Smoleńska Helena Barbara, pseud.: Piotruś, Szelma (1910–1981), nauczycielka, oficer Armii Krajowej. Ur. 25 XII w Warszawie, była córką Adolfa, pracownika Okręgu Poczt i Telegrafów w Warszawie, i Marii z Bochniewskich.
S. ukończyła Państwowe Seminarium dla Nauczycieli Rzemiosł w Warszawie i od 1 IX 1930 do 30 VI 1939 była nauczycielką w Państwowym Gimnazjum Przemysłowym w Białymstoku. Po wybuchu wojny z Niemcami podjęła już w r. 1939 działalność konspiracyjną jako kurierka najpierw Dowództwa Głównego Służby Zwycięstwu Polski, następnie zaś Komendy Głównej (KG) Związku Walki Zbrojnej na trasie Warszawa–Białystok–Wilno. W listopadzie 1940 została aresztowana przez sowieckie organa bezpieczeństwa i do lipca 1941 była więziona w Mińsku na Białorusi. Uwolniona po zajęciu Mińska przez wojska niemieckie, S. powróciła do Warszawy i w czerwcu 1942 objęła stanowisko szyfrantki KG Armii Krajowej (AK) w 3. zespole Grupy Szyfrów (kolejne krypt.: Karolinki, Hafciarki, Bajka, Konsulat), podlegającej samodzielnej komórce łączności zagranicznej Oddziału V k KG (krypt.: Zenobia, Zagroda). Następnie została również zastępcą kierowniczki rozdziału poczty z zagranicy. W powstaniu warszawskim znajdowała się przy KG AK w jej kolejnych miejscach postoju; ranna we wrześniu 1944, u schyłku powstania mianowana została porucznikiem AK. Po kapitulacji przebywała w obozach: Stalag VIIIB Lamsdorf (Łambinowice), Stalag IVB Mühlberg i Stalag IX C Mohlsdorf (nr jeniecki 106182).
Po wojnie S. czynna była w szkolnictwie polskim w obozach przejściowych w amerykańskiej strefie okupacyjnej Niemiec: Blankenheim, Burg, Darmstadt i Weinheim. W lipcu 1946 powróciła do kraju jako komendantka transportu grupy szkolnej. Od II 1947 do 30 VI 1949 pracowała w Państwowych Nieruchomościach Ziemskich w Warszawie, a od 1 VII 1949 do 31 V 1954 w Okręgowym Zarządzie Państwowych Gospodarstw Rolnych jako starszy instruktor finansowy. Następnie przeszła do pracy w administracji SGGW w Warszawie, pełniąc kolejno obowiązki zastępcy kierownika Działu Gospodarczego i starszej księgowej w Dziale Gospodarstw Pomocniczych uczelni. Dn. 30 IV 1971 przeszła na emeryturę. Zmarła 22 VIII 1981 w Warszawie i pochowana została na cmentarzu Wawrzyszewskim. Odznaczona była Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem AK i czterokrotnie Medalem Wojska.
S. rodziny nie założyła.
Wielka ilustrowana encyklopedia powstania warszawskiego, W. 1997 IV 609 (jako Smolańska); – Latkowska-Rudzińska H., Łączność zagraniczna KG AK 1939–1944, L. 1994; – Armia Krajowa w dokumentach 1939–1945, Wr. 1990 I 349; Bielecki R., Żołnierze Powstania Warszawskiego. Dokumenty z Archiwum Polskiego Czerwonego Krzyża, W. 1997 III; – Nekrologi: „Życie Warszawy” 1981 nr 198, 202; – Arch. SGGW w W.: Akta osobowe S-iej sygn. 6084 (pod imieniem Barbara); Komisja Historii Kobiet w Walce o Niepodległość w W.
Marek Getter