INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Andrzej Rzeszotko ze Skrzyńska (Wistki, Czerniewic, Konecka) h. Łabędź  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1992-1993 w XXXIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Rzeszotko Andrzej (właściwie Andrzej zw. Rzeszotko) ze Skrzyńska (z Wistki, Czerniewic, Konecka) h. Łabędź (zm. 1413/14), marszałek dworu ks. płockiego Siemowita IV, podkomorzy sochaczewski. Był młodszym synem Miecława z Konecka, stolnika brzeskiego kujawskiego (1339), następnie kaszt. kowalskiego (1344), posiadacza pierwszej znanej pieczęci z h. Łabędź (1326) i świadka w procesie polsko-krzyżackim (1339).

R. miał dobra w Sandomierskiem (Wistkę oraz dział w Skrzyni Starej tj. w Skrzyńsku i Rzeszotkową Wolę, która zawdzięcza mu nazwę), na Mazowszu (w różnych ziemiach, w tym Czerniewice w ziemi rawskiej) oraz na Kujawach brzeskich (dział w Konecku, Kamieniec). Dn. 20 IV 1350 ks. płocki Bolesław III zatwierdził w Sochaczewie zamianę dóbr między Wszeborem i Andrzejem (tj. R-ą) z Konecka a braćmi Borzujem, Doninem, Lutogniewem i Stanisławem z Miączyna z innej gałęzi Łabędziów. Wszebor i R. przejęli wówczas dział swych kontrahentów w Konecku, oddając im własne działy w Miączynie, Goławinie i Karnkowie w ziemi zakroczymskiej. Późniejsza kariera urzędnicza R-i przebiegała jednak na Mazowszu, bowiem R. pozostał nie tylko poddanym królewskim, ale także książąt mazowieckich. Zapewne wcześnie związał się z dworem Siemowita III, którego główną siedzibą stała się Rawa. Można go identyfikować, acz z wątpliwościami, z ówczesnym podstolim ciechanowskim Siemowita III, Andrzejem, poświadczonym w l. 1356–65. Prawdopodobnie z nominacji Siemowita III objął R. urząd stolnika warszawskiego, na którym jest poświadczony 22 VII 1376, bowiem piastujący go wcześniej Krystyn z rodu Gozdawów awansował przed 12 V 1373 na wojewodę całego Mazowsza.

R. związał się wówczas z młodym Siemowitem IV (który na przełomie l. 1373 i 1374 przejął we władanie ziemie czerską i rawską), stając się marszałkiem jego dworu (poświadczony w l. 1374–85). Wraz z całym rodem Łabędziów R. poparł jego zabiegi o koronę polską w l. 1382–5. R-ce i jego krewnym trzeba przypisać poddanie Siemowitowi (od r. 1381 ks. Mazowsza płockiego) części ziemi radomskiej, gdzie posiadali obszerny klucz skrzyński. Dn. 9 VII 1383 R. poświadczył nadanie przez księcia Bartoszowi z Wezemborka klucza przedeckiego na opanowanych właśnie Kujawach. W czerwcu 1384 R. uczestniczył w uroczystości wyposażenia kościoła w Smogorzowie przez swego współrodowca star. rawskiego Miecława. Z tych lat pochodzi wciągnięcie R-i do niderlandzkiego herbarza „Bellenville”, obok kilku innych osób bliskich Siemowitowi IV. Wiązało się to może z podróżą wszystkich tych osób do Prus krzyżackich. Przed 7 IX 1387 R. przestał być marszałkiem dworu Siemowita IV, co wydaje się łączyć ze ślubem Siemowita z Aleksandrą, siostrą króla Władysława Jagiełły na początku r. 1387. R. został ochmistrzem dworu Aleksandry. Funkcję tę sprawował w sierpniu 1398, a utracił ją przed 1 XII 1405 na rzecz Wacława z Giżyc, chyba z racji sędziwego wieku. Po r. 1390 został podkomorzym sochaczewskim; na tym urzędzie występuje w r. 1398, jego następca jest znany dopiero w r. 1427.

Na l. 1390–6 przypada epizod, który wprowadził R-ę do „Spominków o Ciołkach” Wg tego przekazu R. i kasztelan (1390), a potem wojewoda (1392–6) czerski Andrzej Ciołek od dawna prowadzili wróżdy i zajazdy i nawzajem zamierzali się zgładzić. Kiedy jednak w procesie R-i przeciw ks. Januszowi I o jakieś dobra sędzia ziem czerskiej i warszawskiej oraz inni asesorowie zamierzali oddalić powództwo, Ciołek stając w obronie sprawiedliwości ujął się za sprawą swego osobistego wroga. Nie wiadomo, czy ta interwencja sądowa doprowadziła do pojednania. Dn. 3 IV 1396 Ciołek miał zginąć od trucizny. Stronniczy przekaz, który wyszedł spod pióra syna wojewody, informuje, że Ciołek zwaśniony był nie tylko «ze szlachtą od Skrzyńska», lecz także z Siemowitem IV, Szyrzykami, Odrowążami i wielu innymi możnymi, z którymi wiódł podobne prywatne wróżdy. Konflikt R-i z Ciołkiem trzeba by wobec tego rozpatrywać w kontekście szerszych konfliktów na tle politycznym, których przejawem były zarówno lokalne zatargi sąsiedzkie, jak i sprawy między księciem Siemowitem IV a jego bratem Januszem I, widoczne w świetle ich ugody z r. 1398 (zapośredniczonej przez Spytka Melsztyńskiego, woj. krakowskiego). Oprócz wspomnianego procesu sądowego w Czersku lub w Warszawie R. wspólnie z pozostałymi dziedzicami Konecka toczył także w l. 1398–1402 proces w Brześciu Kujawskim o sołectwo w tej wsi przeciw mieszczańskiej rodzinie płockiej. W l. 1405–6 prawował się tamże ze swymi współrodowcami z Mieszczew (podkomorzym inowrocławskim Ottonem, a następnie jego synem Andrzejem) o 300 kóp gr.; 5 X 1405 należał do asesorów sądu wiecowego.

Ostatnią znaną czynnością w życiu R-i była fundacja kościoła parafialnego Św. Andrzeja w Czerniewicach w r. 1413 (przed 27 X). Kościół ten, wzniesiony jeszcze przez ojca R-i Miecława (przed 1350 r.), nie miał dotąd praw parafialnych. R. określił dokumentem jego uposażenie w gruntach, młynie, daninach i dziesięcinie folwarcznej, uzyskując od arcybpa Mikołaja Trąby nadanie dziesięciny kmiecej z Czerniewic oraz erekcję parafii.

Synami R-i byli: Donin (zob. Dunin ze Skrzyńska), Mikołaj z Konecka i Miecław z Wistki (z Kamieńca). Obaj świeccy synowie R-i występują jako współfundatorzy kościoła w Czerniewicach. R. i Mikołaj nie żyli w r. 1418, w którym zmarł także Donin. Wspólne wystąpienie Miecława i Donina 13 III 1414 przed sądem ziemskim w Brześciu w procesie z plebanem brdowskim bez udziału ojca i brata (proces zaczął sam Miecław już 12 XII 1413) wydaje się oznaczać termin ante quem zgonu R-i.

 

Boniecki, I 40; Wolff, Studia nad urzędnikami maz., s. 294; – Bieniak J., Epilog zabiegów Siemowita IV o koronę polską, „Acta Universitatis Nicolai Copernici”, Historia IX, Tor. 1973 s. 82–3; tenże, Ród Łabędziów, w: Genealogia – studia nad wspólnotami krewniaczymi i terytorialnymi w Polsce średniowiecznej na tle porównawczym, Tor. 1987 s. 12, 15–19; Górski K., Pakulski J., Udział Polaków w krzyżackich rejzach na Litwę w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XIV stulecia, „Zap. Hist.” R. 52: 1987 z. 3 s. 46–7, 54; Koczerska M., Spominki o Ciołkach. Z dziejów ideologii możnowładczej XV wieku, w: Cultus et cognitio, Studia z dziejów średniowiecznej kultury, W. 1976 s. 269–70, 277–9; – L’armorial Bellenville, [Wyd.] L. Jequier, Paris 1983 s. 175, 348; – Bullarium Poloniae, Ed. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, Romae 1988 III; Cod. Pol., II 244–5; Kod. maz. (Lubomirskiego), nr 107, 129; Lites, I 120–1, 404–5; Łaski, Liber benef., II 298, 300; Mon. Pol. Hist. III 267–70; Nowy Kod. maz. (Kurasiów), Wr. 1989 II nr 300; Repertorium Germanicum, Berlin 1935 III 102–3, Berlin 1943 IV 587; Zbiór dok. m. Płocka, I 54, 67; Zbiór dok. mpol., IV 1067; – AGAD: Księgi ziemskie brzeskie 1 k. 1, 2 k. 53v., 168v., 189, 204v., 227, 3 k. 126v., 134v., 140, Metryka Kor., 13 k. 16–19, 203 k. 470–471; Arch. Archidiec. w Gnieźnie: Acta Cap. B. 14 1 k. 41–42; B. Narod.: rkp. IV 8376 nr 17; B. Kórn.: rkp. 194 k. 44v.; – Mater. K. Pacuskiego do zestawu urzędników mazowieckich.

Janusz Bieniak i Kazimierz Pacuski

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Esterka

XIV w. - XIV w.
postać legendarna
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

  więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.