INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Eugenia Różańska      Eugenia Różańska, wizerunek na podstawie fotografii.

Eugenia Różańska  

 
 
1906-01-03 - 1982-09-22
Biogram został opublikowany w latach 1989-1991 w XXXII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Różańska Eugenia (1906–1982), malarka, ilustratorka. Wg akt w Archiwum ASP w Warszawie ur. 3 I 1906 w Moskwie (wg późniejszych ankiet – 16 I 1909 w Warszawie). Była córka Antoniego i Heleny z domu Winter.

Po uzyskaniu matury w Gimnazjum A. Jakubowskiej w r. 1925, zapisała się R. na Wydz. Filozoficzny Uniw. Warsz.; studiowała historię sztuki i polonistykę. Następnie kształciła się w Instytucie Sztuk Plastycznych, zaś w r. akad. 1929–30 podjęła studia malarskie w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych (od r. 1932 ASP). Jako przedmiot poboczny studiowała grafikę. W r. 1933 R. debiutowała na zorganizowanej w Café Instytutu Propagandy Sztuki (IPS) wystawie prac młodych plastyków, uczestników obozu letniego im. Karola Stryjeńskiego. Otrzymała wówczas II równorzędną nagrodę obok kilkunastu kolegów. Od r. 1934 należała do Związku Zawodowego Polskich Artystów Plastyków (ZPAP). W r. 1935 uzyskała dyplom ASP w zakresie malarstwa i brała udział w V Salonie Zimowym IPS. W t.r. otrzymała stypendium na wyjazd zagraniczny i rozpoczęła dwuletnią podróż artystyczną. Dłużej przebywała we Francji i Anglii, zwiedziła także Włochy. W r. 1936 R. uczestniczyła w IPS w Salonie Plastyków ZPAP oraz w wystwie Wydz. Warszawskiego ZPAP (w nowym lokalu przy Al. Ujazdowskich 37), gdzie pokazano szkice i obrazy uczestników pleneru w Nowym Mieście nad Pilicą. W r. 1937 brała udział w IX Salonie Malarskim IPS oraz w dwóch wystawach w Londynie, zaś w r.n. w X Salonie IPS. Na przełomie 1938 i 1939 r. R. miała pierwszą indywidualną wystawę prac w lokalu IPS, na której przedstawiła 30 obrazów z l. 1935–8. Były to m. in.: Stołek z miską i dzbankiem (1935), Pejzaż z Anglii (1936), Portret mężczyzny (1936), Pejzaż z Kazimierza (1937), Okno w Londynie (1937), Pejzaż z Wiśniowca (1938), Akt we wnętrzu (1938), Martwa natura z różową miską (1938). Prace te ukazały R-ą jako malarkę pozostawiającą «w swych obrazach wiele niedopowiedzeń formy» (T. Czyżewski), zajmującą się przede wszystkim problemami koloru, preferującą subtelne zestawienia barwne. Na ukształtowanie się kierunku zainteresowań malarskich R-iej wywarły wpływ kontakty z Felicjanem Kowarskim i jego uczniami z Grupy Artystów Plastyków «Pryzmat», a także zetknięcie się z twórczością Zygmunta Waliszewskiego. W r. 1939 R. wzięła udział w wielkiej wystawie warszawskiego IPS «Martwa natura w malarstwie polskim».

Obok malarstwa sztalugowego R. uprawiała grafikę użytkową. Pracując w atelier grafiki Polskiej Agencji Telegraficznej (PAT) brała udział w opracowaniu graficznym miesięcznika „Arkady”, była także autorką okładek miesięcznika „Skamander”, ilustrowała liczne książki i czasopisma dla dzieci, projektowała plakaty. R. próbowała również swych sił w zakresie malarstwa monumentalnego (konkurs na polichromię Dworca Głównego w Warszawie) oraz tkaniny artystycznej (I nagroda za dywan w konkursie spółdzielni «Ład» w r. 1938).

W okresie okupacji niemieckiej, którą R. przeżyła w Warszawie, trudne warunki bytowe zmusiły ją do zaniechania pracy twórczej. W okresie tym wykonała jedynie ilustracje do elementarza, który księgarnia wydawnicza Trzaska-Evert-Michalski zamierzała opublikować po wojnie. Po powstaniu warszawskim 1944 r., podczas którego straciła cały swój dotychczasowy dorobek artystyczny, została R. wywieziona na przymusowe roboty do Niemiec.

Powróciwszy do kraju R. osiedliła się w Sopocie, gdzie podjęła pracę twórczą i pedagogiczną. W l. 1946–9 była zastępcą profesora na Wydz. Malarstwa tamtejszej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych (WSSP), prowadziła także pracownię grafiki warsztatowej i rysunek wieczorny. W r. 1949 R. przeniosła się do Warszawy. W r. n. nawiązała współpracę z wydawnictwami «Czytelnik» i «Nasza Księgarnia». Ilustrowała m. in. „Klechdy sezamowe” B. Leśmiana (1949), „Trzy gadułki” J. Porazińskiej (1954), „Dary czterech wróżek” E. Szelburg-Zarębiny (1955). Była wieloletnią ilustratorką tygodnika „Świerszczyk”. Brała udział w konkursach (1956 wyróżnienie za ilustracje do dzieł Mickiewicza),, projektowała obwoluty do serii pocztówek wydawnictwa «Ruch» oraz różne foldery (np. II Festiwalu Sztuk Plastycznych w Sopocie czy Tow. Przemysłowego «Kabel» SA Teleflex z Warszawy). Równocześnie R. wiele malowała, brała udział we wszystkich wystawach Okręgu Warszawskiego Związku Polskich Artystów Plastyków (ZPAP) i Ogólnopolskich, wystawiała też w Londynie (1960) i Tunisie (1962). W r. 1957 spędziła miesiąc we Włoszech (stypendium Min. Kultury i Sztuki). W r. 1958 miała R. w warszawskiej Zachęcie pierwszą powojenną wystawę indywidualną, na której przedstawiła 57 obrazów i 127 ilustracji, szkiców i rysunków. Obok licznych martwych natur i pejzaży pokazała obrazy, dla których inspiracją był świat teatru i filmu. Kompozycja wielu eksponowanych prac wskazywała na dążenie malarki do coraz większego dyscyplinowania form.

Kolejne wystawy indywidualne R-iej odbyły się w r. 1960 (Warszawskie Przedsiębiorstwo Transportu i Budownictwa), 1961 (Galeria MDM, ekspozycja powtórzona w t.r. w Centralnym Biurze Wystaw Artystycznych we Wrocławiu), 1964 (Galeria MDM – cykl Owale). Podstawą kompozycji obrazów z tego cyklu był jednolity, dość sztywny, schemat wpisanego w kwadrat lub prostokąt owalu ograniczającego «uciekające z obrazu układy linii poziomych» (E. Różańska). Nadal jednak kolor pozostał istotną cechą malarstwa R-iej. W r. 1968, na drugiej wystawie swych prac w Zachęcie (powtórzonej w t. r. w BWA w Sopocie), R. pokazała 38 obrazów i 49 rysunków. Były wśród nich: Złoty witraż (1965–6), Owal srebrny (1964–6), Nokturn (1965), Ruch w pionach (1967), Kryształy (1967), Pieśń (1967). Obrazy te pozwoliły zaliczyć dorobek R-iej «do kategorii tak bardzo u nas licznych abstrakcji czy półabstrakcji, w których kolor, światło – cała materia malarska zachowała cechy właściwe obrazom postimpresjonistów i fowistów» (J. Bogucki). Ok. połowy lat siedemdziesiątych, zmuszona względami zdrowotnymi do porzucenia malarstwa olejnego, R. zaczęła tkać gobeliny. Pisała o tym: «Okazało się, że daję sobie radę i zamiast tragedii przeżyłam największą w życiu przygodę artystyczną. […] Właściwie nadał maluję i rysuję wełną i włóczką na osnowie lnianej». W r. 1980, w Domu Plastyka w Warszawie, odbyła się wystawa prac R-iej, na której artystka pokazała swe ostatnie obrazy i rysunki z pierwszych lat siedemdziesiątych oraz kolekcję gobelinów. Tkaniny te zwracają uwagę przede wszystkim harmonijnym i wysmakowanym zestawieniem barw.

W r. 1946 R. została członkiem Oddziału Gdańskiego ZPAP, a w r. 1949 Oddziału Warszawskiego ZPAP, w którym była bardzo czynna: m. in. pełniła funkcję przewodniczącej Sekcji Malarstwa Okręgu Warszawskiego, należała do Komisji Artystycznej, sekretarzowała Głównemu Sądowi Koleżeńskiemu. W r. 1980 z okazji trzydziestopięciolecia Okręgu otrzymała Odznakę Zasłużonego Działacza Kultury. Była ponadto laureatką Nagrody Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży (1959). R. zmarła 22 IX 1982 w Warszawie, pochowana została na cmentarzu Komunalnym Północnym w Wólce Węglowej.

R. była zamężna za Markiem Żuławskim, malarzem. Ze związku tego, zakończonego rozwodem, dzieci nie miała.

W grudniu 1982 została zorganizowana wystawa pośmiertna R-iej w Galerii MDM w Warszawie.

Prace R-iej znajdują się w zbiorach Muzeów Narodowych w Warszawie i Gdańsku, Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie oraz w rękach prywatnych w kraju i zagranicą (m. in. w Kanadzie, Peru).

 

Fot. R-iej, w: Katalog wystawy Eugenia Różańska..., [W. 1980] i „Stolica” 1959 nr 32; – Pol. Bibliogr. Sztuki, I cz. 1, 2; Artyści plastycy okręgu warsz. ZPAP 1945–70 (bibliogr.); Eugenia Różańska. Malarstwo. Ilustracje. Rysunki, wrzesień 1958 ZPAP CBWA, W. 1958 [katalog wystawy, wstęp M. Rogoyska]; Eugenia Różańska. Malarstwo, kwiecień 1968 ZPAP CBWA, W. 1968 [katalog wystawy red. A. Potocka, wstęp J. Bogucki, fot.]; Eugenia Różańska. Malarstwo, tkanina (gobelin), rysunek, [W. 1980] ZPAP-Okręg Warszawski [katalog wystawy, wstęp E. Różańska]; Wystawa. Bractwo św. Łukasza, Tytus Czyżewski, Rafał Malczewski, Eugenia Różańska, Jerzy Wolff, Stanisław Zalewski. Grudzień 1938, W. 1938, IPS [katalog]; Wystawa malarstwa Eugenii Różańskiej, Wr. 1961 ZPAP CBWA [katalog]; – Giżycki J., Film w pracowni malarskiej. Filmowe obrazy Eugenii Różańskiej, „Film” 1959 nr 45 s. 10–11; L., Eugenia Różańska w Sopocie. Obrazy jak witraże, „Dzien. Bałtycki” 1968 nr 214; Piwocki, Hist. ASP (tu inne, niezgodne z ankietami ZPAP daty: ur., rozpoczęcia studiów i dyplomu); Polska ilustracja książkowa, W. [1964], (album, wstęp M. Rusinek, fot.); Pol. życie artyst. w l. 1915–39; Samotyhowa N., Jerzy Wolff i Eugenia Różańska, „Praca Obywatelska” 1939 nr 2 w. 7–8; – „Arkady” 1935 nr z grudnia s. 465; „Nike” 1937 z. 1 s. 273; „Nowa Kultura” 1959 nr 23; „Odra” 1961 nr 4 s. 109; „Pion” 1938 nr 51–2 (K. Winkler); „Prosto z mostu” 1939 nr 1 (T. Czyżewski); „Przegl. Kult.” 1954 nr 12; „Przekrój” 1982 nr 1948 (nekrolog); „Roczn. CBWA” za l. 1956, 1958, 1959–61, 1962, 1963, 1964, 1965–7, 1908–70; „Stolica” 1958 nr 40, 1959 nr 32 (wywiad, fot.), 1960 nr 20, 1982 nr 34 (nekrolog); „Tyg. Demokr.” 1964 nr 24; „Tyg. Powsz.” 1959 nr 26; „Wiad. Liter.” 1935 nr 51/2 (wiersz R-iej Pejzaż); „Zwierciadło” 1964 nr 25; „Życie Liter.” 1959 nr 23; „Życie Warszawy” 1964 nr 134, 147 (I. Witz), 1968 nr 93 (I. Witz), 1982 nr 219 (nekrolog omyłkowo jako Bożańska), 220 i 225 (nekrologi), 281; – ASP w W.: Arch. akt ASP (Księga studiów za l. 1929–30); CBWA w W., Dział Wydawnictw: Zbiory Dokumentacji CBWA oraz Arch. Zarządu Głównego ZPAP (kartoteki ewidencyjne, ankiety i kwestionariusze, karta działalności artystycznej); IS PAN: Materiały Pracowni Słownika Artystów Polskich i Pracowni Dokumentacji Plastyki Współczesnej.

Wanda Maria Rudzińska

 
 

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

Szkoła Sztuk Pięknych w Warszawie, malarstwo pejzażowe (zmarli od 1901), Związek Polskich Artystów Plastyków, twórczość graficzna, grafika użytkowa, nauczanie rysunku, ilustracje książkowe, wystawy malarskie w Warszawie, Związek Zawodowy Polskich Artystów Plastyków, ilustracje prasowe, cmentarz komunalny w Warszawie (północny), podróże do Włoch, mąż - malarz, studia malarskie w Warszawie, podróże do Francji, malarstwo monumentalne, gimnazjum w Warszawie XX w., studia historii sztuki, obrazy martwej natury, wydawnictwo "Nasza Księgarnia", czasopismo "Świerszczyk", wystawy malarskie w Londynie, dzieła w Muzeum Narodowym w Warszawie, wystawy w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie, brak dzieci (osoby zm. 1976-2000), grupa artystów "Pryzmat", stypendium Ministerstwa Kultury i Sztuki PRL, projekty plakatów, twórczość malarska (zmarli od 1951), podróże do Anglii, dzieła w Muzeum Narodowym w Gdańsku, wywiezienie na przymusowe roboty do Niemiec, malarstwo abstrakcyjne, Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych w Sopocie, okupacja hitlerowska Warszawy, Nagroda Prezesa Rady Ministrów (PRL), tworzenie gobelinów, wystawa "Martwa natura w malarstwie polskim" w Warszawie 1939, Salon Malarski w Warszawie 1937, rozwód z mężem, studia polonistyczne, Instytut Sztuk Plastycznych w Warszawie, Salon Zimowy IPS 1935, utrata dorobku artystycznego w powstaniu, wydawnictwo "Czytelnik", projekty folderów, dzieła w Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, Uniwersytet Warszawski (1918-1925), Uniwersytet Warszawski (1926-1930)
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Chmura tagów

 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Tadeusz Stefan Płoski

1956-03-09 - 2010-04-10
biskup polowy WP
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

August Porębski

1853-03-10 - 1930-10-01
kupiec
 

Kazimierz Chełchowski

1858-02-20 - 1917-01-17
lekarz
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.