INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Anna Eufrozyna Sieniawska (z domu Chodkiewicz)      Portret Anny Sieniawskiej z Chodkiewiczów", frag. obrazu z XVII wieku ze zbiorów Lwowskiej Galerii Sztuki.

Anna Eufrozyna Sieniawska (z domu Chodkiewicz)  

 
 
brak danych - 1633
Biogram został opublikowany w latach 1996-1997 w XXXVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sieniawska z Chodkiewiczów Anna Eufrozyna (zm. 1633), chorążyna kor. Była córką woj. trockiego Aleksandra Chodkiewicza (zob.) i jego pierwszej żony Eufemii Sienieńskiej, córki Andrzeja, podkomorzego lwowskiego.

O rękę Eufrozyny zabiegało wielu konkurentów; wg Jerzego Ossolińskiego należał do ich grona w r. 1618 wojewodzic lubelski Jakub Sobieski. Była bowiem ona jedyną dziedziczką olbrzymiej fortuny po ojcu, tj. Szkłowa i Myszy. W r. 1623 wyszła za mąż za chorążego kor. Prokopa Sieniawskiego (zob.), wnosząc w posagu Szkłów, a w r. 1627, po śmierci ojca, objęła nadto miasto Nową Mysz z przynależnymi doń wsiami (Stara Mysz, Zarzecze, Podstarynie, Piotrowice, Kozlakowice, Mućkowice, Bałabanowice Krzywe, Bałabanowice Wysokie, Mohylany, Lebieżany, Domaszowice, Piłatowice, Onisiemowice, Białolesie, Jastrzębie i wiele in.) na Litwie. W woj. ruskim była po matce dziedziczką dóbr Gołogóry. Przejmując dobra ojczyste S. była już wdową. Musiała więc podjąć walkę o utrzymanie tak dóbr podolskich, jak litewskich. Podobnie jak mąż utrzymywała ożywione kontakty z hetmanem polnym lit. Krzysztofem Radziwiłłem: 11 II t.r. zaprosiła go z Brzeżan na pogrzeb męża. Podobne zaproszenia skierowała do najbliższej rodziny, w tym do męża stryjecznej siostry Anny, marszałka w. lit. Jana Stanisława Sapiehy (4 II t.r.). Pomoc K. Radziwiłła była S-iej bardzo potrzebna do ochrony majętności lit. W listach do niego polecała się jego opiece wraz z dziećmi.

W l. 1627, 1628 i 1632 z racji posiadanych dóbr w woj. ruskim, stawiała S. na kwietniowych okazowaniach pod Lwowem poczet konny. Bezpośrednio po owdowieniu przebywała głównie w Brzeżanach, Koniuchach koło Brzeżan i Gołogórach w pow. lwowskim. Zarząd dobrami litewskimi zmusił S-ą do wyjazdu z Koniuch w poł. 1628 r. do W. Ks. Lit., tym bardziej, iż stosunki z K. Radziwiłłem uległy pogorszeniu ze względu na niespłacone długi Prokopa u księcia. Radziwiłł uzyskał nawet w sądzie nowogródzkim prawo do zajęcia pewnych dóbr Sieniawskich. S. odesłała jednak zaległą kwotę. Stosunki uległy wówczas poprawie, S. kilkakrotnie zwracała się do K. Radziwiłła o pomoc w toczonych przez nią sprawach, m.in. z Wiktorynem Kuropatnickim (miał niezrealizowany zapis Prokopa na sumę 3 350 złp.), podsędkiem ziemskim halickim Zygmuntem Świrskim i Maksymowiczami. W sporze z tymi ostatnimi prosiła o pomoc Jana Cedrowskiego, urzędnika Radziwiłła. Trudności finansowe spowodowały, iż S. musiała część dóbr zastawić lub puścić w arendę, jak np. Nową Sieniawę, którą w r. 1628 wydzierżawiła na 3 lata Piotrowi Wiercińskiemu.

S. była hojną protektorką dominikanów lwowskich; szczególnie interesowała się zakonem karmelitów bosych i zapewne z tego powodu Krzysztof Franciszek Chwalibogowski dedykował jej w r. 1628 poemat opisujący uroczystości we Lwowie z okazji beatyfikacji karmelitanki bosej Marii Magdaleny de Pacis („Nowina Lwowska […] o obwieszczeniu B. Mariej Magdaleny de Pacis…”). S. obdarowała klasztor Karmelitów w Hussakowie, 25 VI 1631 zapisała karmelitom bosym w Krakowie dla ich klasztoru część gruntu zw. Suderynowskie wraz z ogrodem i budynkami. W r. 1632 zapisała temuż klasztorowi domy i place w Krakowie «za Strzelnicą», które odziedziczyła po marszałku kor. Mikołaju Wolskim. T.r. karmelici otrzymali drugą część gruntu Suderynowskiego od Kaspra Mikołaja Borkowskiego, który wcześniej uzyskał go z nadania Sieniawskiej, co umożliwiło im budowę nowego kościoła i klasztoru.

Pod koniec życia S. na stałe osiadła w Brzeżanach. W r. 1632 przepisała na rzecz syna Adama Hieronima (zob.) dobra lit., a w r. 1633 na rzecz szwagra, podczaszego kor. Mikołaja Sieniawskiego (zob.) część dóbr w woj. ruskim, m.in. zadłużone Gołogóry, Gołogórce, Wolę Gołogórską oraz Trędowacz (Tradowacz). Część dóbr przejęli wkrótce zgodnie z wcześniejszymi transakcjami z S-ą Kalinowscy. S. zmarła w kwietniu 1633. Została pochowana w kościele Dominikanów lwowskich 12 V t.r.; mowę pogrzebową wygłosił krajczy kor. Jakub Sobieski.

Informacja o dzieciach w życiorysie męża Prokopa Sieniawskiego.

 

Fot. portretu ze zbiorów lwowskich, w: Gębarowicz M., Portret XVI–XVIII wieku we Lwowie, Wr. 1969 fot. 21; – Estreicher, XVI 165, XXVIII 29; Słown. Geogr. (Mysz); Dworzaczek; Niesiecki; Żychliński, II 55; – Długosz J., [wstęp do] Sobieski J., Peregrynacja po Europie i droga do Baden, Wr. 1991 s. 15; Kuśnierz K., Sieniawa, Rzeszów 1984 s. 43; Łoziński W., Prawem i lewem, Lw. 1904 I 67; Maciszewski M., Zamek w Brzeżanach, Tarnopol 1908 s. 48, 58, 66, 81; Skulski R., Sieniawscy w literaturze, Lw. 1938 s. 23–4 (odb. z „Ziemi Czerwieńskiej” R. 3 z. 2); Wanat J., Zakon karmelitów bosych w Polsce, Kr. 1979 s. 104–5; – Akta grodz. i ziem., X nr 3594 s. 223, XX 243, 250, 315; Ossoliński J., Pamiętnik, Wyd. W. Czapliński, W. 1976; – B. Czart.: rkp. 2764 IV nr 19–30, 32, 33 (listy S-iej do K. Radziwiłła z l. 1627–9), rkp. 2898 IV k. 328–329v., 341, rkp. 2966 IV k. 17, rkp. 2971 IV k. 46v.–61 (sprawy sądowe i majątkowe z l. 1626–33), rkp. 2973 IV k. 149, rkp. 3499 IV k. 1–3; B. Ossol.: rkp. 3567/II k. 183–184v. (mowa pogrzebowa J. Sobieskiego); IH PAN w W.: Litwin H., Napływ szlachty polskiej na Ukrainę w latach 1569–1648, W. 1987 (mszp. pracy doktorskiej) s. 208, 241.

Mirosław Nagielski

 

 
 

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.