INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Fedor (Teodor) Szandyrowski (Szanderowski, Szandarowski) h. Sas  

 
 
I poł. XVII w. - II poł. XVII w.
Biogram został opublikowany w XLVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego w latach 2009-2010.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Szandyrowski (Szanderowski, Szandarowski) Fedor (Teodor) h. Sas (XVII w.), rotmistrz pancerny, skarbnik bracławski, podczaszy czernihowski.

Szandyrowscy stanowili odgałęzienie rodu Kleszczewskich, osiadłego na początku XV w. na Bracławszczyźnie; ich gniazdem rodowym była wieś Szandyrów (Szandyrewo) nad rzeką Kaszlanką (dopływem Bohu), w pobliżu Winnicy. Być może S. był synem Filipa (zwanego niekiedy Fedorem) Dymitrowicza (zm. przed 14 V 1640) i Agnieszki z Lutomskich, 2.v. Stanisławowej Książkowej; jest też jednak możliwe, że jego rodzicami byli Fedor (Teodor), podstoli bracławski w l. 1628?–38 (zm. przed 6 II 1644), i Krystyna z Wielhorskich.

Po wybuchu powstania kozackiego Bohdana Chmielnickiego zaciągnął się S. jako towarzysz do jednej z chorągwi w siłach kor. W r. 1655 był namiestnikiem w chorągwi pancernej Dymitra Wiśniowieckiego. Wraz z częścią sił kor., które poddały się Szwedom, odbywał od grudnia t.r. kampanię pruską Karola X Gustawa; jednak w marcu 1656 wraz z pułkiem Jana Sobieskiego zmienił orientację i przybył pod komendę Stefana Czarnieckiego, powstrzymującego marsz sił szwedzkich na Lwów. Gdy Karol X Gustaw wycofywał się wzdłuż Sanu w kierunku Sandomierza, został zaatakowany 27 III t.r. podczas posiłku na plebanii pod Rudnikiem przez chorągiew Wiśniowieckiego, dowodzoną przez S-ego. Nie wiedząc, że ma do czynienia z królem, S. omal go nie pojmał, ten jednak uratował się ucieczką.

Dn. 1 X 1656 objął S. chorągiew pancerną po Danielu Czaplickim. Wziął udział w dalszych walkach ze Szwedami, a w r. 1657 także z siłami ks. siedmiogrodzkiego Jerzego II Rakoczego. Dn. 2 XII 1658 w obozie pod Toruniem król Jan Kazimierz nadał mu urząd skarbnika bracławskiego po śmierci Iwana Łaski; jednak wkrótce wiadomość o zgonie Łaski okazała się fałszywa. Pod komendą hetmana polnego kor. Jerzego Lubomirskiego uczestniczył S. w r. 1660 w wojnie z Moskwą; w trakcie kampanii na Ukrainie jego chorągiew poniosła duże straty. Jednostka S-ego, znajdująca się w r. 1661 w składzie pułku Seweryna Lipnickiego, weszła do Związku Święconego pod laską Jana Samuela Świderskiego; wyrządziła ona zapewne szkody w dobrach szlacheckich, bowiem S. i jego bratanek Fedor zostali skazani na banicję; zadośćuczynili jednak pokrzywdzonym, toteż zostali na sejmie 1662 r. uwolnieni od kary, także ze względu na zasługi wojenne. W l. 1662–72 używał S. tytułu podczaszego czernihowskiego (w tych latach równocześnie tytułowało się tak kilka innych osób). Latem 1663 chorągiew S-ego została wykreślona z komputu wojska kor. i nie wzięła już udziału w kampanii zadnieprzańskiej Jana Kazimierza. S. zaliczał się do grona oficerów ściśle związanych z Lubomirskim; po jego skazaniu przed sąd sejmowy w grudniu 1664 na banicję prowadził ze Stefanem Piaseczyńskim, Samuelem Czaplickim i Januszem Biejkowskim agitację w wojsku na jego rzecz. Przyczynił się do zawiązania w maju 1665 przez część sił kor. konfederacji pod laską Adama Ostrzyckiego. Zapewne przy wsparciu finansowym Lubomirskiego wystawił t.r. chorągiew zaciągniętą na Bracławszczyźnie. W szeregach rokoszan Lubomirskiego uczestniczył w bitwach pod Częstochową (4 IX) i Mątwami (13 VII 1666). Po ugodzie łęgonickiej (31 VII t.r.) chorągiew S-ego otrzymała w obozie pod Bobrownikami (6 VIII) asygnację za przesłużone ćwierci do woj. poznańskiego. Po opłaceniu towarzystwa S. rozpuścił jednostkę i wrócił na Bracławszczyznę. W r. 1669 wziął udział w elekcji i oddał głos z woj. bracławskim na Michała Korybuta Wiśniowieckiego.

Pod koniec l. czterdziestych posiadał S. zapewne części wsi Szandyrów i Trościaniec w woj. bracławskim. Zmarł prawdopodobnie pod koniec l. siedemdziesiątych XVII w.

Nie wiadomo, czy S. założył rodzinę.

S. pojawia się w poemacie „Stefan Czarniecki” Kajetana Koźmiana (P. 1858) i „Potopie” Henryka Sienkiewicza (W. 1886).

 

Elektorowie; Niesiecki, VIII; Święcki, Historyczne pamiątki, II 172; Urzędnicy, III/4; – Anusik Z., Struktura społeczna szlachty bracławskiej w świetle taryfy podymnego z 1629 roku, „Przegl. Hist.” T. 76: 1985 z. 2 s. 244, 247; Długosz J., Latyfundium Lubomirskich w XVII wieku, Opole 1997 s. 94, 112; Janas E., Konfederacja wojska koronnego w latach 1661–1663, L. 1998; Kersten A., Stefan Czarniecki 1599–1665, W. 1963 s. 279; Krikun N., Braclavskie vojevodstvo u XVI–XVIII stolitjach, L’viv 2008; Kubala L., Wojna szwecka w r. 1655 i 1656, Lw. 1913 s. 286; Nagielski M., Jerzy Lubomirski i jego wpływy w armii koronnej jako przykład patronatu wojskowego w XVII wieku, w: Patron i dwór. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, Red. E. Dubas-Urwanowicz, J. Urwanowicz, W. 2006; tenże, Rokosz Jerzego Lubomirskiego w 1665 r., W. 1994 s. 90; Ossoliński Ł., Cudnów–Słobodyszcze 1660, Zabrze 2006 s. 99; – Arch. Jugo-Zap. Rossii, VII cz. 2 s. 533, 548; Kochowski W., Lata potopu 1655–1657, Oprac. A. Kersten, W. 1966; Vol. leg., IV 864; Wimmer, Materiały do zagadnienia organizacji armii za l. 1648–67; – AGAD: Arch. Skarbu Kor., Dz. VI (asygnacje) nr 7 k. 80, 233, 427, 468, nr 9 k. 3, 83, 299, 559, nr 11 k. 599, 643, nr 12 k. 96, 188, 451, nr 14 k. 403v, 420v, Zbiór Branickich z Suchej, rkp. 124–147 s. 408–19, Arch. Radziwiłłów, Dz. II teka 11 nr 1447; B. Czart.: rkp. 394/IV k. 446–50, rkp. 398 k. 308–11, nr 1957 s. 6–8; B. Kórn.: rkp. 362 k. 142–5; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 1046 s. 137–9, 203–5; B. Ossol.: rkp. 12806/I s. 50–5; – Informacje Beaty Nykiel z Kr.

Mirosław Nagielski

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Michał Sędziwój h. Ostoja

1566-02-02 - między 20 V a 12 VIII 1636
alchemik
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Mateusz Ignacy Kuligowski

ok. poł. XVII - po 1699
ksiądz
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.