Syroczyński Antoni (1831–1888), ziemianin, wydawca, uczestnik powstania styczniowego, emigrant.
Ur. we wsi Biłki pod Daszowem (pow. lipowiecki) w gub. kijowskiej, był jedynym synem Ambrożego (1788 lub 1789 – 1879), absolwenta Gimnazjum Wołyńskiego w Krzemieńcu, oficera wojsk Ks. Warsz. i Król. Pol., w r. 1828 generalnego pełnomocnika Adama Jerzego Czartoryskiego dla dóbr podolskich i ukraińskich, uczestnika powstania listopadowego na Podolu, od r. 1851 właściciela Biłek, oraz Józefy z Korzeniowskich, siostry Marii Korzeniowskiej (zob.) i Onufrego Korzeniowskiego (zob.). Miał braci stryjecznych Leona (zob.) i Stanisława (zob.).
Pierwsze nauki pobierał S. w domu wykształconych i niezamężnych sióstr matki, Katarzyny, Teodory i Reginy Korzeniowskich. Od początku l. czterdziestych, kiedy zaczął się uczyć w Białej Cerkwi, nadzór nad jego wychowaniem sprawował stryj Seweryn. Następnie S. kształcił się przez cztery lata w gimnazjum w Winnicy, a potem w gimnazjum w Niemirowie. Prawdopodobnie w l. 1848–53 uczęszczał do klasy matematycznej liceum w Odessie. Pod wpływem stryja rozpoczął ok. r. 1854 studia medyczne na Uniw. św. Włodzimierza w Kijowie, ale ich nie ukończył. Przyjaźnił się wówczas z Józefem Karwickim, Karolem Steckim (członkiem wołyńskiego Komitetu włościańskiego) oraz braćmi Juliuszem i Tadeuszem Orzechowskimi.
S. interesował się życiem literackim i wspierał polskie inicjatywy kulturalne. W r. 1858 pokrył koszty druku zbiorowego dzieła studentów kijowskich „Pisma urywkowe, wierszem i prozą” (Kijów), wydanego pod pseud. Józef Prosper Gromadzki; dochód ze sprzedaży przeznaczono na stypendium zagraniczne dla jednego ze studentów. „Pisma urywkowe…” były ostatnim przed powstaniem styczniowym polskim almanachem literackim w Kijowie, a zarazem najważniejszym przedsięwzięciem wydawniczym tamtejszych studentów, tzw. purystów, propagujących czystość obyczajów oraz wzywających do podniesienia poziomu oświaty i moralności. Po ślubie zamieszkał S. w majątku żony, a następnie osiadł w rodzinnych Biłkach. Czynny w pracy komitetów włościańskich, reprezentował w r. 1859 pow. lipowiecki na zjeździe szlachty w Kijowie. Był zaangażowany w konspirację; 11 II 1862 wywiózł z Kijowa poszukiwanego przez policję Stefana Bobrowskiego oraz zapewnił mu schronienie w majątku Edwarda Jełowickiego w Tropowej nad Dniestrem. Po wybuchu powstania styczniowego był S. naczelnikiem pow. lipowieckiego. Wraz z bratem stryjecznym Leonem wstąpił do formujących się wołyńskich oddziałów gen. Edmunda Różyckiego. W lipcu 1863 przedostał się do Galicji; pod wpływem niepowodzeń powstańców na Ukrainie udał się pod koniec t.r. na emigrację. Kilka lat przebywał w Stambule, a następnie w Paryżu, gdzie pracował jako robotnik. Pieniądze otrzymane od rodziny z kraju łożył na działalność polityczną.
W r. 1868 osiadł S. we Lwowie i sprowadził tam rodzinę. Był niezależny materialnie, bowiem wraz z żoną i ojcem, który po sprzedaniu Biłek przy nich zamieszkał, dysponował sumą ponad 100 tys. rb. Założył we Lwowie przy ul. Wronowskich 3 pensjonat dla chłopców, sierot po powstańcach styczniowych i kierował nim prawdopodobnie do końca l. siedemdziesiątych; w r. szk. 1873/4 uczył się tam, spokrewniony z S-m Józef Teodor Konrad Korzeniowski, ale stosunki z nim układały się źle. We wrześniu 1877 wyjechał S. dla ratowania zdrowia do Włoch. W r. 1880 zakupił wieś Kopaczyńce (pow. Horodenka) nad Dniestrem i tam zamieszkał. Wg opinii Tadeusza Bobrowskiego był S. «zapalonej głowy i gwałtowny, nie umiał żyć z ludźmi mówiąc im często gęsto dotkliwe prawdy […] zawsze niekontent z siebie, że nie mógł nic zrobić wedle szlachetnych zamiarów i pragnień swoich, i z ludzi, że w nich współpracowników i współudziału nie znajdował». S. zmarł 12 II 1888 w Kopaczyńcach.
W zawartym w czasie studiów w Kijowie małżeństwie ze starszą od siebie kuzynką, Justyną z Jarzębskich (Jarzembskich), miał S. trzy córki: Teklę, zamężną Wojakowską, Marię (1861–1885), od r. 1877 żonę Klemensa Kanteckiego (zob.), oraz Józefę, zamężną z nieznanym z nazwiska inżynierem, emigrantem.
Estreicher w. XIX, II (Gromadzki Prosper), IV; Janowski, Słown. bio-bibliogr. Uniw. Wil.; Kunaszowski H., Życiorysy uczestników powstania listopadowego, Lw. 1880 s. 73 (dot. ojca S-ego); Nicieja, Łyczaków; Pochilevič L. I., Skazanija o naselennych mestnostiach kijevskoj guberni, Bila Cerkva 2005; – Kocówna B., Polskość Conrada, W. 1967 s. 52–5; Najder Z., Życie Josepha Conrada Korzeniowskiego, W. 2007 I; Tabiś J., Polacy na uniwersytecie kijowskim 1834–1863, Kr. 1974; – Bobrowski T., Listy do Conrada, Oprac. R. Jabłkowska, W. 1981; tenże, Pamiętnik mojego życia, Oprac. S. Kieniewicz, W. 1979 I, II; Gołyński A., Pamiętnik podolskiego powstania 1830–1831 roku, Oprac. E. Kozłowski, W. 1979 (dot. ojca S-ego); [Iwański A.] sen., [Iwański A.] jun., Pamiętniki 1832–1876. Wspomnienia 1881–1939, Oprac. W. Zawadzki, W. 1968; Karwicki J. Dunin, Wspomnienia Wołyniaka, Lw. 1897 s. 127; Kotiużyński Z., Pamiętniki, Kr. 1911; Polskie zaplecze Josepha Conrada-Korzeniowskiego. Dokumenty rodzinne, listy, wspomnienia, Red. Z. Najder, J. Skolik, L. 2006 I; Rolle M., Ateny Wołyńskie, szkice z dziejów oświaty w Polsce, Lw. 1923 s. 222 (dot. ojca S-ego); tenże, Z minionych stuleci, Lw. 1908 s. 293; Spisok dvorjan, vnesennych v dvorjanskuju rodoslovnuju knigu podol’skoj guberni, Kamenec-Podol’sk 1897; Syroczyński L., Z przed 50 lat. Wspomnienie b. studenta kijowskiego Uniwersytetu, Lw. 1914 s. 10, 54, 102–4 (fot.); Zeznania śledcze o powstaniu; – „Dzien. Pol.” 1888 nr 45; „Kłosy” 1879 nr 724 s. 320 (nekrolog ojca S-ego).
Marlena Maciejewska