INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Daniel Gralath młodszy  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1959-1960 w VIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Gralath Daniel młodszy (1739–1809), profesor Gdańskiego Gimnazjum Akademickiego, historyk Gdańska. Pochodził ze znanej gdańskiej patrycjuszowskiej rodziny. Ur. 8 VI w Gdańsku jako drugi z rzędu spośród pięciu synów burmistrza Gdańska Daniela i Doroty Julianny z domu Klein, córki znanego uczonego i przyrodnika gdańskiego Jakuba Teodora Kleina. Po pięcioletnim pobycie (w l. 1752–7) w Gdańskim Gimnazjum Akademickim, gdzie był członkiem uczniowskiego niemieckiego towarzystwa naukowego, zapisał się w r. 1759 na uniwersytet w Królewcu, gdzie studiował nauki prawne i w r. 1763 uzyskał stopień doktora praw. Po powrocie do Gdańska objął – mimo młodego wieku – w r. 1764 katedrę prawa i historii w Gdańskim Gimnazjum Akademickim wraz ze związaną z tą katedrą od początku w. XVII funkcją inspektora «palatii», czyli internatu dla młodzieży szkolnej. Na stanowisku tym pozostawał przez 45 lat, pełniąc ponadto w l. 1799–1809 funkcję rektora gimnazjum. Pozostawał w serdecznej przyjaźni z prawnikiem i historykiem G. Lengnichem. Jako siedemdziesięcioletni starzec złożył 21 II 1809 r. godność rektora i funkcje profesora gimnazjum i przeniósł się do podgdańskiej rezydencji wiejskiej odziedziczonej po swej siostrze (Renacie Wilhelminie, zm. 2 IX 1808 r.), gdzie 8 VIII 1809 r. zmarł przy lekturze filozoficznych dzieł Karola Jeruzalema.

G. był autorem około dziesięciu dysertacji prawniczych, kilku utworów okolicznościowych, drukowanych głównie w Gdańsku, w l. 1763–80; przypisywano mu również autorstwo informacji o Gdańsku i obronę praw miasta wobec zakusów pruskiego rządu, zamieszczanych w naukowym czasopiśmie „Staats-Anzeigen”, wydawanym w Göttingen przez Augusta Ludwika Schlözera (tomy 4, 5 i 16, Göttingen 1783 i 1791). Najwybitniejszym jednak dziełem G-a jest jego obszerna, trzytomowa historia Gdańska, Versuch einer Geschichte Danzigs, wyd. drukiem w l. 1789–91 (dwa pierwsze tomy w Królewcu, tom trzeci w Berlinie), obejmująca dzieje Gdańska od czasów najdawniejszych po r. 1752. Dzieło to ukazało się w dużym – jak na owe czasy – nakładzie, sama bowiem lista prenumeratorów objęła ponad siedemset nazwisk, a otwierał ją król Stanisław August Poniatowski. Mimo przestarzałej metody ujęcia posiada dzieło G-a jeszcze i dziś swą wartość, tym więcej że jest to pierwsza próba istotnie naukowego opracowania historii Gdańska, i to w momencie dla miasta przełomowym. Na podkreślenie też zasługuje – zaznaczona przez autora w przedmowie do tomu I – popularyzatorska tendencja, by mieszkańcy Gdańska poznali dzieje rodzinnego miasta. W r. 1754 ogłosił również G. materiały do dziejów Helu.

Współcześni zachowali w pamięci postać G-a jako niezmordowanego szperacza-naukowca, miłośnika przeszłości Gdańska, bibliofila i kolekcjonera, znawcę malarstwa i muzyki, człowieka łagodnego (mimo uciążliwej, graniczącej z kalectwem choroby nóg), przyjaciela młodzieży, doskonałego narratora.

G. odziedziczył po ojcu znaczną bibliotekę przyrodniczą, pomnożył ją dziełami z zakresu historii. Część tej biblioteki przekazał testamentem swemu bratankowi Karolowi Stanisławowi, który był synem chrzestnym króla Stanisława Augusta; biblioteka ta została po śmierci Karola Stanisława G-a zakupiona w r. 1868 za cenę 300 pruskich talarów przez Magistrat Gdańska i przekazana do zbiorów Gdańskiej Biblioteki Miejskiej; liczyła ona 358 rękopisów, 327 druków, rysunki i mapy. Większa część biblioteki Daniela G-a została natomiast po jego śmierci sprzedana w r. 1810 na licytacji; katalog jej obejmował 1683 tomy dzieł w znacznej mierze polskich lub Polski dotyczących. Posiadał też G. cenny zbiór monet.

 

Portretowa sylwetka G-a znajdowała się w zbiorach B. Gdańskiej PAN, rkp. 1063, reprodukowana w „Zeitschr. d. Westpreuss. Gesch.-Vereins” T. 51 s. 81; – Allg. Dt. Biogr.; Altpreuss. Biogr.; Katalog der Danziger Stadtbibliothek, I 648; – Bentkowski F., Historia literatury polskiej, W.–Wil. 1814 II 259, 267; Reychman K., Ex-Librisy Gdańskie, W. 1929 s. 34–6; – Memoria viri… Danielis Gralath… a professoribus, Gedanii 1809; – B. PAN w Gd.: dzieła G-a; – W niektórych z wymienionych biografii podano mylną datę śmierci G-a względnie mylnie twierdzono, że był najstarszym synem Daniela G-a starszego.

Marian Pelczar

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Jakub Teodor Klein

1685-08-15 - 1759-02-27 przyrodnik
 

Teodor Ludwik Gralath

1738 - 1761-01-01 prawnik
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 

Cyprian Godebski

1765 - 1809-04-19
poeta
 

Wojciech Chrzanowski

1793-01-14 - 1861-02-26
generał dywizji WP
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.