Lewicka z Lewickich Anna, pseud. Duszyński, Anatol Zieliński, Szczęsny Rogala (1852–1932), literatka, redaktorka, działaczka społeczna. Córka zamożnego przemysłowca lwowskiego, ur. 26 VII. Po śmierci matki, od piątego roku życia była wychowywana przez ciotkę Katarzynę i jej męża Jana Wierczyńskiego, zamożnego kupca, wiceprezydenta Lwowa, w rodzinie o tradycjach patriotycznych. L. kształciła się we Lwowie na pensji F. Wasilewskiej. Następnie (także we Lwowie) uczęszczała do seminarium nauczycielskiego. Pod wpływem koncepcji pozytywistycznych, mimo dobrych warunków materialnych zrezygnowała z podjęcia studiów w Szwajcarii, i rozpoczęła pracę nauczycielską w Stanisławowie. Tam wyszła za mąż za Feliksa Lewickiego (zob.). Pomagała wówczas mężowi redagować „Echo z Pokucia”. Po kilku latach Lewiccy przenieśli się do Krakowa, a stamtąd (po śmierci męża w r. 1887) L. wyjechała się do Lwowa. Została tam nauczycielką na pensji Wiktorii Niedziałkowskiej.
W listopadzie 1887 r. rozpoczęła L. wydawanie z własnych funduszy pisma dla dzieci, pt. „Mały Światek”. Celem pisma było wychowywanie dzieci w duchu patriotycznym i obywatelskim. Zyskało ono dużą popularność. Początkowo L. prowadziła niemal sama całą pracę redakcyjną oraz administracyjną i w większości była autorką zamieszczanych tekstów. Pod własnym nazwiskiem pisywała artykuły wstępne, pod pseud. Duszyński lub Anatol Zieliński artykuły przyrodnicze, pod pseud. Szczęsny Rogala teksty historyczne. Z „Małym Światkiem” współpracowała m. in. M. Konopnicka. Po paru latach L. zaczęła wydawać także dodatki do „Małego Światka” – „Światełko” dla dzieci najmłodszych i „Biblioteczkę” dla starszych. W r. 1913 L. opublikowała w „Małym Światku” artykuł, w którym, nawiązując do tradycji powstania 1863 r., głosiła ideę walki zbrojnej o niepodległość. Rząd pruski uznał to za zdradę główną. Sąd w Poznaniu skazał pismo na zniszczenie i zakazał jego kolportażu w zaborze pruskim, a L. została zaocznie skazana na karę więzienia. Aby obejść zakaz kolportażu, L. próbowała wydawać dla zaboru pruskiego mutację „Małego Światka” pt. „Nasz Towarzysz”, ale i to pismo skonfiskowano. W r. 1897 L. zainicjowała zawiązanie przez czytelników swego pisma „Kółka Dzieci Tow. Szkoły Ludowej”. Ze składek założyła w początkach lat dziewięćdziesiątych szkołę w Kulikach. Przy szkole prowadzono warsztat zabawkarski, w którym dzieci uczyły się zawodu.
W r. 1918 L. przerwała na pewien czas wydawanie pisma. W swoim mieszkaniu założyła drukarnią i powielacz. Drukowano tam „Głos Polski”, ulotki i odezwy. W r. 1920 z braku środków L. przekazała wydawnictwo „Małego Światka” Zjednoczeniu Młodzieży Polskiej w Poznaniu. Sama pisała w dalszym ciągu do pism dla dzieci: „Małego Światka”, „Orląt” i „Gwiazdki”. Tworzyła dużo, prawie wyłącznie dla dzieci i młodzieży. W twórczości łączyła hasła pozytywistyczne z tradycjami romantycznymi. Wydania książkowe utworów L-ej ukazały się dopiero po pierwszej wojnie światowej, począwszy od r. 1922. Tematyka przyrodnicza i geograficzna dominuje w takich książkach, jak W jasnej wsi (1927), Wśród dzieci i młodzieży różnych ludów (1927), Wśród naszych łąk i borów (1930), Z naszych pól i lasów (1930), Z naszego morza i przymorza (1932). Biograficzno-historyczną problematykę (życie Andersena, Edisona, Mickiewicza) podjęła autorka w utworach: Życie jak bajka (1931), Wielki czarodziej Tomasz Alva Edison (1932), Z młodych lat wieszcza (1933). Inne wątki historyczne, geograficzne, obyczajowe, popularnonaukowe są właściwe takim jej książkom, jak Za Napoleonem (1932), O wynalazkach sprzed lat tysięcy i najnowszej doby (1924), Jędrzej Góralczyk (1922), Wesoły panicz (1931), Danusia i Chińczycy (1932). W r. 1938 wydawnictwo J. Przeworskiego wznowiło obszerne obrazki z życia zwierząt (Z naszych pól i lasów, wyd. 4., Wśród naszych łąk i borów, wyd. 2.).
W r. 1926 L. została odznaczona Orderem Polonia Restituta. Była też członkiem honorowym Polskiej Macierzy Szkolnej i Tow. Szkoły Ludowej. Zmarła 27 VII 1932 r. we Lwowie. Z małżeństwa z Feliksem Lewickim miała córkę Jadwigę, zamężną Moszyńską.
Estreicher; Enc. Wych., VI 561 (Szycówna A., Rys historyczny literatury dziecięcej); Bar, Słownik pseudonimów; Polskie książki dla dzieci i młodzieży. Katalog historyczny rozumowany, Kr. 1931; – A. L., „Mały Światek” 1932 s. 38–41, 60–4 (fot. s. 41); Kleiner J., A. L., „Gaz. Lwow.” 1932 nr 175; tenże, Redaktorka „Małego Światka” i jej książka o polskim morzu, „Kur. Warsz.” 1931 nr 354; Kuliczkowska K., Literatura dla dzieci i młodzieży w latach 1864–1914, W. 1959 s. 88; Nadolski B., Lwowskie czasopiśmiennictwo dla dzieci i młodzieży w XIX wieku, „Kur. Liter.-Nauk.” 1935 nr 34–5; Traczewska M., O dobrej pani, „Mały Światek” 1932 s. 18; Życiorys „Małego Światka”. Z powodu 40-lecia istnienia, „Mały Światek” 1928 s. 2–5; – L. A., Szkoła TSL w Kulikach, „Przew. Oświat.” 1910 nr 7–9; Moszyńska J., Moja Matka, W. [b. r.]; – „Gaz. Poranna” 1932 nr z 31 VII; „Tyg. Ilustr.” 1909 nr 47 s. 969 (fot.); – IBL PAN: Kartoteka (L. A.); Muz. Książki Dziecięcej przy B. Publ. w W.: Zbiory książek A. L-iej.
Irena Landau