INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Florian Morsztyn (Morstin) z Raciborska h. Leliwa  

 
 
ok. 1530 - 1587
Biogram został opublikowany w 1976 r. w XXI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Morsztyn (Morstin) Florian z Raciborska h. Leliwa (ok. 1530–1587), bachmistrz wielicki, arianin. Był synem bachmistrza wielickiego Stanisława (zob.) i Agnieszki, córki Kaspra Bera (zob.), młodszym bratem Krzysztofa «starszego» (zob.). W r. 1542 jako «puer, non iuvenis» został M. zapisany do metryki uniwersytetu we Frankfurcie nad Odrą. W wyniku dokonanego 15 III 1557 działu dóbr pozostałych po ojcu dostał M. dziedziczne bachmistrzostwo wielickie oraz większość posiadłości rodziny w Wieliczce (zwłaszcza 4 szyby i wielki ogród). Dn. 7 V 1558 król potwierdził prawa bachmistrzowskie M-a. Jego bachmistrzostwo przypadło na okres nasilonej eksploatacji żup. W l. 1564–5 wybudował M. szyb nazwany «Bużenin», od nazwiska ówczesnego żupnika Hieronima Bużeńskiego. W l. 1577–9 M. nadzorował kopalnie szybu «Loisowego», zaś w r. 1581 był członkiem komisji sejmowej do rewizji żup krakowskich, którym groziło zawalenie się. Dn. 1 V 1571 Zygmunt August nadał polsko-włoskiej spółce, w której skład wchodził M., prawo poszukiwania soli (zwłaszcza w podgórskich dobrach rodziny Jordanów) i metali.

M. brał aktywny udział w ruchu reformacyjnym. We wrześniu 1560 był obecny na synodzie kalwińskim w Książu, a ok. r. 1565 ożenił się z Zuzanną (zm. przed 1590), córką reformatora Jana Łaskiego (zob.). Ok. r. 1570 był zapewne patronem dyteistów, a potem jego nakładem ukazywały się pierwsze unitariańskie wydawnictwa krakowskiej oficyny Aleksego Rodeckiego (żona nie podzielała nowych zapatrywań religijnych M-a). W r. 1574 łożył na „Katechizm” Jerzego Szomana, a następnie na „Respons na skrypt Stanisława Farnowskiego” pióra Marcina Czechowica. Tę ostatnią książkę poprzedził własną polską przedmową datowaną z Wieliczki 20 V 1581, a wystosowaną do przychylnego braciom polskim magnata kalwińskiego Stanisława Szafrańca. „Respons” rozprowadzał bachmistrz w kilkuset egzemplarzach za pośrednictwem księgarza krakowskiego Mikołaja Królika. W r. 1581 ufundował zapewne zbór ariański w Raciborsku, a prócz tego opiekował się braćmi polskimi w Wieliczce.

W r. 1566 po zmarłym bezpotomnie bracie Erazmie (zwanym Raciborskim) otrzymał Raciborsko. Ponadto miał Gorzków i Witkowice w pow. szczyrzyckim oraz Nowopole i Czarnocin w pow. wiślickim. Zmarł w r. 1587.

Z dwóch żon, nie znanej bliżej Zofii i Zuzanny Łaskiej, pozostawił czterech synów: Floriana, Jana (byli oni po ojcu bachmistrzami wielickimi), Hieronima (zob.) i Piotra, oraz sześć córek: Barbarę (żonę Seweryna Wolskiego z ziemi rawskiej), Elżbietę (żonę Baltazara Błędowskiego), Jadwigę (żonę Pawła Zatorskiego), Konstancję (żonę Marcina Lipskiego), Katarzynę (żonę Marcina Dembińskiego) i Annę.

 

Nowy Korbut, II; Niesiecki; Łabęcki H., Spisy chronologiczne dawnych żupników w Polsce, „Bibl. Warsz.” 1859 t. I s. 816–18; – Kawecka-Gryczowa A., Ariańskie oficyny wydawnicze Rodeckiego i Sternackiego, Kr. 1974; Keckowa A., Żupy krakowskie w XVI–XVIII wieku, Wr. 1969; Łabęcki H., Górnictwo w Polsce, W. 1841 I 142, 148, 167, 188, II 288, 290, 329–31; Merczyng, Zbory i senatorowie I 115; Rybarski R., Wielickie żupy solne w latach 1497–1594, W. 1932 s. 73; Studia nad arianizmem, W. 1959; Szczucki L., Marcin Czechowic, W. 1964; Urban W., Praktyczna działalność braci polskich wobec chłopów, „Odr. i Reform. w Pol.” T. 5: 1960 s. 121 (nie jest pewne, czy cytowana tam relacja odnosi się do Floriana M-a); Wajsblum M., Dyteiści małopolscy, „Reform. w Pol.” T. 5: 1928 cz. I; – Akta podkancl. Krasińskiego, III 9–12; Akta synodów różnowierczych w Pol., II; Bock, Historia antitrinitariorum, I; Matricularum summ., V cz. 2 nr 8295; Sandius Ch., Bibliotheca antitrinitariorum, W. 1967; Źródła Dziej., VIII 55, XIV 66; – Arch. Państw. w Kr.: Castr. Crac. rkp. nr 123 s. 474–476, 540–544, nr 129 k. 164–165, nr 140 s. 128–130, nr 143 s. 832–834, nr 168 s. 655–657, 941–948, nr 170 s. 1118–1121, nr 183 s. 1492–1496, nr 193 s. 372–379, nr 1148 s. 450 (autograf), nr 1149 s. 115 i in., Rel. Castr. Crac. rkp. nr 4 s. 729–757, Terr. Crac. rkp. nr 33 s. 132, nr 34 s. 620–624, nr 39 s. 356–358, nr 44 s. 454, 464, 918–921, nr 55 s. 137, 553, nr 56 s. 372, nr 191 s. 410–412; tamże, Dz. miejski: Kat. Gł. rkp. nr 12 s. 626–627; B. Czart.: rkp. nr 937 s. 555; B. Jag.: rkp. 5346 t. 2 k. 48, 53, 56; B. Narod.: rkp. IV 5576 t. 1 (Summariusz dokumentów Morsztynów); – Kartoteka Komitetu Źródeł do badania Życia Umysłowego Polski w Materiałach Red. PSB.

Wacław Urban

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Izabela Jagiellonka

1519-01-18 - 1559-09-15
królowa Węgier
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.