Pacanowski Henryk (1857–1911), lekarz chorób wewnętrznych i gastrologii. Ur. w Tomaszowie Rawskim. Po ukończeniu II gimnazjum w r. 1875 w Warszawie studiował medycynę (1875–80). W l. 1878–80 pracował w pracowni anatomii patologicznej Ludomira Brodowskiego. Wykonał tam pracę O zmianach jakim ulegają mięśnie prążkowane po wycięciu, zmiażdżeniu itp. uszkodzeniach pewnej części odpowiedniego nerwu ruchowego (w: „Rocznik zbiorowy prac naukowych studentów Warszawskiego Uniwersytetu za r. 1879”, W. 1879 i odb. W. 1879, wydana w t. r. również w języku rosyjskim), nagrodzoną złotym medalem przez Wydział Lekarski Uniw. Warsz. W l. 1880–5 był asystentem szpitala Św. Ducha w klinice terapeutycznej Wilhelma Duszana Lambla. W r. 1885 doktoryzował się w Warszawie na podstawie rozprawy Peptonurija w kliničeskom otnošenii (W. 1885), ogłoszonej też w skrócie po polsku pt. Pepton w moczu („Pam. Tow. Lek. Warsz.” 1885) i po niemiecku („Zeitschr. f. klinische Medizin” 1885). Po doktoracie wyjechał za granicę na dalsze studia. Po powrocie w r. 1886 był kierownikiem ambulatorium w szpitalu żydowskim, a następnie przez pewien czas prowadził oddział w szpitalu na Pokornej, pracując tam do r. 1904. Miał również prywatną praktykę w zakresie chorób układu trawienia. Po opuszczeniu szpitala mniej zajmował się pracą naukową, nie mając materiału klinicznego do opisywania.
P. był od r. 1881 członkiem Tow. Lekarskiego Warszawskiego (TLW). Pozostawił ponad 20 prac zamieszczanych w czasopismach lekarskich polskich i zagranicznych. W swoich badaniach jako jeden z pierwszych zajął się peptonurią („Kron. Lek.” 1883, „Gaz. Lek”. 1884, i cytowana już rozprawa doktorska). Wiele uwagi poświęcił fizjo- i patologii układu trawienia. Pisał o badaniu, rozpoznawaniu i leczeniu chorób żołądka („Kron. Lek.” 1885, 1887), o badaniu żołądka („Gaz. Lek.” 1886), o nad- i niedokwasocie soku żołądkowego („Medycyna” 1887, „Wiener medizinische Presse” 1888), o zanikowym nieżycie żołądka („Wiad. Lek.” 1888), o wpływie nowych osiągnięć w zakresie rozpoznawania chorób żołądka na postęp w leczeniu tych chorób („Medycyna” 1881), o balneoterapii w chorobach żołądka (tamże, 1893). W obszernej pracy pt. Nerwice żołądka („Kron. Lek.” 1886 i „Deutsche Archiv für klinische Medizin” 1887) omówił 5 grup nerwic, zwracał tam uwagę na częstość występowania nerwic, nieraz uważanych za choroby o podłożu anatomicznym. Pisał o nowych lekach („Medycyna” 1905) oraz artykuły biograficzne o Ludwiku Pasteurze (tamże, 1893) i Hermanie Ludwiku Ferdynandzie Helmholtzu (tamże, 1894). W TLW omawiał nowe narzędzia i aparaty, jak sfigmograf Dudgeona i pompę aspiracyjną żołądkową dra Emiliana Czyrniańskiego („Pam. Tow. Lek. Warsz.” 1883, 1888). Ogłaszał prace kazuistyczne ze szpitala dotyczące guzów brzusznych, nowotworów śródpiersia, wrodzonych wad serca, duru brzusznego, plamistego i influency. Drukował też w „Schmidts Jahrbücher der in- und ausländischen gesammten Medizin” i w „Zeitschr. für klinische Medizin”. Był współwłaścicielem pism „Medycyna” i „Kronika Lekarska”. Zmarł 10 VI 1911 w Warszawie, pochowany został na cmentarzu żydowskim. Był żonaty, bezdzietny.
Kośmiński, Słown. lekarzów, (spis prac); Roczn. Nauk.-Liter.-Artyst. (Okręta), W. 1905 s. 193; – „Arch. Hist. Med.” T. 29: 1966 nr 4 s. 462; „Gaz. Lek.” R. 46: 1911 nr 25 s. 703–4 (spis prac); Kalendarz Lekarski, pod red. Józefa Polaka, W. 1897 s. IV; „Kur. Warsz.” 1911 nr 159 s. 13; „Med. i Kron. Lek.” R. 46: 1911 nr 24 s. 624, nr 25 s. 643–5 (spis prac); „Mies. Terapeutyczny” R. 1: 1911 nr 9 s. 282; „Now. Lek.” R. 23: 1911 nr 7 s. 486; „Pam. Tow. Lek. Warsz.” T. 84: 1888 z. 1 s. VII, T. 107: 1911 z. 3 s. 353–4 (spis prac); „Roczn. Lek.” 1885 s. 74.
Teresa Ostrowska