Szczerban Eugeniusz Antoni (Alfred) (1884–1959), filatelista, wydawca.
Ur. 26 IV we Lwowie, był synem Aleksandra i Eugenii z Chlebowickich. Miał siostrę Helenę, zamężną Czaplicką, oraz braci: Alfreda, współwydawcę, a w l. 1909–11 redaktora literackiego czasopisma „Filatelista”, i Aleksandra Jana, właściciela sklepu filatelistycznego w Warszawie.
S. uczył się w gimnazjum we Lwowie; działał w tajnym stow. «Orzeł Biały». Po ukończeniu czteroletniej Państw. Szkoły Handlowej we Lwowie pracował od r. 1905 jako księgowy, a od r. 1911 kierownik miejskiej cegielni przy ul. Rejtana w Rzeszowie. W lutym 1908 w rzeszowskiej kawiarni «Europejskiej» przy ul. 3 Maja 13 założył Polski Klub Filatelistów. Równocześnie od kwietnia t.r. prowadził z bratem Alfredem przy ul. 3 Maja 9 sklep wyłącznie z artykułami filatelistycznymi, pierwszy tego typu na ziemiach polskich. Pod koniec t.r. założył Międzynarodowy Związek Filatelistów i Korespondentów «Unia» (od r. 1911 Polski Związek Kolekcjonistów i Korespondentów «Unia»); opracował dla niego statut i został jego przewodniczącym. Również od r. 1908 redagował i wydawał (okresowo z bratem Alfredem) miesięcznik związkowy „Filatelista”. Pismo o wysokim nakładzie 6–10 tys. egzemplarzy zawierało wkładki angielskie, niemieckie oraz francuskie i było kolportowane także w Rosji, Niemczech, Rumunii, USA, Brazylii i Chile. S. wspierał na jego łamach polskie inicjatywy społeczne, m.in. akcję «Daru Grunwaldzkiego», gromadzącego fundusze na szkoły kresowe oraz zbiórkę podręczników dla polskiej szkoły w Brazylii. Już w r. 1909 prezentował „Filatelistę” na I Węgierskiej Wystawie Znaczków Pocztowych. Przy redakcji prowadził od r. 1909 pierwszą w Austrii bezpłatną, publiczną bibliotekę i czytelnię filatelistyczną.
W sierpniu 1909 założył S. sklep filatelistyczny we Lwowie, przy ul. Chorążczyzna 11; prowadził go pod jego firmą brat Alfred, a od 31 VII 1910 do poł. r. 1911 – Karol Wieliczker (od 1 XII 1910 sklep mieścił się przy ul. Zimorowicza 7). W dn. 15–17 VII 1910 zorganizował S. I Zjazd Polskich Filatelistów w Krakowie. W l. 1911–12 prezentował w Galicji Pierwszą Okrężną Kolekcjonerską Wystawę Polskiego Związku «Unia». Z tej okazji wydał pierwsze w dziejach polskiej filatelistyki nalepki filatelistyczne. Od r. 1911 promował w „Filateliście” język esperanto, przekształcając pismo także w organ Technicznej Grupy Esperantystów we Lwowie (Teknikista Grupo de Esperantistoj en Leopolo). Dn. 3 I 1912 wydał we Lwowie jedyny numer pisma „Polski Zbieracz Literatury Filatelistycznej”. W r. 1913 otworzył drugi sklep filatelistyczny we Lwowie przy ul. Janowskiej 64. Dn. 1 I 1914 zawiesił działalność «Unii» w wyniku bankructwa. W tym okresie był członkiem ponad osiemdziesięciu klubów filatelistycznych na świecie.
W czasie pierwszej wojny światowej służył S. w armii austro-węgierskiej. Po zakończeniu wojny wstąpił do armii gen. Józefa Hallera, gdzie pełnił funkcję poczmistrza. Następnie przybył do Lwowa i reaktywował działalność «Unii». We wznowionym w związku z tym „Filateliście” (1921 nr 4–8) opublikował Notatki do historii poczty „Skałat”. We wrześniu 1924 na IV Targach Wschodnich we Lwowie wystawił znaczki pocztowe i prasę filatelistyczną. T.r. z powodów finansowych ponownie zawiesił działalność «Unii» i przestał wydawać „Filatelistę”. Przeniósł się do Torunia, a potem do Ciechocinka, gdzie prowadził firmę filatelistyczną pod nazwiskiem żony «Adelajda Lange». W r. 1931 wznowił «Unię» i opublikował Księgę adresową filatelistów polskich (W. 1932) z ok. pięcioma tysiącami adresów. Od sierpnia 1932 mieszkał w Warszawie; kierował tam sklepem filatelistycznym oraz redakcją wznowionego po raz kolejny „Filatelisty”. Własnym nakładem wydawał albumy filatelistyczne, klasery, nalepki i ilustrowane karty pocztowe. Na międzynarodowej wystawie filatelistycznej «WIPA» w Wiedniu w r. 1933 otrzymał za „Filatelistę” złoty medal. Mimo to t.r. pismo po raz kolejny upadło.
Pod okupacją niemiecką prowadził S. w Warszawie od r. 1940 działalność handlową. Do marca 1944 wydawał cenniki firmowe p.n. Filatelista (m.in. w r. 1941 cennik z okazji 40-lecia firmy); opublikował także Katalog znaczków polskich (W. 1942). W czasie powstania warszawskiego 1944 r. stracił sklep wraz z towarem oraz własny zbiór ok. 60 tys. znaczków. Wysiedlony po powstaniu z Warszawy, zamieszkał z żoną w Bochni. Po drugiej wojnie światowej osiadł ponownie w Ciechocinku, gdzie handlował znaczkami. Zmarł 15 II 1959 w Aleksandrowie Kujawskim, został pochowany w Ciechocinku na cmentarzu przy ul. Wołuszewskiej.
W zawartym prawdopodobnie pod koniec l. dwudziestych małżeństwie z Adelajdą z Ciesielskich, 1.v. Lange, miał S. dwóch synów: Zbigniewa i Kazimierza.
Pamięć S-a uczczono datownikiem Krajowej Wystawy Filatelistycznej w Rzeszowie (7 XI 1998) oraz kartą pocztową wydaną przez Urząd Pocztowy Rzeszów (2004).
Darłakowa S., Prasa Rzeszowa XIX i XX wieku, Rzeszów 1966; Encyklopedia filatelistyki, W. 1993; Encyklopedia Rzeszowa, Rzeszów 2004; Jarowiecki J., Prasa lwowska w latach 1864–1918. Bibliografia, Kr. 2002; Jarowiecki J., Góra B., Prasa lwowska w dwudziestoleciu międzywojennym. Próba bibliografii, Kr. 1994; Zawadzki K., Bibliografia czasopism warszawskich 1579–1981, W. 1996 II; – Gajda J., Eugeniusz Alfred Szczerban. Redaktor i wydawca pierwszego „Filatelisty”, „Filatelista. Pismo Pol. Zw. Filatelistów” R. 52: 2005 nr 1 s. 7; Gromski A., Z filatelistycznej rzeszowskiej tradycji, „Roczn. Woj. Rzeszowskiego” R. 7: 1970 s. 163–200; Kędzior A., Przyczynek do historii polskiej filatelistyki, „Informator Pol. Zw. Filatelistów Zarząd Okręgu – Rzeszów” [2000] nr 41; Ochenduszko T., Dzieje Rzeszowa do 1918 roku. Kalendarium, Rzeszów 2006; Szetela-Zauchowa T., Zbieractwo i kolekcjonerstwo, w: Dzieje Rzeszowa, Rzeszów 2001 III; Śnieżko A., Polska literatura filatelistyczna 1894–1951, W. 1952 I–III (fot.); tenże, Polska prasa filatelistyczna. Zarys historyczny 1894–1962, W. 1963; – Księga adresowa królewskiego stołecznego miasta Lwowa. Rocznik siedemnasty 1913, Lw.–Stryj 1912 s. 417; Spigel J. R., Skorowidz adresowy królewskiego stołecznego miasta Lwowa. Rocznik II. Rok 1910, Lw. 1909 s. 462, 597; – „Filatelista” R. 5: 1912 nr 2 (fot.); – Paraf. rzymskokatol. p. wezw. św. św. Apostołów Piotra i Pawła w Ciechocinku: Akt zgonu S-a; USC w Aleksandrowie Kujawskim: Akt zgonu S-a; – Mater. Red. PSB: Wydruk strony internetowej www.szczerban.com.pl.
Marcin Medyński