednocześnie dostrzegał konieczność strajków w skrajnych sytuacjach, czym różnił się od innych organizatorów ruchu chrześcijańskiego w Król. Pol. Pod jego patronatem bractwo prowadziło akcję pośrednictwa pracy, założyło bibliotekę, orkiestrę i bezpłatną szkółkę dla dzieci. Był inicjatorem zakładania spółdzielczych sklepów komandytowych, dla których opracował specjalną instrukcję.

Działalność R-ego zyskała mu dużą popularność w środowisku robotniczym, a nieufność hierarchii kościelnej. Kiedy z powodu jego opozycyjnego stanowiska, nie doszło do zjednoczenia bractw kościelnych w jednolitą łódzką organizację chrześcijańską, władze kościelne w październiku 1906 przeniosły go do Warszawy, gdzie został wikarym przy kościele św. Aleksandra. Współpracownicy R-ego rozpoczęli głośną kampanię w obronie swego patrona, która wywołała konsternację w środowisku katolickim. Dn. 31 I 1907 zwolennicy R-ego zarejestrowali Łódzkie Stowarzyszenie Robotników p. n. «Chrześcijańska Demokracja – Pierwszego Organizatora ks. Andrzeja Rogozińskiego». W nazwie akcentowano odrębność organizacyjną i przywiązanie do twórcy stowarzyszenia. Statut został podpisany przez samego R-ego, jako byłego wikariusza kościoła św. Krzyża. Mimo przeniesienia do Warszawy R. nie zrezygnował ze swej działalności, ale stowarzyszenie znalazło się w trudnej sytuacji, ponieważ było atakowane i przez socjalistów i przez kler łódzki, bojkotujący R-ego i jego organizację za wyłamanie się z ogólnego ruchu chrześcijańskiego. Wskutek tych czynników stopniowo traciło wpływy i w marcu 1914 zostało rozwiązane. R-ego natomiast po krótkim pobycie w Warszawie mianowano administratorem parafii Wierzbno w pow. węgrowskim (kwiecień 1907), administratorem parafii Luboń w pow. rawskim (wrzesień t. r.), wikariuszem parafii Leszno w pow. błońskim (marzec 1908), ale żadnej z tych funkcji R. nie objął, usiłując nadal prowadzić działalność społeczną w Łodzi. Mianowany proboszczem Miłonic w pow. kutnowskim (lipiec 1908), osiadł tam i dopiero w grudniu 1914, w związku z działaniami wojennymi, opuścił parafię. Następnie w l. 1915–32 pełnił obowiązki proboszcza w Kołacinku w pow. brzezińskim, w Domaniewie w pow. łęczyckim i w Szczawinie w pow. brzezińskim. Zwolniony z tego ostatniego stanowiska ze względu na chorobę w listopadzie 1932, wrócił do Łodzi. Wznowił także działalność społeczno-polityczną, bo już w t. r. prowadzone było przez Prokuraturę Sądu Okręgowego w Łodzi dochodzenie przeciwko niemu o wygłaszanie z ambony kazań przeciwko rządowi, a w r. 1934 stanął na czele jednej z list wyborczych jako kandydat do Rady Miejskiej. W wyniku tych poczynań otrzymał od ordynariusza diec. łódzkiej zakaz kandydowania i udziału w pracy przedwyborczej, ale skutek odniosło dopiero zawieszenie w czynnościach kapłańskich. Swą działalność wśród łódzkich robotników opisał w pracy wspomnieniowej pt. Karta mego życia w Łodzi (W. [b. r. w.]). W czerwcu 1934 został rektorem kościoła filialnego w Grotnikach koło Łodzi, a od lipca 1935 był wikariuszem parafii Wniebowzięcia Najśw. Marii Panny w Łodzi.

W czasie drugiej wojny światowej R. został 6 X 1941 aresztowany przez Niemców i przewieziony do obozu przejściowego w Konstantynowie, a stamtąd do obozu koncentracyjnego w Dachau, gdzie był więziony od 30 X t. r.; miał nr obozowy 28160. Wywieziony dn. 20 V 1942 w transporcie inwalidów, zginął zagazowany w Hartheim koło Linzu.

 

Historia katolicyzmu społecznego w Polsce 1832–1939, W. 1981; Jacewicz-Woś, Martyrologium duchowieństwa, II; Karwacki W. L., Związki zawodowe i stowarzyszenia pracodawców w Łodzi (do roku 1914), Ł. 1972 s. 578; Musioł T., Dachau 1933–1945, Wyd. 2, popr. i uzup., Opole 1971 s. 404; – Ustawa Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich, W. [1907]; Wspomnienia z okazji 25-lecia rozpoczęcia pierwszej pracy organizacyjnej społeczno-oświatowej w Królestwie Polskim przez ks. Rogozińskiego, pierwszego organizatora Stowarzyszenia „Demokracji Chrześcijańskiej” i istniejących przy niej sklepów współdzielczych w 1904 roku w Łodzi, Ł. 1929; – „Wiad. Diec. Łódzkie” 1951 nr 1 s. 21, nr 8–9 s. 268; – AP w Ł.: KP RGP, sygn. 305, 766; Arch. Diec. w Ł.: Akta osobowe księży, sygn. 69, 71.

Anna Waś

 
 

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.