Okołów-Podhorska z Żurkowskich Joanna, pseud. i krypt.: Bożymir, J.O.P., J.P. (1854–1936), poetka, nauczycielka. Ur. w Warszawie, pochodziła z rodziny ziemiańskiej osiadłej w tym mieście: była córką Jana Żurkowskiego, dyrektora Banku Polskiego, i Marii z Romanowskich. Początkowe wykształcenie otrzymała w domu, następnie ukończyła gimnazjum rządowe i uzyskała patent nauczycielski. Wkrótce potem podjęła pracę zawodową na pensji Żeleszkiewiczowej i Kaczkowskiej w Warszawie. Jednocześnie rozpoczęła twórczość literacką. Pierwsze wiersze utrzymane w konwencji romantycznej publikowała w „Kurierze Warszawskim” (1877, 1879–81), podpisując je pseud. Bożymir (tak podpisywała swe wiersze przez całe życie). W związku z zawartym w r. 1883 małżeństwem ze Stefanem Okołowem (1851–1909), filologiem, nauczycielem języków starożytnych, tłumaczem Platona, i wynikającymi w następstwie obowiązkami rodzinnymi przerwała na kilkanaście lat pracę literacką, by wrócić do niej dopiero w końcu wieku. Utrzymywała stosunki z Deotymą (Jadwigą Łuszczewską), bywała wraz z mężem i córką Stefanią w jej salonie, a także z Elizą Orzeszkową, z którą w l. 1907–10 prowadziła stałą korespondencję. Do r. 1915 napisała O.-P. kilkadziesiąt wierszy lirycznych, patriotycznych, zwłaszcza ok. r. 1912 powstało wiele utworów poświęconych «epopei» napoleońskiej; napisała też wiersz pt. Modlitewnik osnuty na tle tradycji rodzinnych, przedstawiający dzieje trzech dziadów poetki, z rodu Bolestów. Wiersze znalazły się w tomiku pt. Napoleon (W. 1914), opatrzonym przedmową Zdzisława Dębickiego, a dedykowanym Kazimierzowi Tetmajerowi, jedynym zbiorku O.-P-iej. Swoje wiersze drukowała w czasopismach i gazetach, jak „Kurier Warszawski” (1897–1915), „Bluszcz” (1902–15, tu również artykuły i recenzje), „Biesiada Literacka” (1898–1912), „Wędrowiec” (1898–1901), „Wieczory Rodzinne” (1903–6), „Tygodnik Polski” (1898–1902), „Ziarno” (1901–5) oraz „Kurier Litewski” (1906–14), „Przyjaciel” (1912–13), „Ziemia Lubelska” (1908–13) i in.
W l. 1915–21 O.-P. przebywała w Rosji, początkowo w Moskwie, następnie w Kazaniu. Po powrocie do kraju w r. 1921 zamieszkała w Warszawie, kontynuując pracę literacką. Podjęła ponownie współpracę z „Bluszczem”, „Kurierem Warszawskim”, sporadycznie drukując wiersze i w innych pismach (m. in. w „Gaz. Kieleckiej”, częstochowskim „Głosie Ludu”, „Iskrach”). W powstałych w tym okresie wierszach dominowała tematyka patriotyczna; inspirowane one były najczęściej przez rocznice historyczne (np. Noc listopadowa, Trzeci Maj, Żołnierz nieznany). Osobny cykl wierszy poświęciła wielkim ludziom (np. Chopin, Skarga, Słowackiemu – W 75 rocznicę śmierci, Przed pomnikiem Mickiewicza, Przed sarkofagiem Sienkiewicza) oraz Warszawie (np. Łazienki królewskie, Kościół św. Krzyża, W Katedrze, Plac Saski, W ogrodzie botanicznym). O.-P. była także tłumaczką wierszy A. de Musseta, J. W. Goethego i H. Heinego.
O.-P. zmarła w Warszawie 1 XI 1936 i została pochowana na cmentarzu Powązkowskim. Pozostawiła córkę Stefanię (zob.) oraz synów: Kazimierza (zm. 1963), inżyniera, i Cezarego (zm. 1944), adwokata.
Hertz P., Zbiór poetów polskich XIX w., W. 1965–75 ks. 4, 6; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne w r. 1936: „Dzien. Pozn.” nr 260, „Kur. Poranny” nr 308, „Kur. Warsz.” nr 301, 302, „Myśl Narod.” nr 47 (Z. W. [Wasilewski Z.]). „Warsz. Dzien. Narod.” nr 305; – B. IBL PAN: rkp 800/1907 8, 9, 10, (Listy O.-P-iej do E. Orzeszkowej); IBL PAN: Kartoteka bibliograficzna.
Cecylia Gajkowska