Stański (pierwotne nazwisko Starosta) Feliks Józef (1909–1963), lekarz weterynarii, profesor Wyższej Szkoły Rolniczej w Lublinie.
Ur. 28 VII w Eving pod Dortmundem, był synem Pawła Starosty (zm. 1939), górnika kopalni węgla, po powrocie do kraju urzędnika, oraz Anny z Szuderów.
Do r. 1920 mieszkał S. w Niemczech i tam ukończył cztery klasy szkoły powszechnej. Po przyjeździe do Polski kontynuował naukę w klasie polskiej Gimnazjum Państw. w Brzeżanach, gdzie zdał maturę w r. 1929. Krótkie wspomnienie z tego czasu pt. Na skrzydłach pieśni zamieścił w „Jednodniówce młodzieży Gimnazjum Państwowego w Brzeżanach…” (Brzeżany 1929). Od t.r. studiował w Akad. Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie i uzyskał absolutorium w marcu 1934. Jeszcze w tym miesiącu został powołany do obowiązkowej służby wojskowej i dopiero po jej odbyciu złożył końcowe egzaminy w r. 1936, otrzymując dyplom lekarza weterynarii. T.r. rozpoczął pracę zawodową jako miejski lekarz weterynarii w Tarnopolu. Po dwóch latach przeniósł się do Czortkowa, gdzie objął stanowisko kierownika powiatowej lecznicy zwierząt. W kwietniu 1938 przyjął nazwisko Stański. Zmobilizowany pod koniec sierpnia 1939, otrzymał przydział jako lekarz weterynarii w stopniu podporucznika do dyonu artylerii. Po przegranej kampanii wrześniowej przekroczył wraz ze swą jednostką granicę węgierską i został internowany w Nagykanizsa w pobliżu granicy z Jugosławią. W kwietniu 1940 zbiegł z obozu, przedostał się do Francji i zgłosił się do WP. W szeregach formowanej na nowo 4. DP w czerwcu t.r. został ewakuowany do Szkocji. Miesiąc później, w czasie pełnienia służby, uległ wypadkowi samochodowemu, w którym doznał trwałego uszkodzenia kręgosłupa. Do maja 1944 przebywał na leczeniu szpitalnym, potem kolejne dwa lata w domach dla rekonwalescentów; utrzymywał się w tym czasie z pensji inwalidzkiej.
Dn. 2 I 1947 wrócił S. do kraju i w marcu objął stanowisko starszego asystenta u Tadeusza Żulińskiego w Katedrze Patologii Ogólnej i Anatomii Patologicznej na Wydz. Weterynaryjnym UMCS. Pod kierunkiem Żulińskiego doktoryzował się w r.n. na podstawie rozprawy Zachowanie się USS [Układu Siateczkowo Sródbłąkowego] u psów pozbawionych operacyjnie śledziony i następowo zakażonych zarazkiem Trypanosoma equiperdum Doflein („Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, Sect. DD. Vol. 4: 1949 nr 6). W r. 1949 otrzymał stanowisko adiunkta i podjął zastępczo wykłady z fizjologii dla studentów weterynarii i biologii. Współpracował z Żulińskim przy opracowaniu podręcznika Zarys weterynarii i higieny weterynaryjnej (L. 1949). W r. 1952 objął kierownictwo nowo utworzonej Katedry Fizjopatologii. W l. 1952–3 wykładał jako zastępca profesora fizjopatologię w ramach pracy zleconej na Wydz. Weterynaryjnym Wyższej Szkoły Rolniczej (WSR) we Wrocławiu. W czerwcu 1954 otrzymał stopień naukowy docenta. Pełnił funkcję prodziekana (1954–6) Wydz. Weterynaryjnego UMCS, przeniesionego w r. 1955 do WSR w Lublinie; potem w l. 1956–60 był jego dziekanem. Od listopada 1958 przebywał w USA na sześciomiesięcznym stypendium Fundacji Rockefellera i pracował nad problematyką krzepliwości krwi pod kierunkiem hematologa A. J. Quicka, z którym opublikował pracę Action of Erythrocyte Extract on the Prothrombin Consumption Test („American Journal of Physiology” Vol. 194: 1958 nr 3). Następnie pod kierunkiem patologa V. Menkina prowadził badania nad wpływem nekrozyny na rozwój procesu zapalnego; wyniki prac opublikowali wspólnie pt. Effect of Necrosin on the Rate of Coagulation and the Implications Involved Inflammation („American Medical Association. Archives of Pathology” Vol. 68: 1959). Po powrocie do kraju S. wyposażył katedrę w nowoczesną aparaturę umożliwiającą prace badawcze i eksperymentalne w zakresie dynamiki procesu zapalenia oraz patologii i krzepliwości krwi. Ogółem opublikował samodzielnie lub we współautorstwie 20 prac z zakresu anatomii patologicznej, fizjologii i fizjopatologii. W r. 1960 reprezentował polskie wydziały weterynaryjne na międzynarodowej konferencji zorganizowanej przez Food and Agriculture Organization, poświęconej studiom weterynaryjnym, z której opublikował obszerne sprawozdanie w „Medycynie Weterynaryjnej” (R. 16: 1960 nr 7, 9–12, R. 17: 1961 nr 1–3). W r. 1962 mianowany został profesorem nadzwycz. i objął funkcję prorektora WSR ds. nauczania (1962–3). Brał udział w pracach towarzystw naukowych, m.in. Lubelskiego Tow. Naukowego (jako redaktor wydawnictw II Wydziału) i Polskiego Tow. Anatomicznego. Zmarł 24 X 1963 w Lublinie i tam został pochowany na cmentarzu przy ul. Lipowej. Odznaczony był Złotym Krzyżem Zasługi (1955) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1961).
W pierwszym małżeństwie zawartym w r. 1936 z Anną Krystyną Łagodzińską miał S. córkę Teresę Marię (ur. 1939), lekarza medycyny. Po rozwodzie w r. 1948 ożenił się z Barbarą Kilian, inżynierem agrotechnikiem, i w związku tym miał troje dzieci: bliźnięta Marcina Pawła (ur. 14 XII 1949), farmaceutę, i Tadeusza Józefa (ur. 15 XII 1949), fizyka, oraz córkę Joannę (ur. 5 XI 1953).
Fot. w Mater. Red. PSB; – Fedorko S., Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Bibliografia, L. 1959; – Staśkiewicz G., Mały słownik historii medycyny weterynaryjnej, L. 1981; – Gmiter M., i in., Cmentarz rzymskokatolicki przy ul. Lipowej w Lublinie, L. 1990; – Kądziołka A., Zarys historii medycyny weterynaryjnej i deontologii, L. 1988 s. 55–6; Księga pamiątkowa Wyższej Szkoły Rolniczej w Lublinie 1944–1964, W. 1965 s. 30, 217–18, 220, 222–3 (fot.), s. 243–5, 333–4 (częściowa bibliogr.); Lwowsko-kresowe korzenie wyższych uczelni Lublina, Red. W. Stążka, L. 2000 (fot.); Malarczyk J., Powstanie i organizacja Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w świetle źródeł, L. 1968; 50 lat Wydziału Weterynaryjnego Akademii Rolniczej w Lublinie, L. 1994 s. 229–35 (bibliogr.); Sroka S. T., Nauki weterynaryjne we Lwowie do roku 1945, Rzeszów 1999; Staśkiewicz G., Wołoszyn S., XXXV lat działalności Wydziału Weterynaryjnego w Lublinie (1944–1979), „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, Sect. DD, Vol. 34: 1979 s. 274; Załucki G., Rozwój nauk fizjologicznych w uczelni lwowskiej i na wrocławskim Wydziale Weterynaryjnym w ostatnim stuleciu (1881–1981), Zesz. Nauk. Akad. Roln. we Wr. 1988 nr 166, S. Wet. nr 43 s. 39; – Pawłowski F., Władze Akademii Rolniczej w Lublinie w latach 1944–1992, L. 1992 s. 10 (fot.), s. 15, 40; – Jednodniówka młodzieży Gimnazjum Państwowego w Brzeżanach wydana staraniem «Polskiego Kółka Literackiego»…, Brzeżany 1929 s. 73–4, 87; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1963: „Med. Wet.” R. 19 nr 11 s. 672–3 (fot., bibliogr. prac S-ego), „Sztandar Ludu” nr 253, 254 (fot.), „Tyg. Powsz.” nr 50; – Akad. Roln. w L.: Dział Kadr, sygn. 218–60–90–1965 (dot. żony Barbary); Arch. Akad. Roln. w L.: sygn. 147 KK 32/A,B,C; – Informacje córki S-ego, Joanny z L.
Marian Wiśliński