Szaszkiewicz Feliks, w zakonie Florian (ok. 1755–1812), bazylianin, archimandryta monasteru mieleckiego, protoihumen (prowincjał) ruskiej prowincji Opieki Najświętszej Marii Panny.
Ur. w woj. wołyńskim, był synem Franciszka h. własnego (1727–1782) oraz jego pierwszej żony, Marianny z Moszczyńskich h. Nałęcz (zm. ok. 1764).
Ojciec S-a, wywodzący się z ruskiej szlachty o przydomku Dołbunowicz, osiadłej w woj. bracławskim, syn Mikołaja (zm. 5 XII 1770), cześnika winnickiego, i Aleksandry z Ohrymowskich, ze skarbnikostwa winnickiego postąpił 2 X 1772 na urząd wojskiego mniejszego winnickiego, a 13 VIII 1774 został cześnikiem bracławskim, następnie 27 IX 1776 podczaszym bracławskim. Był deputatem z woj. bracławskiego na Tryb. Kor. w l. 1762 i 1775. Sejm 1766 r. wyznaczył go do komisji do ustalenia granic między województwami kijowskim a bracławskim; decyzją sejmu rozbiorowego l. 1773–5 wszedł do podobnej komisji, w której rozgraniczano także woj. podolskie, oraz do dwóch komisji do rozgraniczenia dóbr. Dzierżawił dobra m.in. ordynacji ostrogskiej od Sanguszków. Nabył Łażawę (w r. 1758 wzniósł tam drewnianą cerkiew), Bahłaje, Jemce, Cymbałówkę i Lubarkę, w r. 1768 Jabłonówkę, w r. 1772 od Świdzińskich Biczową, w r. 1777 od podskarbiego w. kor. Adama Ponińskiego Kozarkę, a w r. 1778 od krajczego lit. Józefa Sapiehy Stećki, Prochorówkę i Korczówkę (rejon Zasławia). W Jemcach zbudował dwór modrzewiowy, założył park oraz zaczął gromadzić rodzinny księgozbiór. Po śmierci pierwszej żony poślubił Rozalię z Drzewieckich, 1.v. Stefanową Radlińską.
Matka S-a była córką Krzysztofa i Franciszki z Grocholskich, wdową po Stanisławie Felicjanie Szaszkiewiczu (zm. 1749), mieczniku bracławskim (stryju Franciszka, ojca S-a). S. miał brata Karola (zm. 1817), łowczego bracławskiego od r. 1777, podkomorzego starokonstantynowskiego, kawalera Orderu św. Stanisława (1794), żonatego z Justyną Zuzanną Dulską (zm. 1842), oraz rodzeństwo przyrodnie: Gracjana (ok. 1776–1847), marsz. pow. lityńskiego, żonatego z Karoliną Malińską, następnie z Salomeą Chłopicką (ich synem był Antoni Szaszkiewicz ), i Salomeę, żonę Antoniego Zaleskiego.
Ok. r. 1771 wstąpił S. do nowicjatu bazylianów w Poczajowie; w związku z tym ojciec zapisał mu 10 tys. złp., a odsetki roczne zakonowi. Profesję zakonną S. złożył tam w r. 1772. We wrześniu 1773 rozpoczął studia filozoficzne w monasterze w Zahajcach (woj. wołyńskie), od r.n. kontynuował je w klasztorze p. wezw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Łucku i tam, pod kierunkiem teologa Leona Powszyńskiego, ukończył je w czerwcu 1775. Odbył też publiczną dysputę, której tezy opublikowano w drukarni bazylianów w Poczajowie pt. Propositiones ex Universa Philosophia [...]. Defendentur publice [...] a R[everendo] Fr[atre] Floriano Szaszkiewicz monacho [...] A[nn]o 1775 m[ensis] Julio... We wrześniu t.r. został mianowany nauczycielem w klasie infimy w prowadzonej przez bazylianów szkole przy klasztorze w Lubarze. We wrześniu 1776 rozpoczął trzyletnie studia teologiczne w kolegium kongregacji De Propaganda Fide w Rzymie. Tam też 15 VIII 1777 złożył uroczystą przysięgę. Wkrótce po ukończeniu studiów przyjął w r. 1779 święcenia subdiakonatu (18 II), a następnie diakonatu (7 III). Święcenia kapłańskie otrzymał 19 III t.r. wraz z Tomaszem Obuchem i Herakliuszem Kiriatem w kościele św. Atanazego w Rzymie, z rąk łacińskiego abp. Durrës (Tommaso Mariagniego?). Na własną prośbę dostał w r. 1781 zezwolenie Stolicy Apostolskiej na udzielanie odpustów i rozgrzeszania w niebezpieczeństwie śmierci. Po powrocie do kraju pełnił w ciągu następnych kilku lat różne urzędy w Zakonie Świętego Bazylego Wielkiego. Być może to S. uczył w r. 1782 fizyki w Szarogrodzie (woj. podolskie). W r. 1786 był prokuratorem ruskiej prow. Opieki NMP w Warszawie.
Dzięki wstawiennictwu bp. koadiutora łuckiego Stefana Lewińskiego S. został po śmierci Józefa Morgulca (1786) archimandrytą monasteru mieleckiego (Mielce w woj. wołyńskim); na tym urzędzie pozostawał do śmierci. Przyczynił się do rozbudowy klasztoru; z jego inicjatywy wzniesiono korpus bracki (cele mnisze) i rozbudowano klasztorną cerkiew p. wezw. św. Mikołaja. Przy monasterze utrzymywał szkołę dla świeckich, a na cmentarzu przyklasztornym wzniósł murowaną kaplicę p. wezw. św. Onufrego. Jako archimandryta uczestniczył w r. 1788 w kapit. generalnej zakonu w Żydyczynie (pow. łucki). Po uwięzieniu w Petersburgu metropolity kijowskiego Teodozego Rostockiego, S., będący wówczas także cywilnym komisarzem wojskowym pow. włodzimierskiego, wziął udział w naradzie hierarchów Kościoła unickiego w rezydencji unickich biskupów włodzimierskich w Kupieczowie. W naradzie uczestniczyli także bp Lewiński, bp chełmski Porfiriusz Skarbek Ważyński, bp włodzimierski Symeon Młocki, archimandryta żydyczyński i oficjał generalny łucki Florian Korsak oraz archimandryta dermański Teodozy Głowniewski. Zwrócono się do dworu rosyjskiego z żądaniem zwolnienia metropolity.
Po opuszczeniu przez trapistów dawnych klasztorów bazyliańskich w Dermaniu i Żydyczynie bp Lewiński wyraził w r. 1800 chęć przeniesienia swej rezydencji z klasztoru w Poczajowie do bogatej archimandrii w Żydyczynie, gdzie opatem był Korsak. W tym celu przekonał S-a do przekazania archimandrii mieleckiej Korsakowi. W wyniku tych działań z beneficjum mieleckiego została S-owi tylko wieś Piaseczna. Już jednak w r. 1801 wrócił do Mielec i przejął wszystkie posiadłości archimandrii. W r. 1802 brat Karol przekazał mu w dożywotne użytkowanie wieś Sachnowce w pow. starokonstantynowskim; S. odtąd często tam przebywał, a przy dworze zbudował kaplicę. W l. 1803 i 1808 był delegowany do wizytacji szkół bazyliańskich w Kaniowie.
S. uczestniczył w rozpoczętej 8 IX 1802 kapit. generalnej Zakonu Świętego Bazylego Wielkiego w Torokanach; po wyborze 19 IX t.r. proarchimandryty rozpoczęły się w tejże miejscowości obrady dwóch kapituł prowincjalnych – ruskiej i litewskiej. Na trzeciej sesji kapit. ruskiej prow. Opieki NMP został S. wybrany 22 IX na protoihumena. Jednak w wyniku apelacji opatów, powołanych w czasach cesarza Pawła I, postanowienia kapituły zostały dekretem Senatu z 9 XI 1803 unieważnione. W rezultacie urząd protoarchimandryty został zlikwidowany, a na stanowiska wrócili poprzednicy; jednak po utworzeniu w czerwcu 1805 Drugiego (Unickiego) Dep. Kolegium Duchownego bazylianie otrzymali zezwolenie na zwołanie kapituł prowincjalnych. Dn. 26 IX 1806, na kapit. prowincjalnej w Poczajowie, S. został ponownie wybrany na protoihumena. Jako prowincjał walczył o zachowanie praw swego zakonu. W liście z r. 1807 do bp. Lewińskiego ostrzegał hierarchę, że ograniczenie praw bazylianów zagraża wszystkim duchownym Kościoła unickiego w Rosji. Dn. 13 II 1810 przybył do Petersburga, gdzie 15 II t.r. miał audiencję u cesarza Aleksandra I; przy tej okazji spotkał się m.in. z bp. Hieronimem Stroynowskim i ks. Adamem Jerzym Czartoryskim. Zabiegał o przywrócenie urzędu protoarchimandryty, utworzenie stanowiska prokuratora bazylianów w Petersburgu oraz ustalenie opłat wnoszonych przez bazylianów na Uniw. Wil. W czasie jego pobytu w Petersburgu odbyła się we wrześniu w Poczajowie kolejna kapit. ruskiej prow. Opieki NMP, na której następcą S-a na urzędzie prowincjała obrano Leona Demkowicza. Wg informacji z listu S-a z 19 II 1811 z Petersburga, unicki metropolita kijowski Grzegorz Kochanowicz zaproponował mu koadiutorię unickiego bp. łuckiego, S. jednak odmówił. Wkrótce potem przybył do Sachniowiec. Po powrocie z Petersburga chorował. Zmarł w r. 1812 w monasterze bazylianów w Lubarze (pow. zwiahelski).
Portret S-a i portrety jego rodziców przechowywane były w Ładyhach na Wołyniu.
Estreicher; Pułaski, Kronika, II 244; Słown. Geogr. (Kaniów); Zapasko J., Isajevyč J., Kataloh starodrukiv vydanych na Ukraïni, L’viv 1984 I č. 2 s. 33 nr 2801; – Aftanazy R., Materiały do dziejów rezydencji, W. 1988 Va; Blažejovskyj D., Byzantine Kyivan Rite Students in Pontifical Colleges, and in Seminaries, Universities, and Institutes of Central and Western Europe (1576–1983), Roma 1984 s. 123; Czeppe M., Kamaryla pana z Dukli, W. 1998; Deviatsotletije pravoslavija na Volyni. 992–1892, Žytomir’ 1892 I 100; [Giżycki J. M.] Wołyniak, Spis klasztorów unickich bazylianów w województwie wołyńskim, Kr. 1906 s. 61–3; tenże, Spis ważniejszych miejscowości w pow. starokonstantynowskim na Wołyniu, Stary Konstantynów 1910 (reprod. portretu S-a); tenże, Z przeszłości zakonu bazyliańskiego na Litwie i Rusi, „Przew. Nauk. i Liter.” 1904 s. 458; Kudrynskyj F., Mieleckij monastyr’ (Istoričeskij očerk), „Volynskie eparchial’ne vedomosti” 1887 nr 5 s. 146–7; Narys istoriï Vasylijas’koho Čynu Sviatoho Josafata, Rym 1992 s. 260, 262–3; Rožko V., Pravoslavni monastyri Volyni i Polissia, Luc’k 2000 s. 259–60; Wojnar M., De capitulis basilianorum, Roma 1954 s. 41–2; – Acta S.C. de Propaganda Fide Ecclesiam Catholicam Ucrainae et Bielarusjae spectantia, Romae 1955 V 113–14; Audientiae Sanctissimi de rebus Ucrainae et Bielarusjae (1650–1850), Romae 1965 II 38, 226; Catalogus monasteriorum Ordinis Sancti Basilii Magni Provinciae Protectionis Beatissimae Virginis Mariae cum residentibus in iis religiosis patribus et fratribus ex anno 1773 a mense Septembri ad Septembrem 1774 anni, k. 11v; toż za l. 1774–5, k. 7; toż za l. 1775–6, k. 6; Catalogus monasteriorum [...] ex dispositione Religiossimi Patris Domini Josephi Morgulec in Capitulo Unioviae celebrato electi Superioris Provincialis Confectus, ex anno 1776 in annum 1777, k. 11; Catalogus professorum Ordinis S. Basilii Magni Provinciae Protectionis Beatissimae Virginis Mariae juxta ordinem alphabeticum monasteriorum ex anno 1777 in annum 1778, k. 11; toż za l. 1778–9, k. 11v; Epistolae metropolitarum kioviensium catholicorum Theodosii Rostockyj, Heraclii Lisovskyj, Gregorii Kochanowicz, Josaphat Bulhak (1788–1838), Romae 1980 s. 342; Kratkija izvestija o položenii bazylianskago ordena i raznych peremenach v jego upravlenii, ot 1772 g. do 1811 g., „Trudy Kijevskoj Duchovnoj Akademii” 1868 nr 3 s. 150, 166–8, nr 4 s. 115–16, 119–20, 128–9, 141, 247, 249, 251, 263, 265–7, 273–4, 278, 285–95, 297–9, 301–2; Litterae S.C. de Propaganda Fide Ecclesiam Catholicam Ucrainae et Bielarusjae spectantes, Romae 1957 V 326, VI 43; [Stebelski I.], Ostatnie ks. Stebelskiego prace, Wyd. W. Seredyński, Arch. Kom. Hist. T. 1: 1877 s. 6 (362); Vol. leg., VII 491, VIII 314, 501, 592 (dot. ojca S-a); – AGAD: Sigillata 32 k. 185 (k. 287, 381v dot. ojca S-a); B. Jag.: sygn. Przyb. 189/55; L’vivs’ka naukova biblioteka im. V. Stefanyka we Lw.: F. 3 op. 332 k. 12, op. 388a k. 5, op. 1252 k. 3, 4.
Oleh Duch