Isajkowski Dołmat Franciszek h. Prus I (zm. 1654), biskup smoleński. Syn Jana Dymitrowicza, podkomorzego oszmiańskiego, i Anny Telatyckiej. W r. 1630 jako kanonik wileński objął z ramienia kapituły zarząd dóbr biskupich, Widze. Popierany przez bpa wileńskiego A. Wojnę, a później przez kanclerza lit. A. S. Radziwiłła, I. w r. 1632 był już kustoszem wileńskim i infułatem trabskim. Dn. 18 III 1633 r. otrzymał probostwo grodzieńskie; 20 VIII 1632 r. został obrany posłem kapituły wileńskiej na sejm konwokacyjny; odtąd wstąpił I. na dworze nowego króla Władysława IV na drogę kariery politycznej. Został kolejno sekretarzem królewskim, regentem kancelarii większej litewskiej, pisarzem skarbu litewskiego. W r. 1636 był kandydatem kapituły na deputata do komisji powołanej do poprawy Statutu Litewskiego. Przeciw obecności przedstawiciela kapituły wystąpił przywódca dysydentów litewskich wojewoda wileński K. Radziwiłł; jego opozycja spowodowała rozwiązanie komisji i upadek projektu korektury praw, gdyż stronnictwo katolickie nie chciało zrezygnować z obecności I-ego w komisji. Dn. 30 VIII 1641 r. otrzymał I. referendarię i pisarstwo litewskie, a w r. 1643 probostwo trockie, gieranońskie i katedralne wileńskie. W r. 1644 należał do komisji dla ustalenia granic z Rosją. W kwietniu 1649 r. mianowany biskupem smoleńskim, zrzekł się części beneficjów, zachowując jednak probostwo trockie. Prowizję na biskupstwo otrzymał dopiero 14 II 1650 r. W t. r. uczestniczył w rozmowach z wielkimi posłami carskimi. Na sejmie 1652 r. został wyznaczony pierwszym komisarzem do zapłaty załogi smoleńskiej i wyposażenia twierdzy smoleńskiej. W t. r. w marcu zamierzano wysłać I-ego jako wielkiego posła do Moskwy. Po rozpoczęciu działań wojennych w r. 1654 uciekł I. ze Smoleńska, nie czekając na jego oblężenie, i przed 31 V 1654 r. zmarł.
Enc. Org.; Przyałgowski, Żywoty bpów wil., II 91, 118; Szoskiewicz Z., Katalog biskupów obrządku łacińskiego przedrozbiorowej Polski, Rzym 1954, Sacrum Poloniae Milennium, 47; Wolff, Senatorowie W. Ks. Lit.; – Czapliński W., Na dworze Władysława IV, W. 1959; Godziszewski W., Granica polsko-moskiewska wedle pokoju polanowskiego, Kr. 1934 s. 30; Vossoedinenie Ukrainy z Rossiej, Moskva 1953–4 II 313, III 177; – Radziwiłł A. S., Pamiętniki, P. 1837 I 147, 305, 310, II 39, 298, 371, 409–11; Vol. leg., IV 102, 119, 175, 474.
Tadeusz Wasilewski