Świeykowska (Szweykowska) z domu Lachmann 2.v. Noailles Eleonora (Laura) Adrianna (1827—1892), dama znana w życiu towarzyskim Paryża, orędowniczka sprawy polskiej.
Ur. 20 II w Warszawie, była córką pochodzącego z rodziny protestanckiej z Kurlandii Jerzego (Jurija) Lachmana (1787—1841), pułkownika 5. Aleksandryjskiego Pułku Huzarów, uczestniczącego w tłumieniu powstania listopadowego, a po r. 1832 zarządzającego w Warszawie Biurem gen. I. Witte, które zajmowało się osądzaniem powstańców, oraz Eleonory z Paszkowskich (1800—1870), córki Kazimierza i Elżbiety z Gałeckich. Miała siostrę Lizę (zob. Przezdziecka Elżbieta). Z drugiego małżeństwa ojca z Teresą (1805—1868), córką Jana Potockiego (1761—1815, zob.), w pierwszym małżeństwie zamężną za Sebastianem Badenim (zob.), a w trzecim z Henrykiem Jaroszyńskim (1805—1877), marszałkiem winnickim, miała siostrę przyrodnią Konstancję (1834—1874), zamężną za Rogerem Raczyńskim (1820—1864, zob.), synem Edwarda Raczyńskiego (1786—1845, zob.).
Po rozwodzie rodziców ok. r. 1833 wychowaniem sióstr Lachmann zajmowały się matka i babka, Elżbieta Paszkowska, w majątku Głęboka na Wołyniu. Obie siostry odebrały staranne wykształcenie w zakresie języka francuskiego i gry na fortepianie. W prowadzonym przez matkę salonie w Kijowie Eleonora ok. r. 1847 poznała wdowca Leona Świeykowskiego, wychowującego córkę Leonię z pierwszego małżeństwa, właściciela miasteczka Szpików (pow. taraszczański), w którym zajmował się zarządzaniem cegielnią, gorzelnią i jedną z pierwszych na Podolu cukrownią (od r. 1844); znany był na Wołyniu także jako «znawca sztuki kulinarnej» (J. M. Giżycki). Po ożenku z Eleonorą kupił w pow. taraszczańskim wsie Pohreby oraz Kasperówkę (Kaszperówkę), w której obok cukrowni (1848) wybudował dla żony pałac. Ś. urodziła w r. 1848 syna Stefana, po czym udała się w r.n. w celach zdrowotnych do Odessy. Niedługo potem «głowę zawróciła» koncertującemu na Kijowszczyźnie czeskiemu pianiście J. Schulhoffowi i ściągnęła go do Kasperówki; zadedykował jej „Nocturne” op. 40 (Wien ok. 1853). Od początku l. pięćdziesiątych podróżowała z siostrą Lizą po Europie, balowała w Wasylówce u Róży Sobańskiej i Białej Cerkwi u Branickich, coraz częściej i dłużej przebywała w Warszawie. Uczestniczyła z siostrą w różnych akcjach dobroczynnych, m.in. w grudniu 1854 wystąpiła jako pianistka w Resursie Kupieckiej, a także złożyła pewien fundusz na budowę szpitala św. Piotra. W marcu 1855 weszła z siostrą do grona Opiekunek Warszawskiego Tow. Dobroczynności. Jej warszawski salon był odwiedzany przez arystokratów oraz osobistości życia artystycznego i politycznego. Była podobno jedną z ostatnich kochanek namiestnika Król. Pol. I. Paskiewicza, który ofiarował jej w testamencie 30 tys. rbs.
W poł. l. pięćdziesiątych, pod pretekstem pielgrzymki do Częstochowy, Ś. z synem uciekła od zazdrosnego męża do Paryża. Z siostrą Lizą, jej mężem oraz siostrą przyrodnią Konstancją zamieszkała przy rue Cirque. W ich salonie bywali częstymi gośćmi P. Mérimée, markiz A. E. Talleyrand-Perigord, książę A. Rohan-Chabot, R. Raczyński, Jerzy Lubomirski, a także bracia Ksawery Branicki oraz Konstanty Branicki (zob.), z którym Ś. romansowała. Podczas kameralnych spotkań muzycznych grała na fortepianie, m.in. ze skrzypkiem J.-D. Alardem i wiolonczelistą A. Franchommem. Kompozytor norweski T. Tellersen zadedykował jej „Nokturn B-dur”, A. G. Rubinstein mazurka, natomiast L. Énault powieść „Un amour en Laponie” (Paris 1861). Bywalcem salonu Ś-iej był także markiz Emanuel de Noailles, który pod jej wpływem nauczył się języka polskiego i przetłumaczył na język francuski „Anhellego” Juliusza Słowackiego („Revue Contemporaine. Revue Européenne” T. 25: 1862). Życie towarzyskie Ś-iej finansował odwiedzający ją w Paryżu mąż; z czasem zadłużył się i sprzedał Szpików kamerjunkrowi dworu rosyjskiego N. P. Bałaszowowi.
W l. sześćdziesiątych Ś. z siostrą Lizą coraz częściej bywała na dworze cesarzowej Eugenii i Napoleona III. Wyróżniające się urodą, «les belles Polonaises», cieszyły się powodzeniem na przyjęciach w Tuileriach. Wielbicielem Ś-iej był książę Karol de Morny, brat przyrodni Napoleona III, przewodniczący Izby Ustawodawczej, z którym grała na giełdzie paryskiej i wygrywała, jak mówiono, miliony. Kupiła wtedy willę w Biarritz. Znajomość z cesarzem próbowała wykorzystać na rzecz sprawy polskiej w czasie powstania styczniowego; z Biarritz, dokąd jesienią 1863 przeniósł się na pewien czas Napoleon III, pisała listy do Władysława Czartoryskiego, stając się nieformalną pośredniczką Hotelu Lambert w staraniach o poparcie przez cesarza powstania. Pod jej wpływem w propagandę na rzecz sprawy polskiej zaangażował się Noailles; wiosną 1863 opublikował broszurę „La Pologne et ses frontières” (Paris), mającą przeciwdziałać dezinformacji prowadzonej przez dyplomację rosyjską (przekł. angielski „Who is Poland? A question of Geography, History and Public Law”, London 1863). Za pośrednictwem gen. Władysława Zamoyskiego broszurę otrzymał w maju t.r. lord J. Russell i prawdopodobnie była ona wykorzystana podczas debat nad sprawą polską w Londynie. Noailles przewodniczył do r. 1865 Komitetowi Centralnemu Francusko-Polskiemu, finansowo wspierającemu emigrantów polskich we Francji; napisał także obszerny esej „La poésie polonaise: Kochanowski, Mickiewicz, Słowacki, Krasiński” („Le Correspondant” 1866 nr z 25 III, wyd. osobne, Paris 1866).
Po śmierci 17 XII 1866 w Kijowie męża i upływie okresu żałoby Ś. wyszła za mąż 30 I 1868 w Rzymie za Noailles’a, który kilka lat później rozpoczął karierę dyplomatyczną. Nie wiadomo, czy Ś. była z nim w r. 1871 jako ambasadorowa w Petersburgu. L. 1872—3 spędziła u boku męża na placówce w Waszyngtonie. Noailles za zasługi w propagowaniu historii polskiej, a szczególnie za monografię w trzech tomach „Henri de Valois et la Pologne en 1572” (Paris 1867), został w r. 1873 obrany członkiem korespondentem AU (Wydz. Historyczno-Filozoficzny). T.r. objął obowiązki ambasadora przy Kurii Rzymskiej, a w r. 1875 został ambasadorem przy Kwirynale. Ś. przyczyniła się wtedy do wyboru Palazzo Farnese, jednego z piękniejszych pałaców rzymskich, na siedzibę ambasady francuskiej (nadal pełni tę funkcję). W Rzymie rozpoczęła pisanie w języku polskim Pamiętników (rkp. zaginął). W Palazzo Farnese gościła wielu Polaków, m.in. Władysława Mickiewicza, który wspominał ją jako «damę wielkiego świata, doskonale odgrywającą swoją rolę». Od papieża Piusa IX otrzymała różę białą jako symbol «czystości i cnoty» (A. Iwański); jednak kiedy przed wyjazdem z Rzymu w r. 1882 chciała ofiarować 100 tys. franków na mszę, papież nie udzielił jej audiencji. W l. 1882—6 przebywała z mężem na placówce w Stambule. Wiosną 1883 korespondowała z Czartoryskim w sprawie objęcia opieką przez ambasadę francuską kolonii polskiej w Adampolu, a jesienią t.r. stanęła na czele komitetu organizującego zbiórkę pieniędzy na wybudowanie tam kościoła katolickiego. O jej roli nad Bosforem i uczestnictwie w «dyplomatycznych obiadach sułtana» pisała „Gazeta Warszawska” (1885 nr 11). Z siostrą i rodzicami była bohaterką powieści Piotra Jaxy Bykowskiego „Pamiętniki włóczęgi” (W. 1872). Do końca życia, podpisując się «duchesse de Noailles», była znana w kręgach europejskiej arystokracji i wspierała polskich emigrantów. Zmarła 5 IX 1892 w Paryżu, została pochowana 8 IX na cmentarzu Père Lachaise.
W małżeństwie z Bazylim Leonem Franciszkiem Marcinem Świeykowskim (1815—1866), synem Michała (zob.), wdowcem po Otylii Turkułł, z którą miał córkę Leonię (dziedziczkę Pohreby), a następnie powtórnie owdowiałym po Sewerynie Turkułł, siostrze Otylii (córkami Maurycego i Józefiny z Bierzyńskich), miała Ś. syna Stefana Augusta (1848—1876), prawnika, dziedzica Kasperówki, ożenionego z Antoniną Dorotą z Podhorskich (1855—1940). W drugim małżeństwie z markizem Emanuelem Henri Victurnienne de Noailles (1830—1909), synem Paula i Alice Elfride Victurnienne de Rochechouart-Mortemart, miała syna Emanuela Jean Maurice Felixa (1869—1930). Z nieformalnego związku z Konstantym Branickim urodziła syna Jerzego (ur. 1855), któremu Branicki dał nazwisko i którego hojnie wyposażył. Przez pewien czas zajmowała się wychowaniem pasierbicy Leonii (zm. 1910), żony Antoniego Cieszkowskiego. Wnukiem Ś-iej był Emanuel Ignacy Stefan Swieykowski (zob.).
Portret przez Paula Baudry’ego w Fundacji im. Raczyńskich przy Muz. Narod. w Rogalinie; Obraz, pastel owalny przez Marię Paulinę Coeffier, reprod. w: Aftanazy, — Cmentarz polski w Żytomierzu, W. 1999 (dot. matki); Estreicher, w. XIX, III (Noailles E. H. V.); Lenczewski, Genealogie (dot. syna, Stefana); Maliszewski E., Bibliografia pamiętników polskich, W. 1928 (Noailles E. H. V.); Piotrowski W., Słownik Krzemieńczan 1805—1832, Piotrków Trybunalski 2005 (dot. męża, Leona); Pułaski, Kronika, I; Skazanija o naselennych mestnostjach kievskoj gubernii…, Oprac. L. I. Pochilevič, Bila Cerkva 2005 (dot. męża, Leona); Słown. geogr. (Kasperówka, Szpików); Zbiory i prace polonijne Biblioteki Jagiellońskiej […] Informator, W. 1997; Zielińska T., Poczet polskich rodów arystokratycznych, W. 1997; — Aftanazy, Dzieje rezydencji, X 138—9, 356—60, XI 336—7; Epsztein T., Z piórem i paletą. Zainteresowania intelektualne i artystyczne ziemiaństwa polskiego na Ukrainie w II połowie XIX w., W. 2005; Jastrzębska M., Siostry Lachman: piękne nieznajome, Łomianki 2014 (reprod. portretów i fot.); Markiewicz Z., Polsko-francuskie związki literackie, W. 1986; Martin G., Histoire et généalogie de la maison de Noailles, Paris 1993; Przyrembel Z., Fragmenty z dziejów cukrownictwa na Rusi (1825—1850), W. 1937 s. 15, 51, 54 (dot. męża, Leona); Ruszczyc M., Dzieje rodu i fortuny Branickich, W. 1991 s. 348—9; Sudolski Z., W błękitnym kręgu. Opowieść o Elizie z Branickich Krasińskiej i jej środowisku, Pułtusk 2004 (jako Szweykowska); Wyczańska K., Polska w Komunie Paryskiej, W. 1971; — Bobrowski T., Pamiętniki mojego życia, Oprac. S. Kieniewicz, W. 1979 I; Czajkowski M., Dziwne życia Polaków i Polek, Lipsk 1865 s. 72 (dot. ojca); Czartoryski W., Pamiętnik 1860—1864, Oprac. H. Wereszycki, W. 1960; Domeyko I., Moje podróże. Pamiętniki wygnańca, Oprac. E. H. Nieciowa, Wr. 1963 III; Feliński Z. S., Pamiętniki, Oprac. E. Kozłowski, W. 1986; [Iwanowski E.] Eu… Heleniusz, Listki wichrem do Krakowa z Ukrainy przyniesione, Kr. 1901 I 182—3, 189, 211—12; Iwański A., Pamiętniki 1832—1876, Oprac. W. Zawadzki, W. 1968; Kossak W., Wspomnienia, Oprac. K. Olszański, W. 1971; Krasiński. Listy do Adama Sołtana, Oprac. Z. Sudolski, W. 1970 (błędnie Leykman); Kraszewski J. I., Z roku 1868 rachunki, P. 1869 s. 1039—40; Lipkowski L., Moje wspomnienia 1849—1912, Kr. 1912; Matlakowski W., Wspomnienia z życia przeszłego i teraźniejszego (1850—1895), Oprac. J. Kapuścik, Wr. 1991; Mickiewicz W., Pamiętniki, Kr. 1933 I, III (Noailles, błędnie z Przezdzieckich); Miłkowski Z., Tomasz Teodor Jeż. Sylwety emigracyjne…, Lw. 1904 s. 202—3; Polska działalność dyplomatyczna 1863—1864, Red. A. Lewak, W. 1963; Raczyński E., Rogalin i jego mieszkańcy, Kr. 2003; Raporty szpiega, Oprac. R. Gerber, W. 1973 I; Świadek epoki. Listy Elizy z Branickich Krasińskiej z lat 1835—1876, Oprac. Z. Sudolski, W. 1996 II—IV; Walewska z Przeździeckich M., Polacy w Paryżu, Florencji i Dreźnie, W. 1930 s. 39—47, 245; Wiersze pośmiertne świętej pamięci Laury Przezdzieckiej. Cz. 2, Paryż 1876; Zjednoczenie Emigracji Pol.; — „Gaz. Tor.” 1873 nr 298; „Roczn. AU” 1909 s. 46; — Nekrologi z r. 1892: „Le Bulletin Héraldique de France” T. 5—6, „Czas” nr 207 (za „Le Figaro”), „Gaz. Warsz.” nr 241; — B. Czart.: Klepsydry Ś-iej i jej męża Leona, listy Ś-iej do W. Czartoryskiego, rkp. 6733 t. 1 (dot. Adampola), rkp. 7239 s. 507—10 (1862), rkp. 7243 s. 135—8 (1863), rkp. 7246 s. 159, 571, 586 (1864), rkp. 7248 s. 215—18 (1865), rkp. 7250 s. 163—6 (1866), rkp. 7251 s. 399, 575—82 (1867), rkp. 7268 s. 409—14, rkp. 7289; B. Jag.: rkp. 9093 (spis rzeczy we dworze w Tokarówce); B. Narod.: rkp. 7785 t. 1 s. 69, 106; B. Nauk PAU i PAN w Kr.: rkp. 2324.
Elżbieta Orman