Ruttié (Ruthier, Rutie, Rutier) Andrzej (1777–1853), powstaniec r. 1794, 1830/31, oficer Legionów Dąbrowskiego, generał WP. Ur. 30 XI w Warszawie w rodzinie mieszczańskiej, był synem Jana i Marii z Lekarskich.
Po wybuchu insurekcji kościuszkowskiej R. zaciągnął się 20 IV 1794 do 1. Wielkopolskiej brygady kawalerii narodowej pod rozkazy wicebrygadiera Jana Henryka Dąbrowskiego. Dn. 24 VIII t. r. awansował na chorążego w pułku Mazurów konnych, przemianowanym 1 IX na 7. brygadę kawalerii narodowej, uczestniczył w starciu pod Błoniem (7 VII) oraz w obronie Warszawy (13 VII–6 IX). Następnie wziął udział w wyprawie gen. Dąbrowskiego do Wielkopolski. Po upadku powstania pozostał w kraju.
Na wiadomość o organizowaniu Legionów Dąbrowskiego pospieszył R. wraz z mjr. Janem Au’em i Pawłem Fądzielskim do Włoch; dn. 30 XII 1797 w Rimini wstąpił w stopniu porucznika nadliczbowego do 1. batalionu 1. Legii, 21 III 1798 otrzymał przydział do sztabu Legionów jako adiutant-major gen. Dąbrowskiego. W czasie walk z powstańcami w dep. Circe brał udział w zwycięskiej bitwie pod Ferentino (29 VII 1798) oraz w boju o Frosinone (2 VIII 1798), w wojnie francusko-neapolitańskiej był przy zdobyciu Falari (3 XII 1798), w bitwie pod Civita Castellana (4 XII) oraz przy kapitulacji Gaety (30 XII). Przy organizowaniu w Gaecie pułku jazdy polskiej został R. 6 I 1799 przeznaczony w stopniu podporucznika do 2. chorągwi (kompanii) szefostwa Feliksa Przyszychowskiego, 7 I powołany przez gen. Dąbrowskiego na komendanta Fondi, głównego miasta kantonu, 19 I na stanowisko komendanta Terraciny. Również brał udział w zdobyciu Neapolu przez wojska gen. J. Championneta (23 I 1799). W walkach z powstańcami dep. Garigliano uczestniczył w obronie Fondi (19–20 III 1799) i opuścił miasto z całym oddziałem polskim po wystrzelaniu amunicji. Dn. 28 III w Gaecie wybrany został na porucznika do 1. batalionu. W czasie marszu przez zrewoltowaną Toskanię w kierunku północnych Włoch, uczestniczył 13 V w nieudanym szturmie Cortony (otrzymał wtedy postrzał kulą karabinową w twarz) oraz w rozpoznaniu obsadzonego przez powstańców Arezza. Leczył się w zakładzie w Livorno i w Lukce.
Po powrocie do wojska walczył R. 17–19 VI 1799 w krwawej bitwie nad Trebią, w obronie Genui, 15 VIII w przegranej bitwie pod Novi. Awansował na kapitana 1 VII, a 20 VIII przy obsadzaniu stanowisk 1. Legii umieszczony został jako adiutant w 1. batalionie szefostwa Szymona Białowiejskiego. Po wznowieniu walk pod dowództwem gen. Championneta walczył 24 X 1799 w bitwie pod Bosco przeciw armii austriackiej gen. A. Karaczaya. Przy organizacji Legii Włoskiej gen. Dąbrowskiego wiosną 1800 przeznaczony został do 1. batalionu w stopniu kapitana. W czasie wiosennej (1800) ofensywy austriackiej feldmarszałka M. Melasa wziął udział w maju w obronie linii rzeki Var. Dn. 1 XI 1800 powołany został jako sędzia w skład Rady Wojennej Rewizyjnej Legii pod przewodnictwem gen. Józefa Wielhorskiego. Uczestniczył w oblężeniu twierdzy Peschiery (1–18 I 1801) i przejęciu jej przez wojska francuskie, a następnie w blokadzie Mantui (24 I – 17 II 1801), zakończonej wydaniem przez Austriaków twierdzy. Przy reorganizacji Legii Włoskiej w grudniu 1801 w Modenie i Reggio, R. przeznaczony został w stopniu kapitana 3 kl. do kompanii grenadierskiej 1. batalionu 1. półbrygady liniowej polskiej szefostwa Józefa Grabińskiego, wcielonej z początkiem lutego 1802 do służby włoskiej; niebawem otrzymał stopień kapitana 2 kl. Od czerwca 1803 przebywał z półbrygadą w okupowanej Apulii. Po przemianowaniu półbrygady na regiment piechoty polskiej (wiosna 1805) R. pozostał w jego składzie, obejmując 1 III dowództwo kompanii grenadierów 1. batalionu. R. wstąpił w Livorno w r. 1798 do loży masońskiej, a w Apulii należał (1805) do loży pułkowej «L’Union» z tytułem surveillant et fondateur.
W kampanii 1805 r. przerzucony z pułkiem do północnych Włoch, uczestniczył R. 24 XI t. r. w bitwie pod Castel Franco. Z początkiem 1806 r. pośpieszył z pułkiem na południe Włoch, w czasie marszu do Kalabrii uczestniczył w szeregu bitew i potyczek z wojskami neapolitańskimi – pod San Germano, Capuą, Lagonegro (6 III), Campo Tenese (9 III), Santa Eufemia (31 III/1 IV), Amantea (2 IV), Reggio di Calabria.
W lutym 1807 udał się R. z grupą oficerów pułku do kraju, wyzwalanego przez wojska napoleońskie, w końcu czerwca t. r. uczestniczył w oblężeniu Kłodzka. Dn. 1 VII 1807 został mianowany szefem batalionu 1. pp Legii Polsko-Wloskiej, a 15 VII t. r. przeniesiony na szefa szwadronu w pułku ułanów Legii. Z całą Legią R. przeszedł 11 XI 1807 do służby westfalskiej i przez Berlin pomaszerował do Kassel, nowego miejsca pobytu. Wydarzenia na Półwyspie Iberyjskim spowodowały przeniesienie Legii 20 III 1808 do służby francuskiej i skierowanie jej do Hiszpanii. Pułk R-ego, noszący nazwę pułku ułanów Nadwiślańskich, prowadził kolumnę Legii przez Metz, Verdun, Châlons sur Marne, Epernay, Château Thierry do Paryża, a stąd przez Alençon, Poitiers do Bajonny, gdzie dotarł 27 V 1808. Dn. 29 V t. r. otrzymał order kawalerski Legii Honorowej; dn. 31 V opuścił z pułkiem Bajonnę i dzień później przekroczył granicę stając na ziemi hiszpańskiej.
Pod rozkazami gen. Ch. Levebvre-Desnoëttesa uczestniczył R. 8 VI w pierwszym starciu z powstańcami hiszpańskimi pod Tudelą, a następnie walczył 13 VI pod Mallen i 14 VI pod Alagon, ścigając Hiszpanów aż pod mury Saragossy. Brał udział w oblężeniu miasta (15 VI – 14 VIII 1808). W czasie jesiennej ofensywy Napoleona pułk R-ego, stanowiący straż przednią 3. korpusu marsz. J. Lannesa, uczestniczył w pościgu za uciekającymi wojskami gen. J. Palafoxa, pobitymi w bitwie pod Tudelą (23 XI) oraz w starciu pod Calatayud z tylną strażą cofających się oddziałów armii gen. J. Castanosa. W ramach działań 4. korpusu marsz. F. Lefebvre’a nad Tagiem przeciwko armii hiszpańskiej Estremadury, R. walczył 25 XII 1808 w komendzie gen. A. Lasalle’a pod Alamaraz i w pościgu pod Truxillo. Stanął w Toledo, gdzie dowodził 1. i 2. szwadronem. Po odparciu ataku oddziału hiszpańskiego gen. Cartojala pod Mora (20 II 1809), pułk R-go zajął po pościgu Consuegra. W czasie podjętych wiosną działań ofensywnych, w nocy 24/25 III, pułk R-go został w Yevenes zaatakowany przez przeważające siły kawalerii hiszpańskiej gen. Cartojala, a następnie uczestniczył w pobiciu jego wojsk pod Ciudad Real (27 III) i pod Santa Cruz (28 III). Z początkiem maja 1809 R. objął dowództwo pułku stojącego w Valdepenas, ale przekazał je wkrótce szefowi szwadronu Telesforowi Kostaneckiemu, a sam poprosił 9 VII 1809 o uwolnienie ze służby. Zwolnienia jednak nie otrzymał i 28 VII 1809 szarżował ze swym pułkiem na dragonów angielskich w bitwie pod Talaverą, a 11 VIII t. r. atakował hiszpańską armię gen. F. Venegasa pod Almonacid. Następnie wyjechał na klikumiesięczny urlop, z którego powrócił do pułku znajdującego się w Baza na wiosnę 1810. Walczył z kawalerią hiszpańską pod Lorca, podszedł pod Cartagenę, a następnie 4 XI szarżował pod Baza na kawalerię gen. J. Blake’a. Wiosną 1811 przeszedł R. z pułkiem do Sewilli, 19 IV awansował na stopień majora. W czasie akcji ofensywnej przeciwko oblegającym Badajoz wojskom angielsko-portugalskim gen. W. Beresforda i hiszpańskim gen. Blake’a, bił się 16 V 1811 pod Albuera, uczestnicząc w słynnej zwycięskiej szarży na czworoboki piechoty angielskiej.
Dn. 18 VI 1811 pułk R-go przemianowany został na 7. p. szwoleżerów-lansjerów armii francuskiej, on sam 12 VII objął w pułku funkcję majora. Od 6 VIII 1811 R. pełnił obowiązki dowódcy pułku; 6 IX otrzymał Krzyż Kawalerski Virituti Militari. Dn. 13 IX 1811 został przeniesiony do 26. p. strzelców konnych armii francuskiej z poleceniem udania się do Saumur (w dep. Maine-et-Loire), lecz z powodu nieobecności dowódcy 7. p. szwoleżerów płk. Ferdynanda Stokowskiego R. został zatrzymany w Andaluzji. Mimo rozkazów cesarskich odwołujących pułk z Hiszpanii, pozostał on w brygadzie gen. A. Digeona wchodzącej w skład Armii Południa marsz. Soulta, a R. dopiero z końcem lutego 1812 opuścił pułk. Ponownym rozkazem (30 IV 1812) przeniesiony został do 26. p. strzelców konnych. Brał udział w działaniach pułku w Hiszpanii, mających na celu przejezdność dróg oraz utrzymywanie niezbędnej łączności. Wziął udział 22 VII 1812 w bitwie pod Salamanką stoczonej z wojskami angielskimi gen. A. Wellingtona. Bezskutecznie prosił, jako Polak znający teren wojny z Rosją, o przydział do Cesarskiego Sztabu Głównego. Dn. 28 I 1813 przeznaczony został do pełnienia obowiązków dowódcy 26. p. strzelców konnych, w miejsce urlopowanego płk. J. Viala. Walczył w kampanii jesiennej 1813 r. w składzie 22. brygady gen. Viala należącej do 9. dyw. kawalerii lekkiej gen. J. Subervie’a, która wchodziła w skład 5. korpusu jazdy gen. C. Pajola. Brał udział w bitwie pod Lipskiem i odznaczył się w wielkiej szarży pod Wachau (16 X 1813), walczył też (30 X) pod Hanau. Dn. 6 XI 1813 został R. dowódcą zakładu swojego pułku stacjonującego w Charleville (dep. Ardennes), 4 XII t. r. otrzymał order oficerski Legii Honorowej. Uczestniczył w kampanii francuskiej 1814 r. pod rozkazami gen. F. Donopa z głównego zakładu jazdy w Wersalu i 30 III wziął udział w ostatnich walkach o Paryż. Po abdykacji Napoleona udał się do Caen, gdzie znajdowały się zakłady pułków strzelców konnych armii francuskiej komenderowane przez gen. Donopa. W Paryżu 7 V 1814 otrzymał na własną prośbę uwolnienie ze służby francuskiej i 1 VI udał się do kraju.
W powstającej armii Król. Pol. umieszczony został R. 13 II 1815 w stopniu podpułkownika w 4. p. ułanów organizującym się w Augustowie. Objął w nim dowództwo 1. dywizjonu, od czerwca 1815 zastępował w dowodzeniu pułkiem płk. Jana Kozietulskiego, przebywającego na urlopie zdrowotnym, oraz w czasie pełnienia przez niego obowiązków tymczasowego dowódcy 2. brygady dyw. ułanów. Dn. 24 X 1819 R. awansował na stopień pułkownika, pełniąc od ponad roku obowiązki dowódcy pułku. Wkrótce podjęto dochodzenia komisji rozpoznawczej dotyczące poważnego niedoboru w kasie pułkowej, lecz R. pozostał poza wszelkimi podejrzeniami. Po oficjalnym odwołaniu Kozietulskiego ze stanowiska dowódcy pułku, powierzono je 26 V 1820 R-emu. Dn. 18 X 1820 otrzymał R. Order św. Anny 2. kl. z brylantami. Podczas następnego, a zarazem ostatniego pobytu pułku w Warszawie (jesień 1824 – wiosna 1825), w. ks. Konstanty, zauważywszy bezprawne noszenie przez żołnierza z tzw. posyłki odznaki za wysługę lat, ukarał R-ego 15-dniowym aresztem na głównym odwachu w Warszawie z okresowym zawieszeniem pełnienia obowiązków dowódcy pułku. Poza wspomnianymi pobytami w Warszawie pułk R-ego stacjonował w okresach jesień–wiosna w Lubartowie i okolicy (1821/2, 1822/3, 1825/6, 1826/7), w Krasnymstawie i okolicy (1823/4, 1827/8), w Chełmie i okolicy (1828/9, 1829/30 oraz jesień 1830), w czasie lata uczestniczył w koncentracjach i ćwiczeniach ogólnych. Przy przeglądach lub na ćwiczeniach pułk R-ego zyskiwał wysoką ocenę i pochwały ze strony w. ks. Konstantego. Po przeglądzie całego wojska polskiego 29 VIII 1822 przed Aleksandrem I, R. na czele swego pułku nagrodzony został pochwałą ogłoszoną rozkazem dziennym 30 VIII. Dn. 21 II 1827 otrzymał nobilitację z herbem Bojomir, 25 VI 1829 Order św. Stanisława 2. kl., 24 V 1830 Znak Honorowy za 30 lat wzorowej służby oficerskiej. W związku z urlopem gen. Adama Wirtemberskiego R. od 6 VII 1830 pełnił tymczasowe obowiązki dowódcy 2 brygady dywizji ułanów.
Wiadomość o wybuchu powstania listopadowego R. otrzymał, gdy w nocy 4/5 XII nadeszły od gen. Józefa Chłopickiego rozkazy do polskich jednostek wojskowych, stacjonujących w Lubelskiem. Zaskoczony gen. Wirtemberski przekazał je natychmiast R-mu wraz ze złożeniem dowództwa w jego ręce. Na rozkaz dowódcy dywizji ułanów gen. Jana Weyssenhoffa R. wyruszył ze swym pułkiem w kierunku Warszawy, w składzie brygady, nad którą komendę objął gen. Jan Tomicki. Dn. 8 XII pułk zatrzymał się pod Serokomlą, a następnie na rozkaz Chłopickiego wymaszerowal do Siedlec i rozłożył się wzdłuż szosy do Międzyrzeca. R. ze sztabem pułku stanął w Ujrzanowie rozmieszczając swe oddziały na południe od szosy siedleckiej aż do Zbuczyna oraz dalej w kierunku Międzyrzeca. Zadaniem pułku było patrolowanie i nadzorowanie dróg prowadzących zza kordonu. Z początkiem stycznia 1831 pułk R-go odszedł w rejon Siedlec i stanął w tym mieście. Po powołaniu gen. Weyssenhoffa na dowódcę jazdy (23 I) komendę nad dywizją ułanów objął gen. Tadeusz Suchorzewski, R. natomiast przejął po nim dowództwo 1. brygady (1. i 3. p. ułanów). Dn. 28 I podpisał R. w Siedlcach adres korpusu oficerskiego dywizji ułanów skierowany do Sejmu, w którym wyrażono uznanie dla nowo wybranego wodza naczelnego Michała Radziwiłła, jak i szacunek dla samych posłów. Przewidziany rozkazem naczelnego wodza 2 II podział całej kawalerii na 10 brygad, przeznaczał R-go na dowódcę 2. dyw. korpusu pierwszej linii gen. Stanisława Klickiego. Plan ten, przy istniejącym chaosie, uległ szybkiej modyfikacji i R. objął ponownie komendę brygady. Po wkroczeniu wojsk rosyjskich do Królestwa znalazł się w utworzonym 10 II korpusie gen. Franciszka Żymirskiego z przydziałem do dywizji gen. Tomickiego. W czasie cofania się wojsk polskich w kierunku Warszawy, R. uczestniczył 17 II w bitwie pod Kałuszynem, 18 I pod Dębem Wielkim, osłaniając odwrót piechoty, stał pod ostrzałem artyleryjskim. Reorganizacja kawalerii 22 II ustanowiła R-go dowódcą 2. dyw. 2. korpusu gen. Tomasza Łubieńskiego. Po bitwie grochowskiej R. powrócił na swoje poprzednie stanowisko, obejmując 1 III dowództwo 2. brygady wchodzącej w skład 1. dyw. gen. Zygmunta Stryjeńskiego w 2. korpusie jazdy gen. Łubieńskiego. Awansował 8 III na stopień generała brygady. Uczestniczył w działaniach ofensywnych wzdłuż szosy brzeskiej przeciwko gen. G. Rosenowi, 1 IV pod Mińskiem rozbił siłami 4. p. ułanów oddział piechoty rosyjskiej. Dn. 27 IV objął w Dębem Wielkim dowództwo nad nowo sformowaną brygadą przydzieloną do korpusu gen. Jana Umińskiego, przeznaczonego do osłony Warszawy. Brygada R-go została niebawem zlikwidowana, a pułki wchodzące w jej skład przydzielono do innych jednostek lub rozwiązano.
Gdy Rząd Narodowy (RN) uwolnił gen. Jana Krukowieckiego, dotychczasowego gubernatora wojennego Warszawy ze służby wojskowej, R. objął 9 VI obowiązki zastępcy gubernatora stolicy. Przystąpił do organizacji wywiadu oraz systemów zbierania informacji i przekazywania do władz wojskowych. Dn. 18 VI R. posłał do Sztabu Głównego niefortunny raport gen. Ambrożego Skarżyńskiego, zawierający fałszywe wiadomości, które spowodowały załamanie się działań przeciwko gen. T. Rüdigerowi. Dn. 29 VI R. w demonstracyjny sposób dokonał aresztowania grupy generałów podejrzanych o spisek i zdradę, co doprowadziło do zajść ulicznych oraz prób dokonania przez tłum samosądu na aresztowanych. Współdziałał następnie w sprawie ich ukarania z powołaną Komisją Rozpoznawczą i z Sądem Wojennym Nadzwyczajnym, zwołanym przez siebie 30 VI. W związku z opublikowaniem na łamach „Merkurego” (1831 nr 192) krytycznego artykułu o polskich generałach, za aprobatą R-go dokonane zostało najście na mieszkanie redaktora Stanisława Psarskiego, aresztowanie go, zawieszenie czasopisma i zamknięcie drukarni. Działania R-go spotkały się z ostrą krytyką i potępieniem ze strony posłów na wspólnych posiedzeniach Sejmu i Senatu 9 i 16 VII, niemniej połączone izby odrzuciły wnioski o uznanie aresztowania Psarskiego za nadużycie, oddanie R-go pod sąd, a nawet o udzieleniu mu upomnienia za zamknięcie drukarni. Objął R. niebawem przewodnictwo powołanej Rady Wojennej (RW) m. Warszawy i od 18 VII uczestniczył w codziennych jej posiedzeniach. Ogłosił wówczas do ludności odezwę, w której ostrzegał przed niebezpieczeństwem wynikającym z podejścia wojsk rosyjskich pod miasto i wyłożył listy do wpisywania się ochotników gotowych do obrony miasta. Dn. 3 VIII RW wystąpiła do RN o udzielenie R-mu szerszych pełnomocnictw i uprawnień w czasie ogłoszonego stanu oblężenia Warszawy. Tymczasem R. 29 VII wystąpił z prośbą o zwolnienie ze stanowiska «nie chcąc … wystawić siebie na ciężką odpowiedzialność» (AGAD: Władze centralne powstania, rkp. 259 k. 244). Nie uniknął jednak następnego, brzemiennego w skutki konfliktu. Gen. Łubieński, szef Sztabu Głównego, rozkazał R-mu 5 VIII aresztować dymisjonowanego ppor. Tadeusza Krępowieckiego i oddać go pod Sąd Wojenny Nadzwyczajny za rzekomą dezercję i obrazę Naczelnego Wodza. Sprawa bezprawnego aresztowania Krępowieckiego, nie podlegającego już jako osoba cywilna jurysdykcji wojskowej, znalazła się w Sejmie, który po burzliwej dyskusji podjął uchwałę polecającą uwolnienie Krępowieckiego z aresztu i oddanie go pod sąd cywilny. Sąd Wojenny pod wpływem obozu gen. Skrzyneckiego uznał Krępowieckiego za niewinnego zarzucanych mu przestępstw i wypuścił go z aresztu. R. o wyroku tym powiadomił 7 VIII RN i w tym samym dniu został zwolniony z obowiązków wicegubernatora Warszawy. Pozostał w składzie RW i na wniosek ministra wojny został 14 VIII mianowany dowódcą oddziałów jazdy stacjonujących w Warszawie i na przedpolach. W czasie wypadków nocy 15 VIII w Warszawie, stojąc z jazdą na przedmieściu Solec, otrzymał rozkaz połączenia się z gen. Węgierskim w celu przeciwstawienia się ewentualnym wystąpieniom tłumu. R. ze swoją jazdą przybył już po zdobyciu Zamku i wymordowaniu więźniów; użyto wojska do patrolowania i strzeżenia budynków rządowych. W czasie przygotowań obrony Warszawy R. objął dowództwo nad oddziałem, który przybył z Litwy z gen. Henrykiem Dembińskim. Gen. Kazimierz Małachowski, zastępca Naczelnego Wodza, powierzył R-mu komendę nad północną częścią fortyfikacji Warszawy z prowadzeniem obserwacji terenów między Górcami a Wisłą, z utrzymaniem łańcucha placówek od Parysewa do Wisły. Oddział R-go, dowodzony wówczas przez płk. Feliksa Szymanowskiego, uczestniczył w obronie Warszawy na prawym skrzydle wojsk polskich w okolicach Bielan, Burakowa, Marymontu i Parysewa. Po kapitulacji Warszawy R. pozostał w mieście i ponowił wobec władz rosyjskich przysięgę wiernopoddańczą. Zesłany został do Wołogdy, skąd powrócił w r. 1833 i osiadł we wsi Czerniejów (pow. chełmski). W r. 1837 wylegitymował się ze szlachectwa przed Heroldią Król. Pol. Zmarł 19 XII 1853 w Lublinie.
R. rodziny nie założył. Jedynym jego spadkobiercą był bratanek Andrzej Ruttié, urzędnik Prokuratorii Król. Pol. w Warszawie. Informacja, jakoby miał córkę Filipinę, podana (za herbarzem A. Bonieckiego) w życiorysie Hipolita Korzeniowskiego (zob.), jest błędna.
Enc. Wojsk., VII; Pol. Enc. Szlach., X; Łoza, Legia Honorowa; Uruski, XV; Księga Pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania roku 1830 zawierająca spis imienny dowódzców i sztabs-oficerów tudzież oficerów, podoficerów – żołnierzy armii polskiej… krzyżem wojskowym „Virtuti Militari” ozdobionych, W. 1881; Lista imienna generałów, oficerów wyższych i niższych oraz urzędników wojskowych tak w służbie będących jak i dymisjonowanych Znakiem Honorowym zaszczyconych, W. 1830; Łoza S., Kawalerowie orderu św. Stanisława (1 XI 1815 – 29 XI 1830), „Mies. Herald.” R. 11: 1932 s. 60; Spis szlachty Królestwa Polskiego, W. 1851; – Askenazy S., Napoleon a Polska, W.–Kr. 1919 III; Brandys M., Kozietulski i inni, W. 1967 II 286 nn.; Callier E., Bitwy i potyczki stoczone przez wojsko polskie w r. 1831, P. 1887; Chołodecki J. Białynia, Jeneralicja polska w powstaniu Listopadowym, „Nasz Kraj” R. 1: 1906 t. II z. 22 s. 26; Gembarzewski B., Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831, W. 1925 s. 83; tenże, Wojsko Pol. 1815–30; Janeczek Z., Generalicja armii Królestwa Polskiego a Noc Listopadowa 1830 roku, w: Powstanie czy rewolucja, Kat. 1981; Kirkor S., Legia Nadwiślańska 1808–1814, Londyn 1981; Kontek S., Odwrót w. ks. Konstantego z Warszawy i rozbrojenie pozostałych w Królestwie oddziałów rosyjskich, w: Studia z dziejów Warszawy 1830–1831, W. 1937; Korzon T., Dzieje wojen i wojskowości w Polsce, Lw.–Kr. 1923 III; Kozolubski J., Dywizja ułanów w osłonie (29 XI 1830 – 9 II 1831), „Bellona” R. 10: 1927 t. 25 s. 57, 199, 206, 209; tenże, Piechota w obronie Warszawy (6–7 IX 1831), „Przegl. Piechoty” R. 3: 1932 z 1–2 s. 65n.; Łukaszewicz W., Tadeusz Krępowiecki – żołnierz rewolucjonista, W. 1954; Marcinkowski K., Rodziny zaszczycone szlachectwem w Królestwie Polskim 1815–1836, W. 1907 s. 47; Mościcki H., Z dziejów masonerii w legiach polsko-włoskich (1805), „Kwart. Hist.” R. 52: 1938 s. 35–6; Pachoński J., Józef Grabiński, Kr. 1975; tenże, Legiony Polskie – Prawda i Legenda 1794–1807, W. 1969–79 II, IV; tenże, Początki pułku jazdy Legionów 1798–1799, „Przegl. Hist.-Wojsk.” 1930 III; tenże, Wojna francusko-neapolitańska 1798–1799 r. i udział w niej Legionów Polskich, Kr. 1948 II; Tarczyński M., Generalicja powstania listopadowego, W. 1980 (reprod. portretu); Tokarz W., Wojna polsko-rosyjska 1830–1831, W. 1930; Weryński M., Noc 15 sierpnia w powstaniu listopadowym, w: Księga Pamiątkowa ku czci Wacława Sobieskiego, Kr. 1932 s. 311, 323, 340; Wimmer J., Historia piechoty polskiej do r. 1864, W. 1978; Wójcicki, Cmentarz Powązkowski, III, Dodatki i przypisy s. XXIX; Zarys dziejów wojskowości polskiej, W. 1966 II; Zwierkowski W., Rys powstania, walki i działań Polaków 1830 i 1831 r., W. 1973; – Barzykowski, Hist. powstania, II–V; Diariusz Sejmu z r. 1830–1831, Kr. 1908–12 II, V–VI; Mroziński J., Dzieła wszystkie, Wr. 1087 II; Ostrowski S., Pamiętnik z czasów powstania listopadowego, Wr. 1961; [Prądzyński I.], Pamiętnik generała, Kr. 1909 I–IV; Roczniki Wojskowe Królestwa Polskiego 1817–1818 (Rutier), 1819–1830 (Ruttié) (W.); Rozkazy dzienne Naczelnego Wodza 1815–1831, (W.); Szumski L., Wspomnienia o 3 pułku ułanów byłego Wojska Polskiego, Kr. 1892 s. 32; Wojciechowski K., Pamiętniki moje w Hiszpanii, W. 1978; Źródła do dziejów wojny polsko-rosyjskiej 1830–1831 r., W. 1931–5 I–IV; – „Dzien. Powsz. Krajowy” 1831 nr 218; „Kur. Warsz.” 1853 nr 339, 1854 nr 1; – AGAD: KRW rkp. 69c s. 32–33, rkp. 343 s. 8–27, rkp. 478 k. 2; AP w L.: USC Lublin, Paraf. św. Jana, sygn. 34 s. 481, r. 1853 nr aktu 662; AP w W.: Akty notariusza Aleksandra Bryndzy 1854 nr 1185, 1234; Arch. Hist. du Ministère de la Guerre w Paryżu – Château de Vincennes: Sekcja administracyjna. Teki osobowe; B. Jag.: Przyb. 25/87, S. Kirkor, Kopie akt personalnych; B. PAN w Kr.: rkp. 700a k. 154; – Łoza S., Virtuti Militari 1792–1819, W. 1953 (mszp. w posiadaniu Z. Zacharewicza); Pachoński J., Słownik biograficzny Oficerów Legionów Polskich 1797–1807 (mszp. w posiadaniu rodziny); – Kartoteka oficerów WP 1815–1831 Z. Zacharewicza z Kr.
Zbigniew Zacharewicz