Morsztyn (Morstin) Florian z Raciborska h. Leliwa (ok. 1530–1587), bachmistrz wielicki, arianin. Był synem bachmistrza wielickiego Stanisława (zob.) i Agnieszki, córki Kaspra Bera (zob.), młodszym bratem Krzysztofa «starszego» (zob.). W r. 1542 jako «puer, non iuvenis» został M. zapisany do metryki uniwersytetu we Frankfurcie nad Odrą. W wyniku dokonanego 15 III 1557 działu dóbr pozostałych po ojcu dostał M. dziedziczne bachmistrzostwo wielickie oraz większość posiadłości rodziny w Wieliczce (zwłaszcza 4 szyby i wielki ogród). Dn. 7 V 1558 król potwierdził prawa bachmistrzowskie M-a. Jego bachmistrzostwo przypadło na okres nasilonej eksploatacji żup. W l. 1564–5 wybudował M. szyb nazwany «Bużenin», od nazwiska ówczesnego żupnika Hieronima Bużeńskiego. W l. 1577–9 M. nadzorował kopalnie szybu «Loisowego», zaś w r. 1581 był członkiem komisji sejmowej do rewizji żup krakowskich, którym groziło zawalenie się. Dn. 1 V 1571 Zygmunt August nadał polsko-włoskiej spółce, w której skład wchodził M., prawo poszukiwania soli (zwłaszcza w podgórskich dobrach rodziny Jordanów) i metali.
M. brał aktywny udział w ruchu reformacyjnym. We wrześniu 1560 był obecny na synodzie kalwińskim w Książu, a ok. r. 1565 ożenił się z Zuzanną (zm. przed 1590), córką reformatora Jana Łaskiego (zob.). Ok. r. 1570 był zapewne patronem dyteistów, a potem jego nakładem ukazywały się pierwsze unitariańskie wydawnictwa krakowskiej oficyny Aleksego Rodeckiego (żona nie podzielała nowych zapatrywań religijnych M-a). W r. 1574 łożył na „Katechizm” Jerzego Szomana, a następnie na „Respons na skrypt Stanisława Farnowskiego” pióra Marcina Czechowica. Tę ostatnią książkę poprzedził własną polską przedmową datowaną z Wieliczki 20 V 1581, a wystosowaną do przychylnego braciom polskim magnata kalwińskiego Stanisława Szafrańca. „Respons” rozprowadzał bachmistrz w kilkuset egzemplarzach za pośrednictwem księgarza krakowskiego Mikołaja Królika. W r. 1581 ufundował zapewne zbór ariański w Raciborsku, a prócz tego opiekował się braćmi polskimi w Wieliczce.
W r. 1566 po zmarłym bezpotomnie bracie Erazmie (zwanym Raciborskim) otrzymał Raciborsko. Ponadto miał Gorzków i Witkowice w pow. szczyrzyckim oraz Nowopole i Czarnocin w pow. wiślickim. Zmarł w r. 1587.
Z dwóch żon, nie znanej bliżej Zofii i Zuzanny Łaskiej, pozostawił czterech synów: Floriana, Jana (byli oni po ojcu bachmistrzami wielickimi), Hieronima (zob.) i Piotra, oraz sześć córek: Barbarę (żonę Seweryna Wolskiego z ziemi rawskiej), Elżbietę (żonę Baltazara Błędowskiego), Jadwigę (żonę Pawła Zatorskiego), Konstancję (żonę Marcina Lipskiego), Katarzynę (żonę Marcina Dembińskiego) i Annę.
Nowy Korbut, II; Niesiecki; Łabęcki H., Spisy chronologiczne dawnych żupników w Polsce, „Bibl. Warsz.” 1859 t. I s. 816–18; – Kawecka-Gryczowa A., Ariańskie oficyny wydawnicze Rodeckiego i Sternackiego, Kr. 1974; Keckowa A., Żupy krakowskie w XVI–XVIII wieku, Wr. 1969; Łabęcki H., Górnictwo w Polsce, W. 1841 I 142, 148, 167, 188, II 288, 290, 329–31; Merczyng, Zbory i senatorowie I 115; Rybarski R., Wielickie żupy solne w latach 1497–1594, W. 1932 s. 73; Studia nad arianizmem, W. 1959; Szczucki L., Marcin Czechowic, W. 1964; Urban W., Praktyczna działalność braci polskich wobec chłopów, „Odr. i Reform. w Pol.” T. 5: 1960 s. 121 (nie jest pewne, czy cytowana tam relacja odnosi się do Floriana M-a); Wajsblum M., Dyteiści małopolscy, „Reform. w Pol.” T. 5: 1928 cz. I; – Akta podkancl. Krasińskiego, III 9–12; Akta synodów różnowierczych w Pol., II; Bock, Historia antitrinitariorum, I; Matricularum summ., V cz. 2 nr 8295; Sandius Ch., Bibliotheca antitrinitariorum, W. 1967; Źródła Dziej., VIII 55, XIV 66; – Arch. Państw. w Kr.: Castr. Crac. rkp. nr 123 s. 474–476, 540–544, nr 129 k. 164–165, nr 140 s. 128–130, nr 143 s. 832–834, nr 168 s. 655–657, 941–948, nr 170 s. 1118–1121, nr 183 s. 1492–1496, nr 193 s. 372–379, nr 1148 s. 450 (autograf), nr 1149 s. 115 i in., Rel. Castr. Crac. rkp. nr 4 s. 729–757, Terr. Crac. rkp. nr 33 s. 132, nr 34 s. 620–624, nr 39 s. 356–358, nr 44 s. 454, 464, 918–921, nr 55 s. 137, 553, nr 56 s. 372, nr 191 s. 410–412; tamże, Dz. miejski: Kat. Gł. rkp. nr 12 s. 626–627; B. Czart.: rkp. nr 937 s. 555; B. Jag.: rkp. 5346 t. 2 k. 48, 53, 56; B. Narod.: rkp. IV 5576 t. 1 (Summariusz dokumentów Morsztynów); – Kartoteka Komitetu Źródeł do badania Życia Umysłowego Polski w Materiałach Red. PSB.
Wacław Urban