Straus (Strauss), 1.v. Iwaszkiewicz 2.v. Burghardt Anna (1829–1912), tancerka.
Ur. 20 VII (8 VII st.st.) w Warszawie, w rodzinie ewangelickiej. Była córką Henryka Krzysztofa (13 IV 1783 – 19 VI 1850), jubilera, i Rozalii z Langów (1794 – 20 XII 1875); miała brata Henryka (1839–1901), jubilera, oraz pięć sióstr: Annę Juliannę, Mariannę Ludwikę, Rozalię Ludwikę oraz tancerki Karolinę (zob.) i Joannę Paulinę.
S. uczyła się tańca w szkole baletowej w Warszawie. Dn. 27 II 1837 wystąpiła w balecie „Gabinet figur mechanicznych” (autor muzyki nieznany, choreografia F. Bernardelli). Swoją pierwszą rolę – Motylka, zatańczyła 1 I 1839 w przedstawieniu „Jeniusz różowy, czyli Fernando i Leora” (autor muzyki nieznany, choreografia M. Pion); niespełna dwa tygodnie później zatańczyła Kupida w balecie „Mars i Flora” (muzyka Karol Kurpiński, choreografia L. Thierry). Od ok. r. 1844 należała do zespołu baletu warszawskiego, kierowanego przez Filippa Taglioniego, jednocześnie dyrektora szkoły baletowej, który w istotny sposób przyczynił się do rozwoju talentu S. Po sukcesie w roli Diabełka w balecie „Diabełek kulawy czyli Kłopoty opieki” (premiera 5 IX 1846, muzyka Józef Damse, choreografia F. Taglioni), wykonywanym przez uczniów szkoły baletowej, m.in. przez siostrę Karolinę, recenzent „Gazety Warszawskiej” (nr 236) napisał, że jej «taniec odznacza się już pewnością, a nawet siłą»; sukces zapewnił jej t.r. awans na stanowisko solistki. W l.n. występowała w Teatrze Wielkim, m.in. wzięła udział w divertissement „Bal kostiumowy w zimowym ogrodzie” (13 I 1850, autor muzyki nieznany, choreografia Roman Turczynowicz) oraz tańczyła markietankę Katarzynę w balecie „Markietanka i pocztylion” (muzyka C. Pugni w oprac. Józefa Stefaniego, choreografia F. Taglioni): «Jej lekkość i nadzwyczajna gracja zachwycały widzów, którzy przez liczne i prawie ciągłe oklaski oraz pięciokrotne przywołania okazali prawdziwe zadowolenie» („Kur. Warsz.” 1850 nr 100). W r. 1851 zwichnęła nogę i nie mogła tańczyć przez prawie rok. Powróciła do baletu jako Anetka w divertissement „Miłość przebudzona” (muzyka G. Panizza, Stefani, choreografia F. Taglioni, premiera 30 X 1852). W r. 1853 zatańczyła tytułową rolę w balecie „Asmodea, czyli Diabeł rozkochany” (muzyka G. A. Scaramelli i Stefani, choreografia Turczynowicz, premiera l7 VII).
Po ustąpieniu ze sceny Konstancji Turczynowiczowej (1853) otrzymała S. tytuł primabaleriny i od 12 I 1854 przejęła z jej repertuaru rolę tytułową z baletu „Katarzyna, córka bandyty” (muzyka Pugni i Stefani, choreografia Turczynowicz), a 17 V t.r. rolę tytułową w „Sylfidzie” (muzyka J. Schneitzhöffer, choreografia Taglioni i Pion). Była pierwszą polską odtwórczynią partii Paquity w balecie „Paquita, czyli Cyganie” (muzyka E. Deldevez w oprac. Stefaniego, choreografia Turczynowicz, 30 IX 1854). Wg Carla Blasisa, który w sezonie 1856/7 kierował baletem warszawskim, S. «zwraca na siebie uwagę, jest pełna wdzięku, a jej tańce są pełne blasku i prawdy. Gdy tańczy, widać harmonię». Wystąpiła wtedy jako Marta w „Fauście” (muzyka P. Mandanici, Viviani, G. Bajetti, L. Casamorăta, F. Blasis, choreografia C. Blasis, premiera 16 XII 1856) oraz razem z siostrą Karoliną w adaptowanym z „Karnawału weneckiego” balecie „Dwa dni karnawału w Wenecji” (6 V 1857, muzyka J. Quattrini, choreografia C. Blasis). Tańczyła margrabinę Sampietri w balecie „Marco Spada, czyli Córka rozbójnika” (premiera 28 IX 1858, muzyka D. Auber w oprac. Gabriela Rożnieckiego, choreografia Turczynowicz) oraz przez wiele lat Zośkę, pannę młodą z baletu „Wesele w Ojcowie” (muzyka Stefani, Kurpiński i Damse, choreografia Julia Mierzyńska i Pion). Wg krytyków w tej roli «ruchy jej posiadają zupełną giętkość i swobodę, taniec odznacza się elegancją i starannym wykończeniem. Co do mimiki to jest bardzo trafnie ożywiona» („Gaz. Codz.” 1858 nr 143). Od r. l859 występowała pod nazwiskiem Iwaszkiewicz. Dn. l I 1861 opuściła scenę. S. była tancerką wszechstronną; z równym powodzeniem występowała w rolach lirycznych (Sylfida), dramatycznych (Katarzyna, Paquita), jak i charakterystycznych (Asmodea, panna młoda w „Weselu w Ojcowie”). Zmarła 2 IX 1912 w Warszawie, została pochowana na cmentarzu Powązkowskim.
Pierwszym mężem S. był ziemianin Michał Iwaszkiewicz (ślub 19 VII 1859 w katedrze św. Jana w Warszawie), drugim – nieznany z imienia Burghardt.
Siostra S., Joanna Paulina, w teatrze Paulina Ludwika (7 VIII 1822 – po 1880), zamężna Sosnkowska, wystąpiła po raz pierwszy 29 IV 1840 w Teatrze Wielkim w pas de quatre w balecie „Opiekun oszukany”; t.r. została koryfejką. Tańczyła m.in. Zośkę w „Weselu w Ojcowie” (choreografia Mierzyńska i Pion) oraz Julię w „Schadzce na przedmieściu” (muzyka Damse i Stefani, choreografia Pion), a także wykonywała tańce solowe. Sporadycznie występowała w komediach, m.in. jako Anetka w „Papugach naszej babuni” M. E. G. M. Théaulona de Lambert, Arm. d’Artois de Bournonville’a i Ach. d’Artois de Bournonville’a. Ostatni raz wystąpiła 29 X 1850 tańcząc Cygankę w „Pięknej dziewczynie z Gandawy” (muzyka A. Adam w oprac. Stefaniego, choreografia Turczynowicz). Po ślubie z Juliuszem Sosnkowskim (1827–1875), którego kuzynem był Józef, ojciec Kazimierza (zob.), współwłaścicielem prywatnego miasteczka Wisznice (pow. włodawski), pracującym w młodości w kancelarii namiestnika Iwana Paskiewicza, zamieszkała w Wisznicach. Miała dwóch synów: Henryka Józefa (ur. 11 II 1855), prawdopodobnie żonatego z nieznaną z imienia Wolską, i Ignacego Alfreda (19 I 1853 – 1857) oraz córkę Natalię Małgorzatę (ur. 19 III 1852), od 12 XI 1879 drugą żonę Feliksa Krasnowolskiego, właściciela Zacisza. Po śmierci męża Paulina opuściła Wisznice.
Portret S. i siostry Karoliny przez Ksawerego Jana Kaniewskiego z r. 1853, olej., wł. Muz. Narod., depozyt w Muz. Teatr. w W.; Sztych przez Józefa Siemmlera z r. 1853, tamże; – Słown. Teatru Pol. (fot., bibliogr. ikonogr.); Szulc, Cmentarz Ewangelicko-Augsburski; – Blasis C., Tancy voobšče, baletnyje znamenitosti i nacional’nyje tancy, Moskva 1864 s. 81; Pudełek J., Warszawski balet romantyczny (1802–1866), Kr. 1968 (fot.); Szczublewski J., Teatr Wielki w Warszawie 1833–1993, W. 1993; Wysocka T., Dzieje baletu, W. 1970; – Kraszewski K., Kronika Domowa. Silva Rerum, Oprac. Z. Sudolski, W. 2000 s. 88; – „Gaz. Warsz.” 1846 nr 341; „Kur. Warsz.” 1850 nr z 15 IV, 1912 nr 244 (nekrolog S.); „Pam. Sceny Warsz.” 1840 s. 96; – IS PAN: Chomiński M., Wykaz chronologiczny aktorów teatru warszawskiego z lat 1774–1873, rkp. 1067/73 (poprawna data ur. S.); – Mater. Witolda Strausa z W. (m.in. odpisy metryk chrztu, kron. rodzinna spisana przez Zofię Długoborską, wnuczkę Franciszki i Kazimierza Straussów); – Informacje Dariusza Tarasiuka z L.
Joanna Sibilska-Siudym