INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Krystyna Rokiczana      Krystyna Rokiczana - portret fikcyjny w: Gerson-Dąbrowska, Maria (1869-1942); Łokietek w grotach Ojcowa. Kazimierz i Rokiczana. Obrazy historyczne; Warszawa 1924. s.(20) - w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie - źródło kopii cyfrowej: POLONA.pl - fr

Krystyna Rokiczana  

 
 
brak danych - po 1365 r.
Biogram został opublikowany w latach 1988-1989 r. w XXXI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Rokiczana Krystyna (zm. po r. 1365), morganatyczna żona Kazimierza Wielkiego. Małżeństwo to jest poświadczone przez kilka niezależnych od siebie przekazów źródłowych. Jako «Cristina de Rokyczano» występuje R. w pochodzącej z XV w. kompilowanej kontynuacji kroniki Benesza z Pragi (z Weitmil). Imię jej wymieniane jest w aktach śledztwa przeprowadzonego (1365) z ramienia Stolicy Apostolskiej w sprawie oddalenia przez króla jego legalnej żony Adelajdy heskiej. Źródło to, znane nam z kopii, ma jednak ewidentne przekręcenia; nazywa ją dwukrotnie «Kuczerina», a raz «Buczemna». Podstawą tego zniekształcenia była niewątpliwie «Rokiczana», jak ją nazywa Jan Długosz. Wnosić stąd należy, że ta nazwiskowa forma powstała już za życia Czeszki. „Spominki o Ciołkach”, źródło z pierwszej ćwierci XV w., wymieniają ją jako wdowę z Rokiczan (relicta de Rogethno).

Zarówno kontynuacja kroniki Benesza, jak też wspomniany akt śledztwa, określają R-ę jako mieszczkę praską. Nie ma więc racji Długosz, przypisując jej pochodzenie szlacheckie. Zresztą mieszczańska rodzina praska, pisząca się z Rokiczan (miasto koło Pilzna), jest w XIV w. dobrze znana. Można też przyjąć z dużym prawdopodobieństwem, że R. była wdową po Mikulaszu z Rokiczan, wzmiankowanym w źródłach praskich po raz ostatni w r. 1346, kiedy to dokonał zapisu, być może testamentowego, na rzecz tamtejszego klasztoru Św. Ducha. Należał on do warstwy kupieckiej, był zamożny i jest poświadczony jako ławnik praski. Kontynuacja kroniki Benesza podaje r. 1357 jako datę zawarcia związku małżeńskiego między Kazimierzem Wielkim i R-ą. Ze „Spominków o Ciołkach” natomiast wynika, iż stało się to w r. 1356. Mamy tu mianowicie opowieść o popisach siły rycerza Stanisława Ciołka w Pradze, przy okazji przebywania tam Kazimierza Wielkiego i jego ślubu z R-ą. Istotnie w maju t.r. Kazimierz bawił na dworze Karola IV. Mógł tam oczywiście gościć również w r. 1357, lecz wspomniany Stanisław Ciołek poległ jeszcze w r. 1356 na wyprawie niskiej ostatniego króla Piasta. Wyłania się kwestia miejsca ślubu. Tu informacja „Spominków” jest mylna. Został on bowiem zawarty nie w Pradze, lecz w Krakowie, a w każdym razie w Polsce. Wspomniany akt śledztwa stwierdza wyraźnie, że związek ten pobłogosławił opat tyniecki Jan. Taka tradycja została również przekazana przez Długosza. Wg niego piękna Czeszka nie chciała ulec królowi inaczej, jak tylko w drodze legalnych zaślubin. Opat tyniecki zaś wystąpił w szatach, które wydawały się jej biskupimi, stąd ceremonia nie budziła podejrzeń. Uroczystość praska, którą poświadczają „Spominki”, nie musi być przy tym kwestionowana, mogła się bowiem łączyć ze zrękowinami. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby przyjąć, iż dokonano ich w r. 1356 w Pradze, a ślub odbył się w Krakowie w r.n.

Jest rzeczą oczywistą, że R-ę podsunął Kazimierzowi Wielkiemu, wrażliwemu na wdzięki kobiece, Karol IV i że pozostawała ona na jego usługach, będąc na dworze polskim. Zachował się list R-y z 13 VII 1357 do Karola IV, w którym – tytułując się już królową Polski – obiecywała wpływać na swego małżonka, aby był Karolowi posłuszny, tzn. nie działał wbrew jego interesom. Deklarowała swoje usługi, tak jak gdyby nadal była w Pradze. Związek ten był również korzystny dla Andegawenów węgierskich, bowiem doskonale zabezpieczał ich prawa sukcesyjne w Polsce. Był wszak nielegalny, jako zawarty za życia Adelajdy; wystarczyło się zatroszczyć, aby Stolica Apostolska nie unieważniła tamtego małżeństwa. Najtrudniej jest ustalić, jak długo trwało pożycie Kazimierza Wielkiego z R-ą. Wg Długosza król oddalił ją od siebie zaraz po ślubie, gdy mu doniósł jeden z łożnych, a z kolei on naocznie się o tym przekonał, że jest łysa i ma świerzb. Informacja ta nie zasługuje jednak na wiarę, bowiem z aktu śledztwa z 1365 r. wynika, że jeszcze wówczas R. przebywała w Polsce, mimo że Kazimierz Wielki zawarł właśnie związek małżeński z Jadwigą żagańską. Takie wiadomości musiał mieć w każdym razie dwór landgrafa heskiego, który owo śledztwo inspirował. Daty śmierci R-y nie znamy.

R. jest jedną z bohaterek powieści J. I. Kraszewskiego „Król chłopów” (1884).

 

Balzer, Genealogia; – Jasiński K., Powiązania genealogiczne Piastów (małżeństwa piastowskie), w: Piastowie w dziejach Polski, Pod red. R. Hecka, Wr. 1975 s. 135–48; Koczerska M., Spominki o Ciołkach. Z dziejów ideologii możnowładczej XV wieku, w: Cultus et cognitio, W. 1976 s. 279; Kozłowska-Budkowa Z., Z ostatnich lat Kazimierza Wielkiego, „Mpol. Studia Hist.” R. 6: 1964 z. 3/4 s. 11–21; Sulimczyk-Świeżawski E., Esterka i inne kobiety Kazimierza Wielkiego, W. 1894 s. 64–76; Śliwiński J., Mariaże Kazimierza Wielkiego, Olsztyn 1987 s. 48–57; Tomek W. W., Dĕjepis mĕsta Prahy, Praha 1855 I 301–3, 580; Wyrozumski J., Kazimierz Wielki, Wr. 1982; – Długosz, Annales, lib. IX; Mon. Hist. Bohemiae, IV 41; Mon. Pol. Hist., III 269; Schieche E., Ein schweidnitzer Formularbuch Johanns von Neumarkt, „Zeitschr. d. Ver. f. Gesch. Schl.” Bd. 61: 1927 s. 354; Semkowicz A., Adelajda, Krystyna i Jadwiga, żony Kazimierza Wielkiego, „Kwart. Hist.” R. 12: 1898 s. 561–6 (protokół śledztwa).

Jerzy Wyrozumski

 
 

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Kazimierz III Wielki

1310-04-30 - 1370-11-05 król Polski
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Elżbieta Pomorska

po 1345 roku - 1393-02-14
żona cesarza Karola IV
 

Władysław Opolski

między 1326 a 1332 - 1401-05-18
książę kujawski
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 
 

Piotr z Turu h. Janina

brak danych - ok. 24 VI 1417
sędzia łęczycki
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.