Bałaban Gedeon (Hryhory) († ok. 1618), archimandryta żydyczyński, synowiec B. Gedeona, bisk. lwowskiego, prawosławny, jest znany jedynie z przewlekłych walk, jakie wspólnie ze swym stryjem prowadził o monaster żydyczyński. Po raz pierwszy występuje jako świecki na synodzie brzeskim 1596 r. po stronie opozycji względem unji. Biskup lwowski odstąpił mu monaster żydyczyński, który Zygmunt III 24 XII 1596 r. na prośby metropolity unickiego M. Rahozy rozkazał odebrać Hrehoremu B. »jako człowiekowi świeckiemu, oraz wyklętemu« na synodzie brzeskim za sprzeciwianie się unji. Obydwaj B-owie stawili opór. Rozpoczęła się walka zbrojna; B. zamknął się w kościele i nie wychodził pomimo wezwań starosty. Wynikły z tego powodu długie procesy: w sądzie grodzkim łuckim 10 X 1597 r. bez wyniku; sąd zaś asesorski 11 XII 1597 r. wydał wyrok, nakazujący oddanie monasteru, jednakże mnisi nie chcieli wpuścić urzędników do klasztoru. Za opór władzy sąd asesorski skazał wtedy 21 II 1598 r. B. na banicję. B. jednak nie ustąpił z monasteru, protestował, gdy król w r. 1599 nadał wieś Torokanie, należącą do monasteru żydyczyńskiego, Piotrowi Arkudjuszowi. Sprawę monasteru poparła także szlachta prawosławna, która dążyła do tego, aby sejm ten zatarg rozpatrzył. W r. 1603 Zygmunt III na prośbę posłów z województwa kijowskiego i wołyńskiego zdjął banicję z B., a sprawę majątków pozostawił do rozstrzygnięcia przyszłemu sejmowi. Faktycznie B. zatrzymał monaster, a szlachta prawosławna na sejmach 1607 i 1609 r. domagała się zwrotu Torokań B-owi. Prawdopodobnie posiadał monaster żydyczyński aż do śmierci, która zapewne nastąpiła w r. 1617 lub 1618, gdyż 10 V 1618 r. Zygmunt III poleca metr. unickiemu J. W. Rutskiemu przedstawić nowego archimandrytę m. żydycz. spowodu śmierci dotychczasowego.

Żukowicz P., Sejmowaja borba, Petersb. 1901; Arch. Jugo-Zap. Ros., Kijów 1883, cz. I, t. VI; Akty Zap. Ros., Pet. 1851, IV; Opisanie dok. arch. zap. rus. unj. mitr., Pet. 1897, I, zwł. nr 415.

Kazimierz Chodynicki