Szady Andrzej z Chojnicy h. Przosna (zm. 1377), archidiakon poznański.
O przodkach S-ego brak wiadomości źródłowych. Miał brata Wojciecha i drugiego, nieznanego z imienia.
Nazwa wsi Chojnica (na północ od Poznania) po raz pierwszy pojawiła się właśnie w związku z S-m, gdy jako Andrzej z Chojnicy, kanonik poznański, był 24 VI 1337 współwystawcą dokumentu tamtejszej kapituły, poświadczającego lokację wsi Binkowo. Obok niego znalazł się tam inny kanonik Andrzej, równocześnie prepozyt szpitala Świętego Ducha w Poznaniu. Obydwaj występowali razem już wcześniej, po raz pierwszy 2 XI 1329 na dokumencie prepozyta poznańskiego (datę należy uważać za termin ante quem objęcia przez S-ego kanonii poznańskiej) i czterokrotnie w testacji dokumentów biskupich. Nie wiadomo natomiast, do którego z nich należy odnieść wcześniejsze (od r. 1327) i późniejsze wzmianki testacyjne o kanoniku Andrzeju; z pewnością ostatnie trzy wystąpienia (28 VI 1337, 31 V i 30 VI 1338) dotyczą S-ego, gdyż prepozytem szpitala był już następca Andrzeja, a więc prawdopodobnie on już nie żył.
Między 30 VI 1338 a początkiem lutego 1339 awansował S. na kanclerza kapit. poznańskiej. Chociaż w źródłach z czasów jego kanclerstwa nie występuje zapis «z Chojnicy», tożsamość jego jest zupełnie pewna, choćby dlatego, że kanonik Andrzej i dotychczasowy kanclerz Klemens zniknęli ze źródeł równocześnie. Jako kanclerz towarzyszył S. bp. poznańskiemu Janowi Łodzi w podróży do Warszawy na otwarcie 4 II 1339 procesu Polski z zakonem krzyżackim. Zgłoszony wraz z biskupem i innymi osobami na świadka, został tam zaprzysiężony 6 II t.r. Zeznawał jako szósty z kolei świadek, ostatni z grupy warszawskiej, zapewne 12 II, przed wyjazdem sądu do Łowicza. Chociaż wypowiadał się na temat wszystkich artykułów oskarżenia, świadectwo jego nie wniosło istotnych informacji, poza wiadomościami o spalonych przez Krzyżaków podczas wyprawy z r. 1331 kościołach wielkopolskich i sieradzkich, które S. widział po zniszczeniu, bądź nawet w trakcie pożaru, oglądanego przez niego z Poznania (Kostrzyń, Pobiedziska). Błędne informacje podał o ziemi chełmińskiej, wg niego darowanej Krzyżakom dopiero przez Władysława Łokietka, której zresztą nie potrafili oni obronić przed Litwinami i Prusami. Prawidłowo określił natomiast następstwo władców polskich na Pomorzu Gdańskim, sięgając do Mściwoja II.
Jako kanclerz S. wystąpił na kilku dokumentach biskupich oraz na dyplomie z 30 VI 1351 kustosza poznańskiego Jana. Przed 31 VIII 1352 przeszedł na archidiakonat poznański, gdyż tego dnia kanclerzem był już Damian. W roli archidiakona wymieniały go liczne dokumenty od 20 VIII 1353, m.in. dyplom arcybp. Jarosława Bogorii i star. wielkopolskiego Wierzbięty z Palowic, poświadczający ugodę między biskupem i kapit. poznańską a kaszt. kaliskim Andrzejem. Przeważnie był S. świadkiem dokumentów bp. poznańskiego Jana Doliwy, niekiedy jednak występował samodzielnie. W r. 1355 zakupił od rajcy poznańskiego Mikołaja czynsz roczny pięć wiardunków, zapisany na włókach kmiecia Adama we wsi Winiary pod Poznaniem; czynsz ten przekazał w r. 1362 wikariuszom katedralnym. Dn. 30 VI 1357 na kapit. generalnej lokował S. na prawie magdeburskim (swą prebendę) wieś kapitulną Skrzynki pod Stęszewem. Chociaż był wystawcą odpowiedniego dokumentu, widocznie nie posiadał własnej pieczęci, skoro przywieszono tam tylko pieczęcie kapituły i prepozyta. W r. 1361 wraz z kustoszem poznańskim Janem został arbitrem ze strony bp. Doliwy w jego sporze z arcybp. Jarosławem o przebieg granicy diec. poznańskiej i gnieźnieńskiej na Pałukach; porozumienia z przedstawicielami arcybiskupa nie osiągnięto.
S. ufundował altarię św. Stanisława w katedrze poznańskiej. W r. 1369 kupił od swego synowca Mikołaja (po nieznanym z imienia bracie) jego dział w Chojnicy za 80 grzywien gr. i darował go swemu bratu Wojciechowi oraz jego dzieciom; wyłączył jednak z tego działu młyn wraz z łąką, które nadał owej altarii. Wiadomość tę podał dokument bp. Doliwy z 12 XI 1369, który ze swej strony obdarzył ów ołtarz dziesięciną ze wsi Krzestkowice i zapewnił S-emu dożywotnie prawo prezentowania altarysty. W dokumencie nazwał S-ego dziedzicem Chojnicy, co potwierdza jego identyczność z kanonikiem z l. 1329–38 i tym samym z kanclerzem z l. 1339–51 o tym imieniu. Można wnioskować, że S. był także fundatorem kościoła paraf. w Chojnicy. Dziesięcinę z Gołęczewa nadał temu kościołowi bp Jan (Łodzia lub Doliwa, późniejsza wzmianka nie zawiera daty nadania).
Pod koniec życia S. brał udział w elekcji kolejnego biskupa poznańskiego, która wg „Kroniki” Jana z Czarnkowa stała się skandalem. Pod koniec lutego 1375, po pogrzebie bp. Doliwy, kandydatami kapituły na jego następcę byli: prepozyt tej kapituły Trojan Pałuka oraz prepozyt kościoła Mariackiego w Krakowie i kanonik poznański Mikołaj z Kórnika h. Łodzia. Wg autora kroniki, który, będąc także kanonikiem poznańskim, uczestniczył w elekcji i popierał kandydaturę prepozyta Trojana, S. zaręczył, że poprze tego właśnie kandydata. Licząc na to, Jan z Czarnkowa zaproponował wybór przez powołanych przez kapitułę elektorów, a do grona ich zgłosił m.in. S-ego (w kronice znów nazwanego Andrzejem z Chojnicy). S. jednak (wraz z kanclerzem Damianem, który również obiecał wybranie prepozyta), «porzuciwszy bojaźń Bożą i wstydliwość», oddał swój głos na Mikołaja z Kórnika; obaj zdecydowali w ten sposób o uzyskaniu przez niego większości. Przy nowym biskupie S. świadczył jeszcze dwukrotnie wg zachowanych dokumentów: 2 VII 1376 i 27 II 1377. Zmarł przed 15 V 1377, kiedy papież Grzegorz XI powierzył archidiakonat poznański Henrykowi z Brzegu. Bulla ta, oparta na wiadomościach przekazanych przez zainteresowanego, nazywa zmarłego archidiakona Andrzejem Szadym. Przydomek, oznaczający osobę o siwych włosach, musiał S. otrzymać już w starości. „Kronika” Jana z Czarnkowa wymienia go jako najstarszego w kapit. poznańskiej (senior de capitulo).
Najbliższą rodzinę S-ego wymienia wyłącznie dokument z 12 XI 1369. Synowiec jego, Mikołaj, po sprzedaniu swego działu w Chojnicy, pisał się odtąd z innej miejscowości; nie ma jednak możliwości jego identyfikacji. Kolejni dziedzice Chojnicy: Jura (także z Bielaw, efemerycznie kaszt. rogoziński) i brat jego Piotr, obaj występujący w źródłach od r. 1387, byli zatem synami (mniej prawdopodobne, że wnukami) Wojciecha, brata S-ego. Wywód szlachectwa Bartosza z Białcza (1416) zalicza ich obu do h. Przosna. Dotychczasowa literatura nie przedstawiała pełnej biografii S-ego, utożsamiając archidiakona co najwyżej tylko z kanonikiem, bądź tylko z kanclerzem.
Słown. Hist.-Geogr. Ziem Pol., VIII (Chojnica); – Bieniak J., Środowisko świadków procesu polsko-krzyżackiego z 1339 r., w: Genealogia – kręgi zawodowe i grupy interesu w Polsce średniowiecznej na tle porównawczym, Tor. 1989 s. 24–9; Chłopocka H., Tradycja o Pomorzu Gdańskim w zeznaniach świadków na procesach polsko-krzyżackich w XIV i XV wieku, „Roczn. Hist.” R. 25: 1959 s. 87, 103–4, 115; Kozierowski S., Ród Przosnów, „Roczn. Tow. Przyjaciół Nauk Pozn.” R. 44: 1917 s. 63–7; Labuda G., Stanowisko ziemi chełmińskiej w państwie krzyżackim w latach 1228–1454, „Przegl. Hist.” T. 45: 1954 s. 315–16; Nowacki, Dzieje archidiecezji pozn., I–II; Sieradzan W., Świadomość historyczna świadków w procesach polsko-krzyżackich w XIV i XV wieku, Tor. 1993 s. 64, 72, 172; – Bull. Pol., II; Kod Wpol., II–IV, VI, XI (indeks); Lites, Wyd. 2, I 98–9, 172–6; Materiały do historii prawa i heraldyki polskiej, Wyd. B. Ulanowski, w: Archiwum Komisji Historycznej AU, Kr. 1886 III nr 131; Mon. Pol. Hist., II („Kronika” Jana z Czarnkowa); Nowy kodeks dyplomatyczny Mazowsza, II, III.
Janusz Bieniak