INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Franciszek Juliusz Nowotny      Franciszek Nowotny, wizerunek na postawie ilustracji.

Franciszek Juliusz Nowotny  

 
 
1872-10-08 - 1924-12-31
Biogram został opublikowany w 1978 r. w XXIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.


 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Nowotny Franciszek Juliusz Leopold (1872–1924), lekarz otolaryngolog, profesor UJ. Ur. 8 X w Wieliczce, był synem Bogumiła, sędziego sądu powiatowego, i Zofii z domu Lögler, bratem Bogumiła (zob.) i Juliana (zob.). Gimnazjum Klasyczne Św. Jacka w Krakowie ukończył w r. 1891. Studiował medycynę na Wydziale Lekarskim UJ, tytuł doktora wszech nauk lekarskich otrzymał 31 III 1897. Ponad 3 lata pracował jako praktykant lub sekundariusz na oddziałach: dziecięcym, zakaźnym, wewnętrznym i laryngologicznym w Szpitalach Św. Ludwika i Św. Łazarza w Krakowie, zdobywając praktyczne ogólnolekarskie przygotowanie. W dn. 1 X 1900 został asystentem kliniki laryngologicznej UJ, kierowanej przez Przemysława Pieniążka. Na podstawie wykładu habilitacyjnego Migdałki jako wrota zakażenia uzyskał 31 I 1906 tytuł docenta prywatnego laryngologii, rynologii i chorób usznych. N. stał się w ten sposób pierwszym w Polsce docentem otiatrii (otologii). Niebawem rozpoczął obowiązkowe wykłady tej specjalności jako osobnego przedmiotu. W dn. 14 IV 1910 otrzymał nominację na bezpłatnego profesora nadzwycz., a 31 VII 1919 został rzeczywistym nadzwycz. profesorem otorynolaryngologii. Po śmierci Pieniążka N. był mianowany w dn. 15 VII 1916 tymczasowym kierownikiem kliniki laryngologicznej UJ. Funkcję tę pełnił do 1 IV 1919, kiedy to stałe kierownictwo kliniki objął Aleksander Baurowicz. Decyzją podjętą w dn. 11 III 1920 przez specjalnie utworzoną Komisję Laryngologiczną Rady Wydziału Lekarskiego N. zachował kierownictwo działu otologii, a Baurowicz zajmował się tylko laryngologią i rynologią. Taki podział kompetencji obu profesorów działających w nadzwyczaj skromnych warunkach lokalowych placówki leczniczo-naukowo-dydaktycznej i przy niedostatkach w personelu pomocniczym wymagał pracy zmianowej po 3 razy w tygodniu dla każdego z kierowników. Odbiło się to niekorzystnie na działalności całej kliniki w tym okresie.

Dorobek naukowy N-ego znalazł wyraz w 14 publikacjach. Choć prace te miały charakter sprawozdawczy, statystyczny i kazuistyczny, N. zawarł w nich wiele oryginalnych i nowych spostrzeżeń. W obszernej pracy Über die Tracheo- und Bronchostenosen („Archiv für Laryngologie” R. 17: 1905 z. 2 s. 285–342) szczegółowo zestawił doświadczenia kliniki krakowskiej w leczeniu zwężeń tchawicy i oskrzeli w przypadkach twardzieli, kiły, błonicy i in. W r. 1907 ogłosił artykuł Bronchoskopie und bronchoskopische Behandlung von Bronchialasthma („Monatsschrift für Ohrenheilkunde sowie für Kehlkopf-, Nasen-, Rachenkrankheiten” R. 41: 1907 z. 12 s. 697–711), w którym omówił wyniki nowej i przez siebie opracowanej metody leczenia ataków astmy bronchoskopią i rozpylaniem kokainy. Było to oryginalne doniesienie cytowane później w wielu pracach zagranicznych jako postępowanie stwarzające możliwość doraźnej pomocy w dychawicy oskrzelowej. Temat ten podjął N. również w artykułach w „Przeglądzie Lekarskim” w r. 1909 (nr 24 i 25). Inne ważne odkrycie N-ego to operacja zachowawcza ucha środkowego. W niektórych przypadkach perlaka ucha N. otwierał tylko jamę nadbębenkową, stosował następnie długotrwałe przemywanie ucha, a po wygojeniu słuch nie ulegał pogorszeniu w takim stopniu jak po stosowanej zwykle w takich przypadkach operacji doszczętnej. Tego doniosłego spostrzeżenia i metody N. nie opublikował, a podobne postępowanie opisane przez autorów zagranicznych kilka lat później otworzyło nowy etap rozwoju chirurgii otologicznej. W ostatnich latach życia N. zajmował się badaniami nad fizjologią ucha, ale prac tych nie zakończył. Trapiony ciężką chorobą, N. zmarł w Krakowie 31 XII 1924, pochowany został na cmentarzu Rakowickim.

Z małżeństwa z Zofią Browicz (córką Tadeusza, profesora anatomii patologicznej UJ), miał córkę Annę, zamężną Rudowską, inżyniera rolnika.

 

Fot. w zbiorach Kliniki Otolaryngologicznej Akad. Med. w Kr.; – Heiman T., Krótki rys historii otiatrii, W. 1912 s. 177; Miodoński J., Historia Kliniki Oto- Ryno- Laryngologicznej w Krakowie, w: Sześćsetlecie medycyny krakowskiej, Kr. 1964 II 555–60 (fot.); Pamiętnik jubileuszu 25-lecia prof. Korczyńskiego, Kr. 1900 s. 219; – „Arch. Hist. i Filoz. Med.” 1934 s. 19–20; „Czas” 1925 nr 2; „Pol. Gaz. Lek.” 1925 nr 4 s. 100, nr 5 s. 120 (nekrolog); – Arch. Paraf. Św. Klemensa w Wieliczce: Liber neonatorum, t. XXIX s. 45 nr 61; Arch. Paraf. Św. Mikołaja w Kr.: Liber defunctorum, t. VIII s. 139 nr 1; Arch. UJ: W. L. II 133 (Akta habilitacyjne), S. II 619 (Akta osobowe N-ego); – Odbitki prac N-ego w zbiorach Kliniki Otolaryngologicznej Akad. Med. w Kr.; – Informacje siostrzenicy N-ego Stefanii Wiewiórowskiej z Krakowa.

Eugeniusz S. Olszewski

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.