Suryn Eliasz Władysław h. własnego (zm. 1687 lub 1688), pułkownik wolontariuszy litewskich, podstarości mścisławski.
Był synem Jerzego i Apolonii z Wołłowiczów (zm. po 1667), prawosławnej, córki Włodzimierza, powtórnie zamężnej za Andrzejem Podbipiętą. Miał braci Krzysztofa, podczaszego smoleńskiego, i Bazylego.
Zapewne już od r. 1648 służył S. w wojsku i «na wszystkie niebezpieczeństwa narażał zdrowie […], nieprzyjacielskie wytrzymywał furores». Od r. 1652 był chorążym nowo zaciągniętej chorągwi kozackiej Konstantego Leona Obodyńskiego (120 koni), z którą w r. 1653 bronił przed Kozakami południowej granicy W. Ks. Lit. w rejonie Rzeczycy i Mozyrza. Zapewne uczestniczył w wojnie z Moskwą w r. 1654 w wojsku hetmana w. lit. Janusza Radziwiłła; w zwycięskiej bitwie z armią Jakowa Czerkasskiego pod Orszą (12 VIII t.r.) oraz zakończonym klęską starciu pod Szepielewiczami (24 VIII). Wziął udział w nieudanej kontrofensywie armii litewsko-polskiej na początku r. 1655 i z wycofującymi się oddziałami dotarł pod Brześć Lit. Prawdopodobnie uczestniczył w zwycięstwie wojska woj. witebskiego Pawła Jana Sapiehy pod murami Brześcia nad armią rosyjską Siemiona Urusowa (23 XI t.r.), być może także w przegranym starciu pod Wierzchowiczami (27 XI). Gdy na początku r. 1656 wycieńczoną i zdziesiątkowaną chorągiew przejął po Obodyńskim Mikołaj Szemiot, S. pozostał w niej chorążym i walczył w lutym t.r. na Podlasiu, tym razem przeciw Szwedom. Był z armią hetmana w. lit. Sapiehy w marszu do Małopolski, w przegranej bitwie z armią Karola X Gustawa nad Sanem (4 IV), a także w oblężeniu Warszawy i bitwie warszawskiej (28–30 VII). Być może uczestniczył wraz z pułkiem hetmana w. lit. (do którego należała chorągiew Szemiota) w wyprawie hetmana polnego lit. Wincentego Gosiewskiego na Prusy Książęce (zwycięstwo pod Prostkami 8 X, klęska pod Filipowem 22 X). Wziął udział w zdobyciu Tykocina 27 I 1657, a następnie zapewne podpisał akt konfederacji zawiązanej w Choroszczy 1 II t.r. przez dywizję prawego skrzydła wojska lit. Wobec nowego zagrożenia ze strony nadciągającej armii szwedzko-brandenburskiej, wojsko to w kwietniu ruszyło pod wodzą Krzysztofa Franciszka Sapiehy na pomoc siłom koronnym, ale ostatecznie wycofało się pod Brześć. Buntujący się z braku płacy żołnierze zwołali 12 V w Prużanie koło, w imieniu którego wysłano S-a i drugiego przedstawiciela do króla Jana Kazimierza z żądaniem wypłaty żołdu i przeznaczenia na wojsko lit. dóbr radziwiłłowskich; S. miał też bronić prerogatyw hetmana Sapiehy przed uroszczeniami Gosiewskiego. Postulaty wojska przedstawili posłowie królowi w Dankowie, a misja ta przyniosła S-owi 7 VII czysto honorowy urząd wójta smoleńskiego. Z pewnością uczestniczył S. w kampanii armii lit. przeciw wojsku ks. siedmiogrodzkiego Jerzego II Rakoczego, zakończonej jego kapitulacją pod Międzyborzem 23 VII. Pod koniec roku przystąpił S. wraz z chorągwią do nowej konfederacji wojska prawego skrzydła armii lit., kierowanej przez Dadziboga Kiełtykę; domagała się ona zaległego żołdu. Wiosną 1658 chorągiew S-a stacjonowała w Czetwertni na Wołyniu, a jesienią t.r. uczestniczył S. w ofensywie hetmana Sapiehy na Białorusi; 20 XI oddziały hetmana dotarły pod Raków. Latem 1659 na Żmudzi chorągiew S-a w składzie korpusu pisarza polnego lit. Aleksandra Hilarego Połubińskiego wspierała działania dywizji lewego skrzydła przeciw Szwedom. S. uczestniczył następnie w kampanii w Kurlandii. W trakcie oblężenia Mitawy wysłany został 3 I 1660 przez swą dywizję do lewego skrzydła wojska lit. pod Bowsk; nie udało mu się jednak namówić tych oddziałów do wspólnego marszu przeciw armii moskiewskiej Iwana Chowańskiego.
Wczesną wiosną 1660 korpus Połubińskiego przybył na Podlasie, gdzie w kwietniu zawiązała się konfederacja wojskowa w Drohiczynie. S. po jej rozwiązaniu wziął udział w rozpoczętej w czerwcu t.r. kampanii wojsk litewsko-polskich przeciw Chowańskiemu na Białorusi. W nierozstrzygniętej bitwie nad rzeką Basią 8 X zginął dowódca S-a rotmistrz Szemiot. Być może to spowodowało, że S. porzucił służbę w armii i jako pułkownik objął dowództwo grupy wolontariuszy. Organizował odtąd napady na siły moskiewskie, a przy tym dawał się we znaki mieszkańcom ziem pogranicznych, tak moskiewskich, jak i litewskich. W poł. grudnia najechał na zajęte przez Moskwę ziemie na wschód od Dźwiny, ale został przegnany przez wojska Chowańskiego. Na lepiej sobie znanych terenach rodzinnego woj. mścisławskiego przeprowadził na początku r. 1661 akcję werbowniczą. Na czele swych oddziałów wpadł 18 I t.r. do Michnowicz, gdzie wziął do niewoli kilku znacznych mieszkańców; uwolnił ich następnie za okupem. Wspomagany przez żołnierzy z Kopysi i Szkłowa, być może i pułk Krzysztofa Stetkiewicza, pojawił się 16 II pod Krzyczewem i skłonił to miasto do kapitulacji. Możliwe, że właśnie wtedy star. krzyczewski woj. trocki Mikołaj Stefan Pac uczynił go w nagrodę podstarościm i landwójtem krzyczewskim, choć z tym tytułem wymieniony jest S. dopiero w r. 1662. W marcu lub kwietniu 1661 doszczętnie spustoszył S. okolice Briańska, rozbił też zmierzający do Smoleńska oddział wojska moskiewskiego. Działania S-a nie były w stanie bezpośrednio zagrozić moskiewskim garnizonom wielkich miast, jednak przechwytywanie konwojów z żywnością oraz korespondencji cara Aleksego z wojewodami były dla Rosjan na tyle dokuczliwe, że już w lutym t.r. car nakazywał rozprawić się z wolontariuszami. Równocześnie za swe poczynania otrzymał S. pochwały ze strony króla i hetmana Sapiehy.
W czerwcu 1661 dowodził S. akcją zablokowania załogi rosyjskiej w Starym Bychowie, ale został rozbity przez moskiewską odsiecz nadchodzącą spod Homla. Na prośby mieszczan mohylowskich nadciągnął w 2. poł. lipca t.r. w okolice ich miasta. Przebywając w Czausach, nie podporządkował się wezwaniu hetmana Sapiehy, który chciał ściągnąć znad Dniepru pod Połock resztę pułku S-a (1500 jazdy i piechoty) i 1 XI ruszył w rejon między Krzyczewem a Mścisławiem. Na początku grudnia oddziały wolontariuszy S-a i Dionizego Muraszki spustoszyły Siewierszczyznę. W maju 1662 Samuel Oskierka, Muraszka i S. pobili pod Czausami wojska moskiewskie idące na odsiecz Staremu Bychowowi ze Smoleńska. Pod koniec r. 1663 przyłączył się S. do ofensywy armii lit. na Moskwę; w podjętym 2 I 1664 oblężeniu Rosławla, jego ludzie podpalili 11 I t.r. jedną z baszt, ale nie nastąpił za tym atak sił litewskich i miasta nie zdobyto. Gdy hetman polny lit. Michał Kazimierz Pac wycofał się spod Rosławla, S. z rozkazu hetmana Sapiehy z ok. 500 ludźmi nękał przeciwnika z terenu między Rosławlem a Mścisławiem; więcej niż załogom moskiewskim czynił jednak szkody miejscowej ludności, zwłaszcza z ekonomii mohylowskiej. Oddziały moskiewskie, wykorzystując tarcia między dowódcami wolontariuszy, pobiły S-a w kwietniu 1665 pod Mścisławiem. Siły S-a zostały rozproszone przez Kozaków w czerwcu 1666 pod Homlem. Ostatnią znaną bitwą z Kozakami stoczył S. w tym miesiącu pod Krzyczewem. W l. 1665–6 wolontariusze, w tym oddział S-a, byli właściwie jedyną siłą militarną broniącą na południu wschodniej granicy W. Ks. Lit. przed Moskwą i Kozakami.
Po zakończeniu wojny osiadł S. w Mścisławskiem, gdzie miał dobra; został też podstarościm mścisławskim. Pełniąc do r. 1683 ten urząd, uczestniczył w lipcu 1667 w sporządzaniu spisu podymnego miejscowych posiadaczy ziemskich. W l.n. nie wyróżniał się aktywnością publiczną. Wiadomo, że uczestniczył w elekcji Jana Sobieskiego w r. 1674 oraz był 30 XII 1682 na sejmiku przedsejmowym w Mścisławiu.
S. posiadał dobra: Chociłowicze z młynem, Chołoblin z młynem, [Żydowska] Buda z młynem, Sokolnicze, Podłuszczyzna, Werowna, Ratobyl, Sawościcze, Ratobylszczyzna i Rozkowszczyzna w woj. mścisławskim, dzierżawił też dobra w ekonomii mohylowskiej Blahowicze i Szepirowo (Szczepierowo) z młynem na rzece Basi. W r. 1667 jego wszystkie majątki liczyły 69 dymów. Dn. 18 III 1687 spisał testament, każąc się pochować w kościele Karmelitów p. wezw. Nawiedzenia NMP w Mścisławie pod drzwiami kościelnymi. Zmarł przed 17 IX 1688.
S. był dwukrotnie żonaty; pierwszy raz z Katarzyną z Wielaminowiczów Niekraszewiczów, a następnie z Heleną z Giełdów (zm. w lub po r. 1690). Pozostawił czterech synów: Krzysztofa, Mikołaja, Michała i małoletniego, w chwili śmierci ojca, Teodora, oraz cztery córki: Annę, Eufrozynę, Konstancję i Helenę (zakonnicę).
Elektorów poczet; Wolff J., Pacowie. Materiały historyczno-genealogiczne, Pet. 1885; – Kossarzecki K., Wojna z Moskwą na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego w latach 1658–1661, W. 2007 (mszp. pracy doktorskiej w Inst. Hist. Uniw. Warsz.); – Akty Moskovskago gosudarstva, izdannyje Imperatorskoju Akademiu Nauk, Red. N. A. Popov, Pet. 1901 III nr 218/6 s. 201, nr 259 s. 263–4, nr 322 s. 307, nr 449 s. 396; Akty Vil. Archeogr. Kom., XXXIV; Chrapowicki J. A., Diariusz. Część druga: lata 1665–1669, Oprac. A. Rachuba, T. Wasilewski, W. 1988; Metryka Litewska. Księga Wpisów 131, Wyd. A. Rachuba, W. 2001; Pamiętniki Filipa, Michała i Teodora Obuchowiczów (1630–1707), Oprac. H. Lulewicz, A. Rachuba, W. 2003; Poczobut Odlanicki J. W., Pamiętniki (1640–1684), Oprac. A. Rachuba, W. 1987; Vol. leg., V 323; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. II nr 1326, 1327, 1405; B. Czart.: rkp. 157 nr 18, rkp. 159 nr 18, 38; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 6130; Lietuvos mokslų akademijos biblioteka w Wil.: F. 17 nr 129 k. 115–17v; Lietuvos valstybės istorijos archyvas w Wil.: rkp. SA 7 k. 129–32v, rkp. SA 3722 k. 26; L’vivs’ka naukova biblioteka im. V. Stefanyka we Lw.: F. 103 nr 1775; Nacyjal’ny histaryčny archiŭ Belarusi w Mińsku: F. 694 op. 4 nr 1698 k. 210v, F. 1729 nr 1 k. 164–4v (testament bez zakończenia), nr 3 k. 368; Vilniaus universiteto biblioteka w Wil.: F. 57 nr Б 54–3 k. 28v–9.
Andrzej Rachuba