Ratuld (Ratułd) Eugeniusz Kazimierz Edward (1812–1895), inżynier, powstaniec 1830/1 r., emigrant, fundator na rzecz UJ. Ur. 18 XI w Krakowie, był synem Kazimierza, posesjonata krakowskiego i żołnierza w 1812 r., oraz Marianny z Brodowskich.
Zapewne R. kształcił się i zdał egzamin dojrzałości w Krakowie. Na studia filozoficzno-humanistyczne w UJ wpisał się 10 X 1829. Po wybuchu powstania przerwał naukę i zaciągnął się do wojska; brał udział w kilku bitwach. Po klęsce wrócił do Krakowa i w r. 1831 podjął na nowo studia już na Wydziale Lekarskim. Na uniwersytecie zaprzyjaźnił się m. in. ze Stanisławem Malinowskim i Janem Władysławem Szczepanowskim. Razem z nimi włączył się do prac konspiracyjnych, a z czasem znalazł się wśród najradykalniejszych członków Stowarzyszenia Ludu Polskiego. Przez jakiś czas należał do składu Zboru Głównego, obok Seweryna Goszczyńskiego, Teofila Januszewicza, Stanisława Malinowskiego, Ludwika Miłkowskiego i Jana Szczepanowskiego. Pełnił funkcję sekretarza zboru. Wskutek wykrycia spisku i wszczętych aresztowań, na piątym roku medycyny, przerwał studia i w r. 1836 wyjechał. Podobno początkowo był w Edynburgu. Potem przybył do Paryża i studiował w École des Mines. W r. 1838 ukończył studia.
R. pracował przy budowie kolei żelaznych, nowego portu w Marsylii od ok. 1844 r., brał udział w poszukiwaniach złóż mineralnych na Korsyce w okolicy Cap-Corse i w Maroku w pobliżu Teteranu. W r. 1848 powrócił do kraju i pracował w górnictwie rządowym Królestwa Kongresowego, a następnie przy budowie Kolei Bydgoskiej. Ok. 1860 r. został zatrudniony w przedsiębiorstwie przystępującym do budowy Kanału Sueskiego, gdzie pracował jako inżynier przeszło dziesięć lat, aż do ukończenia robót.
W r. 1870 R. wrócił do Królestwa i osiadł w Warszawie. Żył skromnie z dość znacznego kapitału przywiezionego z zagranicy. W r. 1889 wysłuchał w Krakowie wykładu Stanisława Tarnowskiego w zatłoczonej sali UJ i powziął myśl ufundowania obszerniejszego pomieszczenia na co najmniej 1 500 słuchaczy (wraz z galerią) służącego na potrzeby uniwersytetu. Wówczas wystarał się o obywatelstwo austriackie, na kilka lat przed śmiercią przeniósł się do Galicji i osiadł w klasztorze bonifratrów w Zebrzydowicach koło Kalwarii. Dn. 15 IV 1889, w obecności Władysława Taczanowskiego, Jana Zacharyasiewicza, Jana Wacława Machnaura oraz delegata Senatu UJ Karola Estreichera sporządził pierwszy zapis fundacyjny i przekazał kwotę 22 700 rb w listach zastawnych Tow. Kredytowego miasta Warszawy. Odtąd R. zajmował się głównie doprowadzeniem do skutku fundacji imienia Malinowskiego, Szczepanowskiego i swojego. W porozumieniu z przedstawicielami władz uczelni (głównie sekretarzem UJ Leonem Cyfrowiczem), opracowywał szczegóły fundacji pod nazwą Domu Uniwersyteckiego lub Sali Uniwersyteckiej. Wg projektu R-a w sali miały się odbywać zarówno wykłady uniwersyteckie, jak i popularne prelekcje oraz miała ona pomieścić biblioteki seminaryjne i czytelnie. Pobierane przez rodzinę R-a odsetki długo nie pozwoliły na wykorzystanie kapitału. Dopiero w r. 1906 UJ z powierzonego funduszu zakupił kamienicę przy ul. Garbarskiej, w której urządzono bursę. Kapitał był bowiem za mały na wykonanie zamiaru R-a. R. zmarł 8 III 1895 w Zebrzydowicach, gdzie odbył się jego pogrzeb z udziałem delegacji UJ, organizacji, duchowieństwa oraz mieszkańców całej okolicy.
R. rodziny nie założył.
Bibliogr. historii Pol. XIX w., II cz. 1; – Bieniarzówna J., Z dziejów liberalnego i konspiracyjnego Krakowa (1833–1948), Kr. 1948 s. 61; Dybiec J., Mecenat naukowy i oświatowy w Galicji 1860–1918, Wr. 1981; Frančić M., Cztery pokolenia studentów krakowskich, w: Studia z dziejów młodzieży Uniwersytetu Krakowskiego od Oświecenia do połowy XX w., Kr. 1964 I; Konarska B., Polskie drogi emigracyjne, W. 1986; Kraushar A., Świętokrzyżcy, „Przegl. Hist.” 1916 s. 201; Łopuszański B., Stowarzyszenie Ludu Polskiego (1835–1841), Kr. 1975 s. 37 (w indeksie połączony Kazimierz R. i Aleksander R.); Tyrowicz M., Wizerunki sprzed stulecia, Kr. 1955; – „Bulletin Polonais Littéraire, Scientifique et Artistique” 1895 no 82 s. 119–20, no 88 s. 261; „Czas” 1895 nr 57, 59, 60, 62, 63, 67; „Gaz. Narod.” 1895 nr 72; Kalendarz J. Czecha na r. 1896 s. 87; – Arch. Państw. w Kr.: mikrofilm sygn. J 910–919; Arch. Paraf. Najśw. Marii Panny w Kr.: Liber natorum et baptisatorum, t. 8 (1809–1913) s. 159; Arch. UJ: sygn. S I 417 (Album Universitatis Cracoviensis Annus Scholasticus 1829/30), S I 1157 (Ratuld K. Fundacja pod zarządem UJ), WL I 64, 65, 75; B. Narod.: rkp. 5724 (6); B. PAN w Kr.: rkp. 3812 k. 19–30.
Jan Bujak