INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Friedrich Anton Lohrmann  

 
 
ok. 1735 - ok. 1800
 
Biogram został opublikowany w 1972 r. w XVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Lohrmann (Lormann, de Lorman) Friedrich Anton August (ok. 1735 – ok. 1800), malarz i rysownik, z pochodzenia Niemiec. Ur. w Berlinie ok. r. 1735; studiował w tamtejszej akademii pod kierunkiem B. N. Le Sueura i B. Rodego. Z tego czasu znamy tylko rysunek alegorycznej winiety książkowej. L. 1759–73 spędził w Gdańsku, początkowo przyjmując posadę urzędniczą (u rezydenta pruskiego I. A. von Junka), ale przede wszystkim rysując widoki miasta. Najgłośniejsza ich seria 50 prospektów Gdańska, zapowiadana w r. 1761, ukazywała się do r. 1765 sztychowana przez M. Deischa (37 rysunków L-a do niej, datowanych: 1763–4, znajduje się w Muz. Pomorskim w Gdańsku). W r. 1770 rysował żeglugę na Wiśle i Motławie (ryt. J. F. Schuster). Przypisano mu też serię «Wywoływaczy» («Ausrufer»), typów obserwowanych na ulicach miasta (ryt. M. Deisch). Z tego czasu pochodzi też exlibris G. J. Weickhmanna (zapewne też przez L-a rytowany) oraz olejna kopia portretu M. Kopernika (od r. 1776 w Royal Society w Londynie). Także zapewne w Gdańsku powstały nie odszukane portrety Gabriela i Józefa Podoskich. W czerwcu 1773 r. L. zetknął się z D. Chodowieckim, który go narysował w swym raptularzu podróży do Gdańska i parokrotnie pisał o nim w dzienniku i listach. L. był wówczas chory, narzekał na brak zamówień i tradycjonalizm środowiska.

Wkrótce po tej dacie L. przeniósł się na stałe do Warszawy. Tu w stopniu kapitana pozostawał w l. 1774–6 w służbie rosyjskiego generała A. Romaniusa. Działał w jego i F. Ryxa imieniu, używany do poufnych poruczeń w sprawach związanych z teatrem. Pośredniczył przy przejęciu przez Ryxa przywileju teatralnego od Sułkowskich. Następnie wrócił do pracy artystycznej. W r. 1778 rysował w Lesznie (zapewne pod Warszawą, u Szymanowskich). Od r. 1779 pozostawał w służbie króla; wypłaty dlań notowano od r. 1782, od 1787 figurował na listach płac z pensją 10 dukatów miesięcznie. Rysował i malował gwaszem Łazienki (1779–83), iluminację Warszawy (1781), pożar Pragi (1782), zjawiska astronomiczne (1782 i 1785), charakterystyczne postacie stolicy (Poppona, 1780, aktorkę Brämer, 1782, karła Borusławskiego z żoną, 1780), portrety Kościuszki (1794), Teresy i Marianny Czartoryskich, Cagliostra i in. Malował też miniatury (np. Lubomirskiej, 1780) oraz niewielkie portrety olejne: Anny Szaniawskiej (Muz. Narod. w W.), Ludwiki Zamoyskiej (1784), Wincentego Aleksandra Sadowskiego (1781). Znamy też jego ręki olejne kopie obrazów Bacciarellego: „Posłuchania młynarza” (1788, Muz. Narod. w W.) i portretu koronacyjnego Stanisława Augusta (1788, Muz. Narod. w P.). W l. 1793–4 pracował dla W. Bogusławskiego, malując gwasze przedstawiające aktorów w operze A. Salieriego „Axur król Ormus” (8 plansz w Gab. Rycin B. Uniw. Warsz.), scenę z „Krakowiaków i górali” (zapewne i te sceny, które posłużyły M. Stachowiczowi do wykonania ilustracji do „Dzieł” Bogusławskiego). Z l. 1794–6 pochodzą rysunki przedstawiające T. Kościuszkę, A. W. Suworowa na manewrach w Warszawie, kopie francuskich rewolucyjnych mundurów cywilnych i wojskowych oraz mundurów pruskiej artylerii koronnej. Po wyjeździe Stanisława Augusta L-em opiekował się ks. Józef Poniatowski; dla niego L. rysował m. in. w r. 1800 bal w pałacu «Pod Blachą» (Muz. Narod. w W.), ostatnią znaną pracę.

L. był przede wszystkim rysownikiem, raczej zręcznym, wprawnym i sumiennym, niż oryginalnym. Toteż używany był na ogół do celów dokumentacyjnych i jako kopista. Jego zachowane prace (przede wszystkim w Gab. Rycin B. Uniw. Warsz.) mają niezastąpione wartości ikonograficzne. W malowanych olejno portretach, w których modele występują z reguły na tle pejzażowym, nawiązuje L. do dawnej tradycji gdańskiej, częściej zaś do wzorów angielsko-wiedeńskich. W rozwoju polskiej sztuki większej roli nie odegrał. Zmarł ok. r. 1800.

 

Rys. D. Chodowieckiego z r. 1773 (reprod. w: W. v. Oettingen, Von Berlin nach Danzig. Eine Künstlerfahrt im Jahr 1773 von Daniel Chodowiecki, Leipzig 1923 tabl. 28); – W. Enc. Ilustr.; Altpreuss. Biogr., (P. Schwarz); PSB, (Deisch Mateusz); Rastawiecki, Słownik malarzów, I, III; ThiemeBecker, Lexikon d. Künstler, (G. Cuny); Malarstwo Polskie od XVI do początku XX wieku. Katalog Muz. Narod. w W., W. 1962; Pamiętnik wystawy miniatur oraz tkanin i haftów, W. 1912 s. 49; [Sienkiewicz J.], Galeria malarstwa polskiego, Muz. Narod. w W., W. 1938; Sztuka warszawska od średniowiecza do połowy XX w. Katalog wystawy jubileuszowej (Muz. Narod. w W.), W. 1962; [Tomkowicz W.], Katalog obrazów, II: Malarstwo polskie, W. 1951 s. 20; – Batowski Z., Wizerunki Kopernika, Tor. 1933 s. 73–4; tenże, Zbiór graficzny w Uniw. Warsz., W. 1928; Bock E., Die deutschen Meister, Berlin 1921 s. 220; Król A., Zamek królewski w Warszawie, W. 1968; Król B., Antoni Smuglewicz malarz teatralny, „Pam. Teatr.” 1956 z. 2/3 s. 337; Mańkowski T., Galeria Stanisława Augusta, Lw. 1932; Michałowski J. M., Warszawskie portrety Suworowa w nowym opracowaniu jego ikonografii, „Biul. Hist. Sztuki” 1968 nr 4 s. 496–7; Nicolai F., Nachricht von den Baumeistern… welche… in und um Berlin sich aufgehalten haben, Berlin 1786 s. 149; Pomarnackij A. W., Portrety A. W. Suworowa, Leningrad 1963; Raszewski Z., Staroświecczyzna i postęp czasu, W. 1963; Reychman K., Exlibrisy gdańskie, W. 1928 s. 89–91; Sawicka S., Sulerzyska T., Straty w rysunkach z Gabinetu Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej 1939–45, W. 1960; Schwarz F., Danzig im Bilde, Danzig 1913; Tatarkiewicz W., Łazienki warszawskie, W. 1957; Wołoszyńska Z., Wokół antrepryzy teatralnej Sułkowskich, 1960 s. 154, Arch. Literackie, V; – Warszawski teatr Sułkowskich. Dokumenty z lat 1774–85, Przygotował M. Rulikowski, Oprac. B. Król, Wr. 1957; – AGAD: Arch. Kameralne 1145, 1397, 1574, Arch. Popielów 388 z. 2, Warsz. Ekonomiczne 15, Arch. Jabłonny, zbiory prymasa M. Poniatowskiego 25, Korespondencja Stanisława Augusta 5 b.

Andrzej Ryszkiewicz

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.