Plater August Hiacynt h. własnego (ur. po 1745–1803), marszałek brasławski konfederacji targowickiej, był najmłodszym synem Konstantego Ludwika (zob.) i Augusty z Ogińskich, bratem Józefa Wincentego (zob.) i Kazimierza Konstantego (zob.). W r. 1764 głosował z Inflant na Stanisława Augusta. Przed r. 1778 został wyróżniony rzadko przyznawanym Orderem Opatrzności Bożej. Od 15 I 1779 miał scedowaną przez brata Kazimierza chorągiew petyhorską (pisał się jednak pułkownikiem husarskim wojsk litewskich); był też w październiku t. r. marszałkiem dyneburskim; tej ostatniej funkcji zrzekł się w czerwcu 1780 r. W maju t. r. gościł w Krasławiu jadącą do Połocka Katarzynę II, a następnie obecny był w Połocku podczas uroczystości z okazji spotkania imperatorowej z cesarzem Józefem II. Obrany posłem brasławskim w r. 1780, nie przybył na sejm do Warszawy. Przez małżeństwo (zawarte w r. 1780 lub 1781 w Łucku) z Anną, córką chorążego lit. Stanisława Rzewuskiego i Katarzyny Karoliny Radziwiłłówny, siostry Karola, księcia «Panie Kochanku», P. zbliżył się do Nieświeża i stał się tam częstym bywalcem, nieledwie współmieszkańcem. We wrześniu 1782 wraz z żoną rekomendował się w Połocku rosyjskiej parze wielkoksiążęcej powracającej do Petersburga. W czasie podróży Stanisława Augusta na Litwę 29 VIII 1784 P., wraz z Karolem Radziwiłłem, przybył na powitanie króla do Bielska Podlaskiego, potem był w Nieświeżu, gdzie wojewoda wileński podejmował monarchę. Król obdarzył wtedy P-a Orderem Św. Stanisława, o który nagrodzony od trzech lat zabiegał. W l. 1785–7 P. uczestniczył w podziale spadku po matce żony.
W sierpniu 1788 obecny był P. na inflanckim sejmiku poselskim, choć król nie poparł jego starań o poselstwo, a w grudniu t. r. z entuzjazmem pisał o sejmie, który przywrócił narodowi sławę. Ze spodziewającą się rozwiązania żoną wyjeżdżał poza kordon rosyjski, do Polski, bo «spodziewająca się rycerza wystawić na usługę Rzeczypospolitej, chce go widzieć urodzonym w wolności». W sierpniu 1789 starał się za pośrednictwem brata Kazimierza o cześnikostwo litewskie, jednak bezskutecznie. Był w Warszawie w marcu 1791. Już jednak na przełomie kwietnia i maja 1792 późniejszy regimentarz targowicki Szymon Kossakowski wybierał się do P-a do Krasławia, by tam zorientować się w możliwościach tworzenia na Litwie konfederacji, odbyć konferencję z wojskowymi i obywatelami i nakłaniać ich ku targowicy. W nadesłanym Kossakowskiemu akcie konfederacji pow. brasławskiego P-a przewidziano na marszałka; liczono, że z racji posiadania dóbr za rosyjskim kordonem nie będzie się wymawiał. W odpowiedzi na uniwersał gen. J. V. Dołgorukiego, który 25 V 1792 wezwał obywateli na 27 V do Brasławia dla zawiązania konfederacji, 27 lub 28 V zjechał tam P., ponoć prawie porwany przez Kossakowskiego. Wraz ze ściągniętą siłą okoliczną szlachtą i w obecności Mikołaja i Stanisława Manuzzich, już targowickich konsyliarzy, zawiązano 28 V 1792 konfederację powiatu brasławskiego pod laską P-a. W imieniu związkowych marszałek powiadamiał tegoż dnia gen. M. N. Kreczetnikowa o radości obywateli ratujących polską wolność, a 18 VI 1792 z rozkazu tegoż generała publikował uniwersał na temat porządku w powiecie i zachęcał do przystępowania do konfederacji. Rola P-a w tych wydarzeniach przywodzi na myśl opinię jego żony, która niedługo po ślubie wytykała mężowi nadmierną miękkość charakteru. Instrukcja brasławska na sejm 1793 r. polecała obradującym zasługi P-a w obronie miejscowej szlachty, którą chronił przed nadużyciami wojsk rosyjskich. U schyłku września t. r. P. był w Warszawie, ale w listopadzie przebywał w Krasławiu, w którym obok Rudawki w pow. brasławskim (wzniósł tam kościół) najczęściej mieszkał. W r. 1794 dostał Order Orła Białego. Trzy lata później jako delegat guberni połockiej uczestniczył w uroczystościach koronacyjnych Pawła I.
Po ojcu dziedzic Krasławia, Drycmujży, Kazanowa, Krasnołęki, Baltyna i Baltrycy w Inflantach, Engelburga i Grenzhoffu w Kurlandii, miał też wspomnianą Rudawkę. W l. 1782–3 trzymał zastawem radziwiłłowską Bielską Wolę (pow. łucki), w r. 1794 Dubinki na Żmudzi. T. r. kupił od Marcina Oskierki Wianużę w pow. dziśnieńskim i zabiegał o pomniejszenie ciążących na niej opłat państwowych. W r. 1782, wraz z Konstancją z Hylzenów Platerową, wzniósł kościół w Oswiei (pow. dyneburski), osiem lat później powiększył uposażenie krasławskiego domu sióstr miłosierdzia, fundowanego przez jego matkę. Jego pierwsza żona Anna dostała po matce na Ukrainie Bereżnicę Wielką, Morozówkę, Szapijówkę, Towstę, Borkowce, Krupoderyńce, Porczyńce, Rohacze, Bosybród i Popowce. Druga, Teofila, była dziedziczką Zdołbicy (w której najczęściej mieszkała) z Teolinem, Zdołbunowa, Piatyhorec i Ławrowa na Wołyniu. P. zmarł 13 V 1803 w Pohrebyszczu na Ukrainie; pochowany został prawdopodobnie w rodzinnym Krasławiu.
W małżeństwie z Anną z Rzewuskich (1761–1800) miał P. córki: Augustę Marię (1782–1834), zamężną za Piusem Tyszkiewiczem, Karolinę (1784–1840), zamężną za Janem Platerem, Józefę Izabelę (1787–1817), zamężną za Franciszkiem Bielikowiczem, i Marię (1792–1866), zamężną za Karolem Grabowskim (zob.), oraz pięciu synów: Wacława (1789–1811), Adama (zob.), Seweryna (1794–1824), Józefa Kazimierza (zob.) i Kazimierza (1798–1863). Z drugą żoną (poślubioną w r. 1801), rodzoną siostrą pierwszej – Teofilą (ur. 1762 – zm. 20 IV 1831 w Ławrowie na Wołyniu, pochowana w Łucku), rozwiedzioną z Franciszkiem Ksawerym Lubomirskim, a która w tradycji rodzinnej Platerów pozostawiła po sobie fatalne wspomnienia, potomstwa nie miał.
Fot. portretów P-a i obu żon w: Konarski Sz., Platerowie, i w: Plater-Broel L., Krasław, Londyn 1975; – Konarski Sz., Platerowie, Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., IV; Kossakowski Sz., Monografie historyczno-genealogiczne, W. 1860 II; Słown. Geogr., (Oswieja, Pohrebyszcze, Rohacze, Wianuża); Uruski; Żychliński, III; Elektorów poczet; Łoza, Kawalerowie; Hutten-Czapski E., Spis rycin w zbiorze Emeryka hr. Hutten-Czapskiego w Krakowie, Kr. 1901; – Hedemann O., Historia powiatu brasławskiego, Wil. 1930; Iwanowski E., Pamiątki polskie z różnych czasów, Kr. 1882 I 286, 289; [Jałowiecki J.], Warnowicze, „Przegl. Katol.” R. 25: 1887 nr 26–7 s. 406, 424; Korzon T., Dzieje wojen i wojskowości w Polsce, Lw. 1923 III; tenże, Wewnętrzne dzieje, V; Kraszewski J. I., Polska w czasie trzech rozbiorów, P. 1885 I 313; Kurczewski J., Biskupstwo wileńskie, Wil. 1912; Łoza, Hist. Orderu Orła Białego (P. pomylony z bratem Józefem Wincentym); Plater-Broel L., Krasław, Londyn 1975 od s. 17 passim; [Rolle J.] Dr Antoni J., Wybór pism, Kr. 1966 I (w indeksie imię błędnie); Rosiak S., Prowincja litewska Sióstr Miłosierdzia, Wil. 1935; Smoleński W., Konfederacja targowicka, Kr. 1903; Weyssenhoff J., Kronika rodziny Weyssów-Weyssenhoffów, Wil. 1935; Wolański A., Wojna polsko-rosyjska 1792 r., P. 1922 II; – Engel A., Opisanie del chraniaščichsia v archivie vilenskago generał-gubernatorstva, Vilna 1869 I; Herbarz szlachty Inflant polskich z 1778 roku, Oprac. A. Heymowski, Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., II; Kaliński W., Dziennik, Wr. 1968; Krečetnikov M. N., Dnievnyja zapiski o dviženii i dejstvijach vojsk russkich v Velikom Kniažestve Litovskom i Polše v 1792 godu, Čtenija v Imperatorskom Obščestve Istorii i Drevnostej Rossijskich Pri Moskovskom Universitete, Moskva 1863 IV 38–9; Naruszewicz A., Diariusz podróży Najjaśniejszego Stanisława Augusta króla polskiego na sejm grodzieński, W. 1784 (29 VIII, 15 IX 1784); [Radziwiłł K. S.], Korespondencja księcia Karola Stanisława Radziwiłła, Kr. 1898 s. 223: Sbornik Russ. Ist. Obšč., XLVII; Vol. leg., VII 299; – AGAD: Arch. Przeździeckich, C-27, Arch. Radziwiłłów V 11820, 11833 (10 VI 1780), 11844, 11874, Arch. Tyzenhauzów G-382, Mater. geneal. W. Wielądka, 45, tzw. Metryka Lit., VIII/13, Zbiór z Muz. Narod. 660; B. Czart.: 700, 723 (listy Kazimierza Platera), 735 (listy Kazimierza Platera), 861 s. 239, 3857; B. Ossol.: 6010 (listy żony Teofili z r. 1803).
Zofia Zielińska