INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Augustyn Litwinek  

 
 
ok. 1530 - 1621
Biogram został opublikowany w 1972 r. w XVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Litwinek (Lithfinek, Litwinkowicz) Augustyn (ok. 1530–1621), murator i przedsiębiorca budowlany, mieszczanin krakowski, trudnił się także handlem. Ur. ok. r. 1530. Uważany jest (bez dostatecznych dowodów) za ucznia Gabriela Słońskiego, wybitnego muratora krakowskiego. Dn. 28 V 1572 L. zwrócił się z prośbą o przyjęcie go do grona mistrzów; został członkiem cechu. Działalność L-a w 3. tercji XVI w. nie jest dotąd zbadana. W l. 1580–2, 1600–2 i w 1607 pełnił funkcję starszego cechu murarzy. Przed r. 1598 wzniósł na Rynku krakowskim murowany budynek jatek szewskich. Budowla ta, parterowa, opatrzona ośmioboczną latarnią, posiadająca ozdobne detale architektoniczne, znana jest tylko z opisów i rycin, uległa bowiem rozbiórce ok. r. 1875 (zachowany kartusz kamienny w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie). W związku z powyższą budowlą miał L. w r. 1600 spór ze starszymi cechu szewskiego. Zachowały się rachunki za budowę jatek, wciągnięte do akt cechowych w r. 1603, gdzie wzmiankowany jest «wizerunek» (projekt), za który wypłacono 15 fl. W r. 1600 procesował się L. z muratorem krakowskim Ludwikiem de Pello o pobrany materiał. W r. 1601 zawarł umowę o bliżej nie określoną pracę z burmistrzem krakowskim Joachimem Ciepielowskim (być może dotyczy ona dobudówki przy Sukiennicach zwanej później «Langerówką»), po czym wywiązał się proces, zakończony polubownie w r. 1604. Równocześnie, w r. 1602, spisana została umowa ze szlachcicem Zbigniewem Brzechwą o przeprowadzenie znacznych prac w jego domu w Krakowie. W r. 1603 podjął się L. robót przy kościele parafialnym w Proszowicach; przy tej okazji wyniknął spór z proboszczem, trwający do r. 1606. Jak wynika z opisów i ikonografii kramów szewskich, L. kontynuował kierunek uprawiany przez swego mistrza Słońskiego w duchu manieryzmu renesansowego, nie wiadomo jednak, czy nie realizował cudzych projektów.

Jak dowodzą tego często podpisywane kontrakty, był mistrzem wziętym i ruchliwym, niewątpliwie jednym z najpopularniejszych wówczas muratorów krakowskich. Na majątek muratora składało się kilka posiadłości w Krakowie i poza miastem, m. in. dom wzniesiony przezeń przed r. 1598, który znajdował się w pobliżu kościoła Św. Michała i Józefa, kamienica Masłowskich przy ul. Szewskiej 18, odnawiana przez L-a (od r. 1603 jego własność) i cegielnia w Dębnikach; dzierżawił też basztę zwaną Legacką. W r. 1614, będąc w złym stanie zdrowia, wniósł L. do aktów ławniczych testament, który kilkakrotnie zmieniał. Zmarł w r. 1621, przed 15 X.

Żonaty był L. dwukrotnie. Pierwszy raz z Dorotą Wygnańską; z małżeństwa tego urodzili się: Dorota, Bartłomiej (Walerian) zwany Litwanides, dominikanin (zob.) oraz Maciej (Matys) używający nazwiska Litwinkowicz (zm. ok. 1644), również murator, kilkakrotnie starszy cechu. Przebudował on kamienicę przy ul. Św. Jana 14 i prawdopodobnie prałatówkę kościoła Mariackiego (1618). Z drugiego małżeństwa z Zofią Krzucką miał L. dzieci: Zofię, Cypriana i Jakuba, który był kołtrynnikiem w cechu malarzy.

 

Łoza, Architekci; Thieme–Becker, Lexikon d. Künstler; – Łuszczkiewicz W., Dawni architekci Sukiennic, Kr. 1879 s. 29–30; Tomkowicz, S., Przyczynki do historii kultury Krakowa w pierwszej połowie XVII wieku, Kr. 1912 s. 74–86 tabl. 9–11; tenże, W sprawie konserwacji zabytków sztuki i przeszłości, Kalendarz Krak. Józefa Czecha, na r. 1895 s. 63; tenże, Zabudowania Wawelu i ich dzieje, Wawel, T. I, Kr. 1908 s. 348, Teka Grona Konserwatorów Galicji Zach., IV; Wdowiszewski W., Gabriel Słoński, architekt krakowski XVI wieku, Spraw. Komisji Hist. Sztuki, Kr. 1898 V 14; – Cerchowie M. i S., Pomniki Krakowa, Wyd. F. Kopera, Kr.–W. 1904 s. 203, 205; – „Czas” 1865 nr z 19 XI (J. Łepkowski); – Bibliografia do Macieja Litwinkowicza: Łoza, Architekci; – Chmiel A., Domy krakowskie, Ulica św. Jana. Cz. II, Kr. 1924 s. 199, Bibl. Krak., nr 62; Tomkowicz S., Prałatówka kościoła N. P. Maryi w Krakowie i jej architekci, „Roczn. Krak.” T. 1: 1898 s. 54, 56, 58; tenże, Przyczynki do historii kultury Krakowa…, s. 60–2, 86–90; tenże, Zabudowania Wawelu…, Wawel, T. I..., s. 346, 348.

Jan Samek

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.