Labusch (Labusz) Gottlieb (Bogumił), (1860–1919), chłop mazurski, działacz społeczny i polityczny. Ur. 24 VIII w Rumach w pow. szczycieńskim, był najmłodszym synem Jakuba, średnio zamożnego rolnika. L. wychowywany w duchu polskim, nigdy się nie nauczył dobrze języka niemieckiego, mimo że ukończył niemiecką szkołę ludową i odbył służbę w wojsku pruskim, po której osiadł na gospodarstwie w Hozębarku (Haasenberg) w pow. szczycieńskim. Obok Zenona Lewandowskiego, Karola Bahrkego, Michała Kajki, Gustawa Leydinga i in. należał do założycieli (1896) pierwszej mazurskiej organizacji społecznej i politycznej – Mazurskiej Partii Ludowej (MPL). Był współpracownikiem „Gazety Ludowej” (1896–1902), wychodzącej w Ełku, a następnie w Szczytnie. W domu L-a mieścił się skład główny propagandowych broszur polskich, wydawanych w serii: Czytelnia Mazurska Lewandowskiego. W r. 1898, jako przewodniczący Związku Wyborczego MPL na okręg Szczytno-Mrągowo, L. czynnie agitował za kandydaturą do Parlamentu Rzeszy Zenona Lewandowskiego, uzyskując na nią ok. 40% głosów, co stanowiło duży sukces. Od r. 1903 L. piastował godność przewodniczącego MPL. T. r. kandydował bez powodzenia do Parlamentu Rzeszy z okręgu Olecko–Ełk–Pisz. W r. 1907 ponownie kandydował, również przegrywając, z okręgów: Szczytno–Mrągowo, Giżycko–Węgorzewo, Olecko–Ełk–Pisz. Kandydatura jego została wysunięta przez Prowincjonalny Komitet Wyborczy na Prusy Zachodnie i Warmię, a zatwierdzona przez Polski Centralny Komitet Wyborczy w Poznaniu. L. wydał specjalną odezwę do wyborców. Osobę jego propagowała polska gazeta „Mazur”, wychodząca w Szczytnie.
W r. 1910, dzięki pomocy dra Teofila Rzepnikowskiego z Lubawy, wspólnie z innymi działaczami mazurskimi, założył L. Bank Ludowy w Szczytnie i, obok Kazimierza Jaroszyka, redaktora „Mazura”, oraz Karola Neumanna, Mazura ze Starych Kiejkut, wchodził do jego zarządu. W r. 1911 stał na czele Związku Obierczego MPL, popierając kandydaturę Zenona Lewandowskiego. W ostatnich latach przed pierwszą wojną światową zakładał kółka rolnicze, współpracując w tym zakresie z drem Stanisławem Gąsowskim, Gustawem Leydingiem i in. Prowadził Kółko Rolnicze w Hozębarku oraz bibliotekę Tow. Czytelni Ludowych. Z polecenia dyrektora policji w Poznaniu był ciągle inwigilowany. Z wybuchem wojny w r. 1914 oskarżono go o zdradę stanu, aresztowano, a następnie z braku dowodów uniewinniono. W r. 1918 L. domagał się reaktywowania zawieszonej na czas wojny gazety „Mazur”. W grudniu 1918 r. został wybrany jako jeden z 3 przedstawicieli Mazur do Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu. Po kilkutygodniowej chorobie w czasie podróży ze szpitala w Królewcu zmarł 13 III 1919 r. w Jezioranach, w pow. reszelskim (dzisiaj biskupiecki). Pochowano go w Hozębarku. Miejscowość tę w r. 1945 przemianowano na Labuszewo. Żonaty z Wilhelminą z domu Piętka, miał 5 dzieci, z których Emilia i Bogumił aktywnie działali w czasie plebiscytu. Bogumił należał do założycieli Zjednoczenia Mazurskiego (1922–8).
Chojnacki W., Bibliografia polskich druków ewangelickich na Ziemiach Zachodnich i Północnych, W. 1966 nr 1178; Sukertowa-Biedrawina E., Bibliografia Mazur i Warmii w okresie dziesięciolecia 1945–1955, Olsztyn 1960; taż, Bibliografia Mazur i Warmii w okresie lat 1956–1960, Olsztyn 1964; – Grygier T., Początki ruchu ludowego na Mazurach (1896–1902), „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 1960 nr 1 s. 78, 85; tenże, Rozwój ruchu polskiego na Mazurach w latach 1902–1914, „Komun. Maz.-Warm.” 1960 nr 3 s. 320, 321, 323, 324, 340, 342, 343, 345, 346; Hemmerling Z., Posłowie polscy w Parlamencie Rzeszy i Sejmie Pruskim (1907–1914), W. 1968; Lewandowski Z. E., B. L., „Kalendarz dla Mazurów wyznania ewangelickiego na r. 1920”, Szczytno (fot.); L[eyding] G., B. L., w: Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, Szczytno 1962 s. 320, 321; Oracki T., B. L. (1860–1919), Gustaw Leyding (1865–1948), w: Przywódcy ruchu ludowego. Praca zbiorowa pod red. A. Więzikowej, W. 1968 s. 159–69; tenże, Nieznany wywiad z B. L-em, „Słowo na Warmii i Mazurach” 1967 nr 48; tenże, Obrońca Białego Orła na Mazurach, „Słowo na Warmii i Mazurach” 1962 nr 12; Późny W., Mazurska Partia Ludowa, „Roczniki Dziej. Ruchu Lud.” T. 1: 1959 s. 135, 136, 143; Wróblewski J., Biblioteki polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1881–1939, Olsztyn 1968 s. 177; – Naprzód czy wstecz?, Wyd. K. Rzepecki, P. 1912 s. 167; Pobudka wyborcza, Wyd. K. Rzepecki, P. 1907 s. 82, 86; Polska akcja narodowo-uświadamiająca na Mazurach przed I wojną światową, Wyd. W. Chojnacki, „Zap. Hist.” T. 21: 1955 z. 3–4 s. 253, 261, 279, 284, 285; – „Gaz. Lud.” (Ełk-Szczytno) 1898 nr 11, 1901 nr 9; „Gaz. Olsztyńska” 1903 nr 53; „Mazur” 1907 nr 1–10 (fot), 1910 nr 80, 1911 nr 52, 1912–4 liczne wzmianki, 1919 nr 11, 12; „Tyg. Ilustr.” 1907 nr 5 (fot.); – Arch. Państw. w P.: Polizei-Präsidium 2741, 2794, 2795, Rada Narod. 25; B. Raczyńskiego: Polski Centralny Komitet Wyborczy. 782/I–II, 813; WAP w Bydgoszczy: Zbiór Sikorskich 253.
Janusz Jasiński