Lepszy Edward Ignacy Jan (1855–1932), malarz. Ur. 4 V w Oświęcimiu, syn Jana, podówczas urzędnika dominialnego w Oświęcimiu, niebawem aktuariusza w Krościenku nad Dunajcem, później komisarza starostwa w Brzesku, i Anieli Skirlińskiej. W metryce zapisano nazwisko Lepschy. Bratem jego był Leonard (zob.). Do szkoły realnej uczęszczał w Wadowicach i w Krakowie, a w r. szk. 1873/4 rozpoczął studia w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, w której w l. 1881/2–1885/6 studiował na oddziale kompozycyjnym. W czasie studiów otrzymał 20 VII 1876 r. drugą nagrodę w kwocie 20 złr. za wykreślenie perspektywiczne, a 31 VII 1877 r. pierwszą nagrodę w kwocie 30 złr. od Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych (TPSP), również za wykreślenie perspektywiczne. Korzystał ze stypendium im. Jana Matejki, przyznanego mu przez lwowskie TPSP w r. 1881, a 19 III 1885 r. otrzymał stypendium rządowe w kwocie 315 złr. rocznie. Pod kierownictwem Matejki wykonał dwa wielkie obrazy: Grosz wdowi (zwany też W kościele Mariackim w w. XVII) i Alarm, o tematyce z dziejów Krakowa, które w l. 1884 i 1885 wystawił w TPSP. Tamże w r. 1886 wystawił Portret damy i Głód w Galicji w r. 1846, a następnie, w l. 1887–93, dwa portrety męskie i jeden kobiecy. Po ukończeniu «majsterszuli» Matejki uczestniczył w wykonywaniu jego polichromii w kościele Mariackim w Krakowie. W r. 1890 wyjechał nad Bałtyk i malował widoki morskie w Libawie i Rydze, a na Litwie i Białorusi portrety, m. in. rodziny Czapskich w Nowosiółkach, Tyszkiewicza w Łohojsku, bankiera Rabinowicza z Bobrujska, oraz liczne studia. W r. 1893 wrócił na krótki czas do Krakowa, po czym przeniósł się do Lwowa, powołany przez prof. Juliana Oktawiana Zacharyewicza do wykonania obrazów w kościele Matki Boskiej Śnieżnej.
We Lwowie L. zaprojektował kilka witrażów do kościołów, a w wyniku konkursu na witraż do katedry otrzymał pierwszą nagrodę. Od r. 1894 był na Politechnice Lwowskiej asystentem przy katedrze rysunków odręcznych i modelowania prof. Leonarda Marconiego, a po jego śmierci w r. 1899 przejściowo jego zastępcą. Następnie otworzył we Lwowie prywatną szkołę malarską dla kobiet, którą prowadził przez kilka lat, i uczył rysunków w klasztornej szkole ss. sercanek. Do r. 1905 namalował nadto obrazy: Wiejska szkółka, Zaloty, Nad Morskim Okiem, W potrzebie, Połów ryb na Litwie i ok. 50 portretów, m. in. wiceprezesa Koła Polskiego w Wiedniu Zborowskiego, barona Bauma, prezesów galicyjskich rad powiatowych Homolacsa, Milewskiego, Skirlińskiego, Komarnickiego, dyrektora Makarewicza ze Lwowa, Adamowej Czapskiej, Wężykowej oraz swej matki, a także wielką ilość studiów i krajobrazów.
Wspomnienia L-ego z czasów studiów w Szkole Sztuk Pięknych stały się podstawą do napisania przez jego brata Leonarda Lepszego książeczki „Wspomnienia artysty” (druk. w Kr. w r. 1895, z ilustracjami L-ego). W r. 1905 L. wydał Wzory rysunków wolnoręcznych. Zajmował się też żywo wynalazkami z zakresu mechaniki i na wystawie jubileuszowej Tow. Technicznego we Lwowie otrzymał za nie brązowy medal. L. wystawiał swoje obrazy także w Warszawie w Tow. Zachęty Sztuk Pięknych (1886, 1892, 1905) i w Salonie Krywulta (1884, 1886–7, 1889–92). W późnych latach powrócił do Krakowa, możliwe, że w r. 1910, kiedy to objął posadę sekretarza krakowskiego TPSP. Zmarł 10 IV 1932 r. w Krakowie.
Estreicher w. XIX, III; Swieykowski, Pam. Tow. Przyj. Sztuk Pięknych, s. 88, 399–400 (fot.); Thieme–Becker, Lexikon d. Künstler; Katalog pierwszej wielkiej wystawy sztuki polskiej w Krakowie we wrześniu 1887 roku, Kr. 1887 s. 11 nr 123–6; [Piątkowski H.], Katalog zbiorów Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, W. 1925; Wiercińska J., Katalog prac wystawionych w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 1860–1914, Wr.–W.–Kr. 1969; – Dobrowolski T., Nowoczesne malarstwo polskie, Wr.–Kr. 1960 II, 64; Kopera, Dzieje malarstwa, Kr. 1929 III, 332; Płażewska H., Warszawski Salon Aleksandra Krywulta (1880–1906), „Roczn. Muz. Narod. w W.” T. 10: 1966; – Mater. do dziej. Akad. Sztuk Pięknych, 241; – Arch. paraf. Wniebowzięcia Najśw. Panny Marii w Oświęcimiu: Liber bapt. (metryka).
Adam Bochnak