INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Anna Sapieżyna (z domu Hołowczyńska)  

 
 
brak danych - 1643
Biogram został opublikowany w 1994 r. w XXXV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sapieżyna z Hołowczyńskich Anna (zm. 1643), pisarzowa w. lit., tenutariuszka wilkijska. Była jedyną córką ks. Aleksandra Hołowczyńskiego (zob.) i Elżbiety z Wołłowiczów.

Zapewne w r. 1612 wyszła za mąż za Krzysztofa Stefana Sapiehę (zob.); dn. 30 III t.r. matka, za zgodą króla, scedowała na rzecz małżonków dzierżawę wilkijską z 10 tys. złp. sumy zastawnej. Od r. 1621, w którym Sapieha został pisarzem w. lit., często przebywała na dworze królewskim. W r. 1623 uczestniczyła wraz z mężem w królewskiej podróży do Gdańska; podczas pobytu w Gniewie urodziła w czerwcu syna, który zapewne wkrótce zmarł. Po rychłej śmierci męża o opiekę nad starszym synem, Mikołajem Krzysztofem, toczyła spór ze szwagrem Aleksandrem Dadźbogiem (zob.) i ostatecznie musiała go oddać pod pieczę mężowskiego stryja Lwa Sapiehy (zob.). Dzięki jego poparciu udało się S-ie uzyskać zgodę królewską na scedowanie nieletniemu synowi dzierżawy wilkijskiej. Dobra Krzysztofa Stefana, na których S. miała zapisane dożywocie, były w chwili jego śmierci mocno zadłużone, toteż S. była zmuszona nie tylko rozpuścić jego liczny dwór (liczący niemal 100 osób), lecz także rozpocząć wyprzedaż swoich dóbr rodowych: Hołowczyna, Kniażyc i Repuchowa, położonych w pow. orszańskim. W r. 1630 sprzedała Repuchów za 45 tys. złp. kaszt. wileńskiemu Mikołajowi Hlebowiczowi. Sprzedaż ta uwikłała S-ę w wieloletni proces z potomkami kaszt. nowogródzkiego Samuela Wołłowicza, którzy odrzucali twierdzenia S-y, iż otrzymała je na mocy testamentu swej babki Elżbiety Hlebowiczówny, i w r. 1631 sprzedali je braciom Lentkowskim i Stanisławowi Śleszyńskiemu. Proces ten zakończył się dopiero w r. 1637. Trudności finansowe skłoniły S-ę do oddania w dzierżawę tenuty wilkijskiej; doszło do tego podczas bezkrólewia, więc bez konsensu królewskiego. Jednakże Władysław IV, ze względu na zasługi jej męża, potwierdził 18 IV 1635 dokonaną arendę.

S. była fundatorką klasztoru dla karmelitów trzewiczkowych w Kniażycach; w r. 1632 przeznaczyła na jego lokalizację ulice w starym miasteczku za kościołem kniażyckim i uposażyła gruntami wsi Zabłocie i dochodami z folwarku Wielkie Łotwy, wchodzącego w skład dóbr lachowickich. Do powstania samodzielnego klasztoru w Kniażycach nie doszło, przez pewien czas po śmierci S-y istniała tam tylko rezydencja zakonna, podlegająca klasztorowi Karmelitów trzewiczkowych w Mohilewie.

S. przeżyła swego syna Mikołaja Krzysztofa (zm. 2 VI 1639), żonatego z Zuzanną, córką Aleksandra Gosiewskiego (zob.). Donosząc o jego śmierci woj. wileńskiemu Krzysztofowi Radziwiłłowi, uskarżała się na synową, że nie troszczy się o pogrzeb, lecz jedynie o pozostały majątek. S., która Zuzannie była bardzo nieprzychylna, podejrzewała ją nawet, iż otruła ona swego małżonka. Sama też wyprawiła synowi okazały pogrzeb w kościele Dominikanów w Wilnie (22 VI 1639). W kolejnych listach do Radziwiłła prosiła go o opiekę nad wnukami. Zmarła w r. 1643 i została pochowana obok męża w wileńskim kościele Dominikanów.

 

Estreicher, XXI 119, XXVII 112; Boniecki, VII 310–11 (Hołowczyńscy); Dworzaczek; Kossakowski, Monografie, III 45–6; Labarre de Raillicourt D., Histoire des Sapieha, Paris 1970; Niesiecki; Sapiehowie; Żychliński, IV 256, XI 191; Wolff, Kniaziowie lit.-rus., s. 127–8; – [Giżycki J. M.] Wołyniak, Z przeszłości karmelitów na Litwie i Rusi, Kr. 1918 Cz. 1 s. 181–4; Misztołt A. A., Historia […] domus Sapiehanae…, Wil. 1724; – AGAD; Arch. Radziwiłłów, Dz. V nr 13853 (w korespondencji męża z l. 1619–23 zob. list do Krzysztofa Radziwiłła z Elbląga 11 VI 1623), nr 13880 (zob. korespondencję S-y z K. Radziwiłłem z l. 1627–39); – Zob. bibliogr. przy życiorysie męża.

Mirosław Nagielski

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Adam Sapieha

1828-12-04 - 1903-07-21 latyfundysta
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Michał Sędziwój h. Ostoja

1566-02-02 - między 20 V a 12 VIII 1636
alchemik
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.