Przanowski Edward Czesław (1845–1929), powstaniec 1863 r., inżynier budowniczy, architekt, działacz społeczny. Ur. 13 X w Glanowie w pow. olkuskim, w rodzinie szlacheckiej herbu Nowina, był synem Norberta (zm. 29 VIII 1850 w wieku 36 lat), dzierżawcy dóbr glanowskich, i Kunegundy z Krobanowskich. Spośród czworga rodzeństwa P-ego dwaj bracia zmarli w r. 1849 podczas epidemii cholery i czerwonki. Matka owdowiawszy, zrzekła się w r. 1852 dzierżawy dóbr glanowskich i przeniosła się z dziećmi do Łaska w pow. sieradzkim.
P. uczył się początkowo w szkole prywatnej, w Częstochowie, w l. 1859–62 w V Gimnazjum Męskim w Piotrkowie, które ukończył z wyróżnieniem (patent i nagroda). W r. 1862 wstąpił na Wydział Matematyczno-Fizyczny Szkoły Głównej Warszawskiej. Po wybuchu powstania styczniowego 1863 r., pomimo sprzeciwu matki, wstąpił do szeregów powstańczych. Walczył w Kaliskiem pod rozkazami gen. Edmunda Taczanowskiego, był dwukrotnie ranny, a 29 VIII w bitwie pod Nieznanicami (Kruszyna) przypadkiem tylko uniknął śmierci, uznany przez kozaków dobijających rannych za zabitego.
Od września 1864 P. odbywał praktykę w Zarządzie Linii Komunikacyjnych. W dwa lata później otrzymał nominację na inżyniera-konduktora pow. sieradzkiego, a w grudniu 1868 zdał odpowiedni egzamin (świadectwo nr 2479 wydane w Warszawie). W grudniu 1871 osiedlił się w Słupcy, gdzie objął stanowisko inżyniera i architekta powiatowego. Nawiązał kontakt z redakcją powstającego wówczas „Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich” i stał się jednym z pierwszych współpracowników „Słownika” dostarczając, wraz z Konstantym Dobrowolskim ze Słupcy materiał historyczno-statystyczny do haseł miejscowych. W kwietniu 1880 został mianowany inżynierem i architektem pow. konińskiego. We wrześniu t. r. objął stanowisko inżyniera budowlanego i architekta pow. łęczyckiego i przeniósł się do Łęczycy. Zajmował się wówczas rozbudową miasta i jego urbanistycznym kształtem, a także wznosił budynki w innych miejscowościach. Spośród realizacji budowlanych P-ego na szczególną uwagę zasługuje opracowanie projektu architektonicznego i nadzór nad budową remizy Ochotniczej Straży Pożarnej w Łęczycy, zwanej powszechnie «teatrem», gdzie przez całe dziesięciolecia skupiało się życie kulturalne Łęczycy. Po dokonanej na polecenie władz rosyjskich rozbiórce zrujnowanych części zamku łęczyckiego uzyskany budulec P. przeznaczył na budowę okazałego gmachu w stylu neoklasycystycznym z salą teatralną na 200 miejsc i galerią widokową. Po oddaniu obiektu do użytku w r. 1885 w budynku znalazły pomieszczenia także m. in. teatr amatorski, chór i orkiestra symfoniczna, na scenie zaś występowały czołowe polskie teatry objazdowe. Staraniem P-ego wzniesiono obok remizy tzw. wspinalnię – wieżę obserwacyjną i miejsce ćwiczeń dla Straży Ogniowej. W r. 1893 P. wykonał też liczne barwne plany Łęczycy i pobliskich miejscowości (m. in. Poddębic, Grabowa, Piątku). Przez dwadzieścia lat (1880–1900) P. wybierany był na stanowisko naczelnika łęczyckiej straży pożarnej, w ciągu kilku kadencji wchodził do Rady Dobroczynności Publicznej, pod jego patronatem działały zespoły muzyczno-teatralne. Zainicjował i prowadził wspólnie ze starszymi synami ćwiczenia gimnastyczne w pomieszczeniu i w plenerze, wykorzystując na ten cel salę teatralną i tzw. park królewski w Łęczycy.
W r. 1910 P. przeszedł na emeryturę i przeniósł się do Warszawy. Po r. 1918 zamieszkał w majątku Walewice koło Góry Kalwarii, należącym do najstarszego syna Jana. Następnie przeniósł się do Sierzchowa koło Baniochy, majątku młodszego syna Stefana; gdy zaś ten nabył w r. 1924 Nową Wieś koło Starogardu Gdańskiego, P. osiedlił się tam na stałe. Działał m. in. w Tow. Powstańców i Wojaków, jako członek honorowy Placówki Żabno–Krąg–Okole–Nowa Wieś–Kokoszkowy. Zmarł 6 II 1929 w Nowej Wsi, pochowany z honorami 2 P. Szwoleżerów Rokitniańskich na cmentarzu Starym (farnym) w Starogardzie Gdańskim. Był odznaczony rosyjskimi orderami Św. Anny, Św. Stanisława i Św. Włodzimierza. Obelisk ku czci P-ego ufundowano w r. 1984 w Nowej Wsi Rzecznej.
W małżeństwie (od r. 1870) z Józefą Pelagią z Lewickich (1851–1939) P. miał ośmioro dzieci: Jadwigę (1871–1920), zamężną za Antonim Kadeczem, Jana, Stefana (zob.), Wandę (1877–1963), zamężną za lekarzem Wacławem Wągrowskim (1868–1926), Michała (1875–1954), kupca, Władysława (zob.), Kazimierza (1881–1957), chemika, Marię (ur. 1885), zamężną za Żelisławem Grotkowskim. Usynowił też Juliana Toczkiewicza, inżyniera chemika.
Jan (1873 – 28 XI 1941), prawnik, właściciel majątku ziemskiego Walewice, później Imielinka w pow. gnieźnieńskim, był w kadencji 1930–5 posłem do Sejmu RP z Listy Narodowej (nr 4) wybrany z okręgu 33 pow. Gniezno.
Fot. portretowe J. Mieczkowskiego oraz atelier w Łęczycy w posiadaniu autora; – Łoza, Architekci, s. 247; Słown. Geogr., II 12; Skład osobowy Sejmu RP w dniu 1 marca 1931 r., W. 1931 s. 30, 44, 54; toż, w dniu 25 stycznia 1935 r., W. 1935 s. 17, 24, 32 (dotyczy syna Jana); Tomczak A., Katalog planów miasta Łęczycy, W. 1962 s. 19 (ilustr. s. 10); – Ambroziewicz W., Władysław Przanowski i jego dzieło, W. 1964 s. 25, 39; Dobrowolski S., Życiorys śp. dyrektora Władysława Przanowskiego, „Praca Ręczna w Szkole” 1937 nr 1–3 s. 6–7; Dobrzycki S., Wydział Matematyczno-Fizyczny Szkoły Głównej Warszawskiej, Wr. 1971; Kurasiński A., Łęczycka Ochotnicza Straż Ogniowa, „Ziemia Łęczycka” 1958 nr 12 s. 12 (fot. zbiorowa); Pamjatnaja Knižka Kališskoj Gubernii, [za l.] 1870–1910; Rześny H., Ochotnicza Straż Pożarna w Łęczycy w latach 1875–1975, Łęczyca [b.r.w.] s. 8; Staszewski J., Gen. Edmund Taczanowski, P. 1936 s. 127; Zapomniany grób powstańca, „Głos Wybrzeża” 1982 nr 16 (błędne informacje mylące P-ego z Leonem, ziemianinem i działaczem z Lubelskiego); – Księga adresowa Polski, W. 1928 s. 2040, 2041 (dotyczy syna Michała); – „Dzien. Starogardzki” 1929 nr 38 s. 3; „Goniec Pomor.” 1929 nr 38 s. 6; „Ilustr. Kur. Pomor.” 1929 nr 38 s. 5; „Kaliszanin” 1889 nr z 22 (10) III; „Kur. Warsz.” 1929 nr 42, wyd. wieczorne, s. 11 (nekrolog); – AGAD: Plan m. Łęczycy, Zb. kart. 491–84, plan Grabowa, Zb. Kart. 491–81, plan Piątku, Zb. kart. 491–82, plan Poddębic, Zb. kart. 491–100; Arch. Państw. w Ł.: Rząd Gub. Kaliskiej, sygn. 204/1868, Gimnazjum Męskie w Piotrkowie, sygn. 905, 1037; Arch. Państw. w Płocku: Ekspoz. Łęczyca, Księgi ludności stałej m. Łęczycy, t. V s. 320–323, 325; Arch. Paraf. w Sieradzu: Księgi chrztów, r. 1871 nr 218, Księgi ślubów, r. 1870 nr 56; Urząd Paraf. Imbramowice: Księga urodzeń, 1845 s. 17 poz. 66, Księga zgonów, 1849 s. 43 poz. 10 i 11 oraz 1850 s. 43 poz. 17; Urząd Stanu Cywilnego w Starogardzie Gdańskim: Księga zgonów, 1929; – Szwoch R., Słownik biograficzny Kociewa (kartoteka); – Materiały w posiadaniu autora; – Informacje Izabeli i Marka Wasiaków.
Ryszard Szwoch