INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Antoni Sacchetti      Antoni Sacchetti, pokolorowany drzeworyt Aleksandra Regulskiego z 1870 r.

Antoni Sacchetti  

 
 
1790-01-08 - 1870-04-15
Biogram został opublikowany w latach 1992-1993 w XXXIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sacchetti Antoni (1790–1870), dekorator teatralny, malarz panoram. Ur. 8 I w Wenecji w rodzinie dekoratorów teatralnych. Najbardziej znany był jego ojciec Lorenzo (1759–1836), dekorator teatralny, malarz wnętrz, architekt, profesor architektury w Akademii Weneckiej. S. jak głosi legenda urodził się w pracowni ojca, który też uczył go zapewne przyszłego zawodu.

Pierwsze informacje o działalności S-ego pochodzą z r. 1813. Przebywał wówczas w Brnie, gdzie malował dekoracje dla tamtejszego teatru. Już wtedy interesowały go zaczynające wchodzić w modę panoramy i dioramy. Możliwe, że (wedle pamiętnika K. Skibińskiego) S. w l. 1813 i 1816 krótko przebywał w Warszawie. W r. 1818 przeniósł się z Brna do Pragi, gdzie objął stanowisko dekoratora w Stanowym (Stavovskim) Teatrze, w którym pracował do r. 1828. W r. 1823 przebywał w Kaliszu, gdyż z t. r. pochodził (zaginiony w czasie drugiej wojny światowej) rysunek rynku w tym mieście, sygnowany literami A. S. (wiadomość za Z. Batowskim).

W kwietniu 1829 S. przyjechał do Warszawy na dłużej i w salach redutowych Teatru Narodowego przy pl. Krasińskich otworzył «gabinet panoramiczny» zwany także «topograficznym». «Gabinet» cieszył się wielkim powodzeniem wśród mieszkańców miasta, którzy w ciągu kilku miesięcy oglądali tam dość często zmieniane panoramy: Konstantynopola, Pragi, Triestu, Istrii, wybuchu Wezuwiusza, okolic nad Elsterą pod Lipskiem, gdzie zginął ks. Józef Poniatowski, widoku «uczty dla ludu» wydanej w Warszawie dla upamiętnienia koronacji Mikołaja I na króla Polski w r. 1825, zdobycia Silistrii przez wojska rosyjskie, dioramę Neapolu i in. W r. 1829 teatr warszawski zamówił u S-ego czternaście dekoracji do melodramatu F. Raimunda „Chłop milionowy czyli dziewczyna z świata czarownego”. Premiera odbyła się 26 XI t.r. i stała się olbrzymim sukcesem dekoratora. Niebawem też powierzono mu drugą pracę – siedem dekoracji do opery D. Aubera „Niema z Portici”, której premierę dano 15 I 1831. «Dekoracje p. Sacchettiego godne najpierwszych teatrów Europy» – oceniła prasa. Niedługo potem artysta opuścił niespokojną, powstańczą Warszawę, w l. 1831–4 przebywał w Dreźnie, Wiedniu i Berlinie, gdzie malował dekoracje i kurtynę dla tamtejszego teatru. W r. 1835 pojawił się w Kaliszu; tu również namalował kurtynę, przedstawiającą widok Wyspy Łabędziej pod Berlinem oraz przygotował nowe dekoracje dla przebudowanego właśnie teatru miejskiego. W tym samym czasie, dla uczczenia pobytu cara i króla pruskiego w Kaliszu, uwiecznit na siedmiu obrazach olejnych rewię wojskową daną na ich cześć. Otrzymał za nie brylantowy pierścień od cara. W październiku t.r. powrócił do stolicy, gdzie powierzono mu funkcję stałego dekoratora Warszawskich Teatrów Rządowych. W malarni Teatru Wielkiego pracował odtąd przez 35 lat.

Do najwybitniejszych osiągnięć S-ego w zakresie dekoracji teatralnych należały dekoracje do oper: G. Meyerbeera „Robert Diabeł” (1837), Aubera „Koń spiżowy” (1839) i „Jezioro wieszczek” (1843), G. Spontiniego „Ferdynand Kortez” (1845), do baletu J. Corally’ego „Willidy” (1848), do oper: G. Verdiego: „Hernani” (1858), „Rigoletto” (1853) i „Trubadur” (1854), G. Rossiniego „Carlo il Temerario” (1855), do dramatu G. Sand „Mauprat” (1856), do opery F. Halevy’ego „Żydówka” (1857). Zachwycano się pomysłowością dekoracji S-ego, ich bezbłędną perspektywą, wyczuciem koloru, precyzją szczegółów i doskonałością rysunku. Nazywano go «sprawcą złudzeń dochodzących do oczarowania». S. udoskonalił sztukę operowania światłem. Malował dekorację do warszawskich premier oper Stanisława Moniuszki „Halki” i „Flisa” (1858), które widzowie przyjęli entuzjastycznie. Na premierze (1 I) „Halki” S-ego wywołano sześć razy, tj. tyle co kompozytora. Stał się więc współtwórcą pierwszych sukcesów opery narodowej. Wprawdzie w r. 1862, czy też 1865 – jak podają inni – przeszedł na emeryturę, ale pracował dalej. W r. 1865 wykonał dekorację do opery „Faust” Ch. Gounoda, a w r. 1867 do „Rybaka z Palermo” L. Grossmana. W r. 1869 przygotował do opery Moniuszki „Paria” pięć dekoracji. Były to ostatnie, jakie namalował (premiera 11 XII). Przez wiele lat S. współpracował z dekoratorem Józefem Hilarym Głowackim. Do uczniów S-ego należeli: Ludwik Krudaszewski, Michał Groński, Władysław Aleksander Małecki, Adam Malinowski i Seweryn Uziębło.

S. «fizjonomię miał sympatyczną, czoło inteligentne, włosy długie, białe […] nosił długi granatowy surdut, podpierał się bambusem» – pisano we wspomnieniu pośmiertnym. Notatki na szkicach robił mieszając włoski z niemieckim, nie wiadomo więc, czy mówił po polsku. Uważano go za zamożnego, niektórzy za skąpego. Posiadał dom przy ul. Świętokrzyskiej nr 1332. W r. 1844 mieszkał w pałacu Banku Polskiego (d. Łubieńskich) przy ul. Marszałkowskiej 69.

Po śmierci ukochanej żony, wiedenki Teresy z Rathów (zm. 13 XI 1869), S. podupadł na zdrowiu. Zmarł 15 IV 1870. Pochowany został na cmentarzu Powązkowskim w kwaterze 181, rz. 4. Nagrobek artysty i jego żony wystawili siostrzeńcy i siostrzenica, gdyż S. dzieci nie miał. Znaczny majątek i bogate zbiory (m. in. zbiór obrazów i dużą bibliotekę) pozostawił dalszej rodzinie.

S. wykonał dla teatrów polskich ok. 300 dekoracji, ponadto znaczną liczbę rysunków pomocniczych i projektów dekoracji. Malował także obrazy sztalugowe. Wiele dekoracji S-ego znajdowało się w magazynach Teatru Wielkiego, do czasu jego przebudowy w r. 1890. Wtedy prawie wszystkie zniszczono (przemalowano?), gdyż zmieniono parametry sceny. Do naszych czasów nie dotrwała żadna dekoracja. W zbiorach Muz. Narodowego w Krakowie znajduje się oryginalna makieta dekoracji sali gotyckiej wykonana przez S-ego. Liczne jego rysunki – w tym projekty dekoracji oraz panoramę Warszawy widzianą z dachu Teatru Wielkiego – przechowuje dział Rysunków Polskich Muz. Narodowego w Warszawie, zaś obraz olejny przedstawiający cytadelę warszawską po pożarze – Muz. Historyczne m. Warszawy. Niektóre dekoracje S-ego znane są z 5 fotografii Karola Beyera (zm. 1877), reprodukowanych w „Życiu Teatru” (1926 nr 7). Również z fotografii (J. Jaworskiego z r. 1919) znana jest kurtyna (z r. 1842) pędzla S-ego dla Teatru w Pomarańczarni w Łazienkach, przedstawiająca kolumnę Aleksandra I widzianą spod łuku budynku Admiralicji w Petersburgu.

 

Portret S-ego z r. 1840, przez Jana Manesa, w Dziale Grafiki Muz. Narod. w Pradze, reprod. w: „Pam. Teatr.” 1959 z. 1–3; Portret S-ego przez F. Tegazzo, reprod. w: „Tyg. Ilustr.” R. 1: 1870 s. 264; Drzeworyt S-ego przez Jana Holewińskiego, wg L. Broucharda, reprod. w: „Kłosy” 1870 nr 254, „Pam. Teatr.” 1967 z. 2; – Pol. Bibliogr. Sztuki; Österr. Biogr. Lexikon (G. E. Ferrari); Słown. Teatru Pol. (podob.); Thieme-Becker, Lexikon d. Künstler; – Król B., Antoni Sacchetti – dekorator romantyczny, cz. I, Działalność w l. 1829–45, „Pam. Teatr.” 1959 z. 1–3 (ilustr.); taż, Antoni Sacchetti – dekorator romantyczny, cz. II, Działalność w l. 1846–70, tamże 1967 z. 2 (ilustr.); Szenic S., Cmentarz powązkowski 1851–1890, W. 1982; – Skibiński K., Pamiętnik aktora 1786–1858, Oprac. i wyd. M. Rulikowski, W. 1912.

Barbara Król-Kaczorowska

 

 
 

Powiązane zdjęcia

   

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.