Lutomski Bolesław, pseud. i krypt. B. L., B. Lut., Lutomir Bolesławicki, Michał Gopło, Modestus, Stanisław Troska, Stosław Troska i in. (1861–1944), publicysta. Ur. 25 II we wsi Piekart, był synem Ignacego, dzierżawcy, i Julii z Komornickich. Wychowywał się pod opieką matki we Wrzącej pod Turkiem. W r. 1873 rozpoczął naukę w progimnazjum klasycznym w Kaliszu, które (przekształcone w 6-klasową szkołę realną) ukończył w r. 1879. W t. r. wstąpił do szkoły dramatycznej Emiliana Derynga w Warszawie. Wkrótce jednak tę opuścił i powrócił na wieś do Wrzącej, gdzie zajmował się gospodarstwem. Od r. 1883 zaczął przesyłać do „Kuriera Codziennego” korespondencje ze wsi, drukowane pt. Z pod Turka. W l. 1885–8 studiował dorywczo na uniwersytecie we Wrocławiu. Równocześnie w l. 1886–8 pisywał artykuły społeczne, estetyczne i teatralne w „Kaliszaninie”. Od r. 1888 związał się z pozytywistycznym „Przeglądem Tygodniowym życia społecznego, literatury i sztuk pięknych”, w którym publikował do r. 1890. Drukował także w wielu innych czasopismach, m. in. w l. 1889–93 w „Kurierze Codziennym”, w l. 1890–4, 1901–3, 1907–8, 1911 w „Tygodniku Ilustrowanym”, od r. 1891 w warszawskim „Ateneum”, w którym m. in. pisywał artykuły wstępne; sporadycznie ogłaszał swe prace w „Tygodniku Powszechnym”, „Echu Muzycznym, Teatralnym i Artystycznym”, „Niwie”, „Kraju” i wielu in. Od r. 1903 pisywał stale recenzje teatralne w „Gońcu Porannym i Wieczornym”.
Głównie L. związany był z różnymi pismami warszawskimi, gdyż od końca XIX w. mieszkał w Warszawie. Drukował jednak i w pismach krakowskich („Ilustracja Polska”, „Nowa Reforma”, „Przegląd Narodowy”, „Świat Słowiański”, „Życie”), lwowskich („Gazeta Narodowa”, „Kurier Lwowski”, „Przegląd Polityczny, Społeczny i Literacki”, „Przegląd Wszechpolski”, „Tygodnik Słowa Polskiego”, „Wiek Nowy”), petersburskich („Kraj”, „Strana”) i chicagowskich („Zgoda”, „Dziennik Chicagoski”). Zakres pisarstwa L-ego był niezmiernie szeroki. Zajmował się bowiem zarówno krytyką literacką i teatralną, estetyką, problematyką społeczną, jak i zagadnieniami politycznymi. Tym ostatnim zagadnieniom poświęcił kilka książek, m. in.: Wobec wznowienia kwestyi polskiej (Kr. 1899, pod pseud. Lutomir Bolesławicki), Refleksje warszawskie na tle wojny rosyjsko-japońskiej. Seria I. (Lw. 1904, pod pseud. Stosław Troska), Polska i Rosya w przemianie (Lw. 1906, pod pseud. Stosław Troska). Domagał się większej samodzielności dla Królestwa Polskiego i większych praw dla ludności polskiej.
Ok. r. 1904 zbliżył się L. do Ligi Narodowej (LN) i został członkiem zorganizowanej przez nią tzw. «inteligentnej dziesiątki», mającej na celu urabianie opinii w środowisku warszawskiej inteligencji. Na wiosnę 1905 został członkiem nowo zorganizowanego Stronnictwa Demokracji Narodowej (SDN) i wszedł w skład jego zarządu głównego. Współpracował z pierwszymi organami prasowymi SDN: „Gońcem”, „Gazetą Polską”, „Gazetą Warszawską” oraz organem teoretycznym stronnictwa „Przeglądem Narodowym”, gdzie umieścił obszerną charakterystykę działalności politycznej Jana Ludwika Popławskiego. W r. 1905 współdziałał w organizowaniu strajku szkolnego i wkrótce potem został przyjęty do LN. W czerwcu 1911 po ogłoszeniu przez stronnictwo likwidacji strajku szkolnego wystąpił z LN i Narodowej Demokracji (ND) tworząc z innymi działaczami nową grupę polityczną znaną pod nazwą «Secesja». Jego negatywny stosunek do Romana Dmowskiego i ND utrzymywał się i w latach następnych. W r. 1916 na łamach „Kuriera Polskiego” protestował np. przeciwko powierzeniu Dmowskiemu kierownictwa polskich spraw politycznych.
W czasie pierwszej wojny światowej należał L., wraz z innymi członkami «Secesji», do zwolenników orientacji austro-niemieckiej. Początkowo zbliżony był do kół lewicowych, zgrupowanych około Centralnego Komitetu Narodowego, ale w r. 1916 znalazł się w grupie stronnictw centrowo-aktywistycznych jako członek Stronnictwa Polskiej Demokracji stanowiącego przybudówkę polityczną Ligi Państwowości Polskiej. Po odzyskaniu niepodległości wycofał się z życia politycznego. Nadal zajmował się dziennikarstwem i drukował m. in. w „Kurierze Warszawskim”, „Tygodniku Polskim”, „Kurierze Polskim”, „Nowej Gazecie Warszawskiej”, „Świecie”. Ogłosił książkę Polska i zaborcy (1918, pod pseud. Michał Gopło), był też współautorem wydawnictwa „Polen und Russland” (1918).
Losy L-ego w l. 1918–20 nie są znane. Od r. 1921 do 1925 pracował w wydziale polityczno-prasowym Prezydium Rady Ministrów. Publikował swe prace m. in. w „Kurierze Warszawskim”, „Polsce”, „Świecie”, „Tygodniku Polskim”, „Głosie Wołyńskim”, „Gazecie Lwowskiej”, „Słowie”, „Dzienniku Poznańskim”, „Dniu Polskim”, „Wieku Nowym”, „Rzeczypospolitej”, „Sterze”, „Echu Warszawskim”, „Epoce”, a później i w „ABC”. Nadal zakres tematyczny artykułów L-ego był bardzo szeroki, chociaż zaczynały coraz wyraźniej dominować sprawy literackie. Pisał m. in. o T. T. Jeżu, M. Zdziechowskim, S. Żeromskim, W. Reymoncie, A. Wielopolskim, A. Mickiewiczu itp. Opracował też wstęp i biografię do pism Melanii Parczewskiej (t. 1. Wil. 1929), pisywał wstępy do książek (np. do E. Starczewskiego, „Widma przeszłości”, 1929). W okresie międzywojennym L. działał w samorządzie dziennikarskim, m. in. był członkiem Zarządu Komitetu Warszawskiej Kasy Przezorności i Pomocy dla Literatów i Dziennikarzy, należał do Tow. Literatów i Dziennikarzy oraz Kasy Literackiej. O losach L-ego w okresie drugiej wojny światowej brak danych. Wiadomo tylko, że zmarł w Milanówku 17 X 1944. Był żonaty ze Stefanią Łosakiewicz, pianistką i aktorką.

Estreicher; Korbut, IV; Ilustr. Enc. Trzaski; W. Enc. Ilustr.; W. Enc. Powsz., (PWN); Bar, Słownik pseudonimów; Łoza, Czy wiesz, kto to jest?, (fot.); Olszewicz, Lista strat kultury pol.; – Demby S., Album pisarzy polskich, W. 1901 (fot.); Feldman W., Współczesna literatura polska 1880–1904, W. 1905 IV 364; Giełżyński W., Prasa warszawska 1661–1914, W. 1962; Holzer J., Molenda J., Polska w pierwszej wojnie światowej, W. 1963; Jabłoński H., Polityka PPS w czasie wojny 1914–1918, W. 1958; Kiepurska H., Inteligencja zawodowa Warszawy 1905–1907, W. 1967; Kozicki S., Historia Ligi Narodowej, Londyn 1964; Molenda J., Polskie Stronnictwo Ludowe w Królestwie Polskim 1915–1918, W. 1965; Nasza walka o szkołę polską 1901–1917, W. 1932–4 I–II; – Rocznik Polityczny i Gospodarczy, 1934 s. 955, 1936 s. 810; – „Przegl. Narod.” 1908 z. 2; „Świat Współcz.” 1932 nr 2 (fot.); „Tyg. Powsz.” 1945 nr z 14 X; – IBL PAN: Kartoteka; Informacje Archiwum Państw. w P. dotyczące wypisu z akt metrykalnych (na tej podstawie sprostowano powszechnie podawaną datę urodzenia oraz nazwisko panieńskie matki); – Uzupełnienia Józefa Zielińskiego ze zbiorów własnych.
Irena Landau i Zbigniew Landau