INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Fryderyk August Repphan  

 
 
wrzesień 1807 - 1888-12-13
Biogram został opublikowany w latach 1988-1989 r. w XXXI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Repphan Fryderyk August (1807–1888), fabrykant kaliski. Ur. we wrześniu 1807 w Międzychodzie był synem Beniamina (zob.) i Fryderyki Wilhelminy z Voigtów.

W latach 20-tych XIX w. R. pomagał ojcu w prowadzeniu manufaktury sukienniczej. Po śmierci ojca przejął wraz z bratem Janem i szwagrem Karolem Scholtzem kierownictwo firmy «Bracia Repphan» w Kaliszu. Szybko wysunął się na czoło firmy, zaś pod koniec lat 40-tych prowadził ją już samodzielnie. Ustanowienie granicy celnej z Rosją i kryzys w przemyśle Król. Pol. dotknęły jego przedsiębiorstwo w mniejszym stopniu niż inne zakłady włókiennicze – z uwagi na produkcję kosztownych tkanin wysokiej jakości. Wywóz do Rosji znacznie się jednak zmniejszył. W r. 1838 zainstalowano w fabryce maszynę parową o mocy 18 KM, w dalszym ciągu jednak produkcja opierała się głównie na energii wodnej. Przerabiano przede wszystkim miejscową wełnę, zwłaszcza z owiec z dóbr Zbiersk i Petryki, należących do brata R-a Wilhelma.

W r. 1848 zakład zatrudniał 451 osób (w tym 18 majstrów, 64 czeladników i 2 uczniów – przeważnie pochodzenia niemieckiego). Wytwarzano sukno cienkie, średnie i grube, flanelę i kort wełniany. Średnia wartość produkcji wynosiła w latach 60-tych 117 tys. rb. rocznie. Po zniesieniu granicy celnej w r. 1851 R. zwiększył eksport do Rosji, choć z uwagi na konkurencję Łodzi nie zajął już na tamtejszym rynku poprzedniej pozycji. W późniejszym okresie jego fabryka nie była modernizowana. R. posyłał swoje wyroby na wystawy przemysłowe do Warszawy i Petersburga, gdzie w l. 1838, 1845 i 1857 zdobywały nagrody. Był też właścicielem kilku domów w Kaliszu i ogrodów pod miastem. Firma zatrudniała wiele kobiet i dzieci. W r. 1874 (być może już po przekazaniu przedsiębiorstwa synowi Emilowi) spotkało się to z ostrą krytyką Jana Jeleńskiego w „Niwie” (przedruk w jego broszurze „Kalisz i jego okolice” W. 1874). Jeleński zwrócił uwagę na głodowe zarobki pracowników fabryki oraz na to, że właściciel i większość kierowniczego personelu są Niemcami i słabo znają język polski. Informacje te zainspirowały jedną z głośniejszych „Kronik” Bolesława Prusa; przedstawił w niej ironicznie R-a jako filantropa organizującego opiekę nad dziećmi swych robotnic i dbającego przy tym o dostarczenie im pożytecznego zajęcia. Tekst ten, wielokrotnie przedrukowywany, stał się klasyczną ilustracją kapitalistycznego wyzysku, oraz dowodem częściowej przynajmniej kompromitacji haseł pracy organicznej.

W r. 1865 R. wraz z kaliskim bankierem Maurycym Mamrothem oraz kilkoma fabrykantami i finansistami łódzkimi i warszawskimi wszedł jako członek-założyciel w skład Tow. Drogi Żelaznej Fabryczno-Łódzkiej, potem znalazł się też w zarządzie tej spółki. Przez wiele lat zabiegał o połączenie kolejowe Kalisza z Warszawą. Rosyjski sztab generalny przeciwstawiał się tej inicjatywie ze względów strategicznych (kolej kaliską otwarto dopiero w r. 1902).

W r. 1871 R. kupił z myślą o synu Pawle folwark Dembe, położony o 8 km od Kalisza i liczący 1 tys. morgów powierzchni. Był członkiem kolegium kościelnego parafii ewangelicko-augsburskiej w Kaliszu. W literaturze (m. in. A. Rynkowska) podawany jest jako data śmierci R-a rok 1872; wg księgi zgonów parafii ewangelickiej w Kaliszu zmarł 13 XII 1888 we Wrocławiu. Pochowany został na cmentarzu Ewangelickim w Kaliszu.

Z małżeństwa z Emilią z Winklerów (19 III 1821 – 17 VIII 1906), córką majstra ślusarskiego, miał R. trzech synów: Augusta, Pawła (28 X 1845 Kalisz – 23 I 1915), właściciela folwarku Dembe i Emila (zob.).

August (ur. 18 X 1844 w Kaliszu – 15 I 1924 w Warszawie) po ukończeniu szkoły realnej w Kaliszu i wyższych studiów technicznych w Niemczech, założył w Warszawie fabrykę wyrobów metalowych, przekształconą w r. 1899 w spółkę pod nazwą «Towarzystwo Akcyjne Fabryki Maszyn, Odlewni i Kotlarni August Repphan» z kapitałem zakładowym 2 mln rb (co było rekordem w tej branży w Król. Pol.); R. został prezesem jej zarządu. Produkcja obejmowała m. in. maszyny parowe, kotły, pompy i inne urządzenia dla przemysłu; przedsiębiorstwo istniało do kryzysu w przemyśle metalowym w r. 1902.

 

Słown. Geogr. (Dembe, Petryki, Zbiersk); – Bajer K., Przemysł włókienniczy na ziemiach polskich od początków XIX wieku do 1939 r., Ł. 1958; Dzieje Kalisza, P. 1977; Dzieje Wpol., II; Idzikowski A., Szkoła Kaliska 1850–1900. Szkoła Wyższa Realna – Gimnazjum, Kalisz 1900; Leszkowicz W., Kolej kaliska – budowa – eksploatacja – znaczenie dla przemysłowego rozwoju, w: Studia z dziejów kolei żelaznych w Królestwie Polskim (1840–1914), W. 1970, s. 149–70; Missalowa G., Studia nad początkami łódzkiego okręgu przemysłowego 1815–1870, Ł. 1964–75 I–III; Polanowski E., W dawnym Kaliszu. Szkice z życia miasta 1850–1914, P. 1979; Pustuła Z., Początki kapitału monopolistycznego w przemyśle hutniczym i metalowym Królestwa Polskiego (1882–1900), W. 1968 (dotyczy syna Augusta); Rynkowska A., Rozwój przemysłu w Kaliszu w latach 1815–1831, w: Osiemnaście wieków Kalisza, P. 1961 II 245–93; Żukowski W., Przesilenie w przemyśle żelaznym, W. 1903 (dotyczy syna Augusta); – Chodyński A., Kieszonkowa kroniczka historyczna m. Kalisza, Kalisz 1885; Jeleński J., Kalisz i jego okolice, W. 1875; Prus B., Kronika tygodniowa, „Kur. Warsz.” 1875 nr 50; Spraw. Zarządu Tow. Akcyjnego Fabryki Maszyn, Odlewni i Kotlarni „August Repphan” w Warszawie… za l. 1899–1902 (dotyczy syna Augusta); Stefański K., Obrazy z przeszłości, Kalisz w latach 1848–1861, Kalisz 1935; – AGAD: Rząd Gubernialny Warszawski 2995; Arch. Państw. w Kaliszu: Naczelnik Powiatu Kaliskiego 601; Parafia ewangelicka w Kaliszu. Księgi urodzeń, ślubów i zgonów za l. 1876–85; Arch. Państw. w Ł.: Kancelaria Gubernatora Kaliskiego 99, 114; Arch. Państw. w P.: Parafia ewangelicka w Kaliszu. Księgi urodzeń, ślubów i zgonów za l. 1816–1875; Urząd Stanu Cywilnego w Kaliszu: Księgi urodzeń, ślubów i zgonów za l. 1886–1915; – Nagrobki na cmentarzu Ewangelickim w Kaliszu i w W.

Andrzej Szwarc

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Ignacy Łopieński

1865-02-01 - 1941-11-23
grafik
 

Kajetan Koźmian h. Nałęcz

1771-12-31 - 1856-03-07
poeta
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Ernest Tytus Bandrowski h. Sas

1853-01-03 - 1920-11-28
chemik
 

Norbert Bonczyk (Bontzek)

1837-06-06 - 1893-02-08
poeta
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.