Komar Hieronim h. własnego (XVII w.), sędzia ziemski orszański, dyplomata. Pochodził ze starej rodziny bojarskiej; był synem Krzysztofa i Agnieszki z Czernickich. Ojciec jego, właściciel dóbr Zodziszki na Litwie, był rotmistrzem królewskim, wiernym stronnikiem Zygmunta III w czasie rokoszu Mikołaja Zebrzydowskiego. Pierwsza wzmianka o K-rze pochodzi z r. 1631, kiedy to, jako zapewne bardzo młody człowiek, procesował się wraz z matką i bratem Władysławem. W r. 1648 jako podstoli orszański podpisał K. z woj. wileńskim elekcję Jana Kazimierza. W r. 1651 wraz z żoną zastawił folwark Jezioro z dóbr szupieńskich leżących w pow. orszańskim. W jakiś czas później został podsędkiem orszańskim. Dn. 30 VI 1665 r. podpisał w Grodnie wraz z wielu innymi dygnitarzami i urzędnikami litewskimi prośbę do kardynała Barberini o przeprowadzenie procesu kanonizacyjnego Jozafata Kuncewicza. W r. 1667 otrzymał K. sędziostwo ziemskie orszańskie. W r. n. posłował na sejm abdykacyjny Jana Kazimierza. Jako poseł orszański uczestniczył w elekcji 1669 r. i podpisał pacta conventa Michała Korybuta. W czasie bezkrólewia 1673/4 został marszałkiem sądów kapturowych powiatu orszańskiego. Na elekcji 1674 r. podpisał suffragia w grupie posłów ze swego powiatu. K. żonaty był z Krystyną z Dziewałtowskich, z którą miał dwóch synów: Krzysztofa, późniejszego sędziego grodzkiego oszmiańskiego (1683), podstolego bracławskiego, i Kazimierza, sędziego ziemskiego oszmiańskiego, oraz córkę Annę, zamężną Arciszewską.
Głównym polem działania K-a była służba dyplomatyczna. Jako wybitny znawca spraw moskiewskich, obok Cypriana Pawła Brzostowskiego, najczęściej brał udział w komisjach, poselstwach i wszelkich innych rokowaniach z Rosją za czasów Jana Kazimierza, Michała Korybuta i Jana III Sobieskiego. Uczestniczył w rokowaniach polsko-moskiewskich w Durowiczach na Białorusi (1664) w charakterze łącznika między komisarzami polskimi, stacjonującymi w Zwirowiczach a posłami rosyjskimi, mającymi siedzibę w Krasnem. W końcowej fazie rokowań (17–21 IX) kniaź Nikita Odojewski stojący na czele delegacji rosyjskiej, i inni dyplomaci carscy usiłowali wykorzystać K-a dla zapobieżenia zerwaniu rokowań, jednakże bezskutecznie. Od samego początku swego udziału w batalii dyplomatycznej z Moskwą spełniał K. również funkcję tłumacza, znając znakomicie język ruski (rosyjski).
Talent dyplomatyczny K-a zabłysnął w czasie jego samodzielnej misji do Moskwy w r. 1665. W instrukcji poselskiej z 21 VI t. r. polecono podsędkowi orszańskiemu, aby w określonych warunkach (w grę wchodziły już pewne ustępstwa terytorialne ze strony polskiej) zawarł z Rosją wieloletni rozejm lub, jeśli się to nie uda, doszedł z bojarami do porozumienia w sprawie dalszych negocjacji między przedstawicielami obu państw. Zdawano sobie przy tym sprawę, że pierwsza z wymienionych możliwości była raczej nierealna. Dn. 23 IX rozpoczął K. bardzo ciężkie i trudne rozmowy w posolskim prikazie w Moskwie. Swą batalię dyplomatyczną rozegrał po mistrzowsku, mimo że za przeciwników miał takich wytrawnych dyplomatów carskich, jak kniaź Dymitr Aleksiejewicz Dołgoruki, Grigorij Borysowicz Naszczokin i diak Ałmaz Iwanow. W czasie szczególnie trudnych rozmów 24 IX, gdy doszło do ostrego sporu, K. przerwał dyskusję i ostentacyjnie opuścił posolskij prikaz. Dzięki niezwykłemu uporowi K-a i jego brawurze udało mu się w końcu zawrzeć z bojarami porozumienie w sprawie zwołania nowej komisji polsko-rosyjskiej (30 X 1665).
W r. n. uczestniczył K. ponownie jako łącznik i tłumacz w rokowaniach andruszowskich, które doprowadziły 30 I 1667 r. do zawarcia traktatu rozejmowego między Rzpltą a Rosją. Przez kilka miesięcy rokowań był K. czynny w kontaktach pozazjazdowych między komisarzami polskimi i ich rosyjskimi negocjantami. Gdy 17 XII 1666 r. przedstawiciele obu stron pożegnali się, uznając komisję za zerwaną, główny poseł rosyjski Afanasij Ławrentiewicz Ordin-Naszczokin podjął akcję mającą na celu wznowienie rozmów. Kontakty z nim podtrzymał wówczas K. Rezultat ich był, jak wiadomo, pomyślny. Następnie brał udział w wielkim poselstwie S. K. Bieniewskiego, C. Brzostowskiego i W. Szmelinga do Moskwy, zakończonym zawarciem tzw. traktatu poselskiego 4 (14) XII 1667 r. Specjalnie czynny udział wziął K. w burzliwych rozmowach, jakie poselstwo polskie przeprowadziło na granicy w Andruszowie ze śpieszącymi do Warszawy posłami rosyjskimi.
W l. 1669/70 uczestniczył K., w podobnym charakterze jak poprzednio, w drugiej komisji andruszowskiej, zakończonej nowym porozumieniem polsko-rosyjskim, podpisanym 17 III 1670 r. W sierpniu t. r. udał się K. w nowej samodzielnej misji do Moskwy. Głównym jej celem było uzyskanie zapewnienia cara, że przymierze wojskowe polsko-rosyjskie przeciw Turkom i Tatarom, ustanowione traktatem moskiewskim, rzeczywiście wejdzie w życie, i to rychło, albowiem najazd turecki na Polskę był w tym czasie sprawą przesądzoną. Tym razem misja K-a zakończyła się całkowitym niepowodzeniem. W r. 1671 widzimy K-a w orszaku poselskim J. Gnińskiego, Brzostowskiego i Kotowicza; poselstwo to zakończyło się podpisaniem w Moskwie 30 III (9 IV) 1672 r. nowego traktatu, potwierdzającego poprzednie, lecz z odmową oddania Polsce Kijowa. Po «haniebnym» r. 1672 K. był pierwszym dyplomatą Rzpltej, który przybył do stolicy Rosji. W lutym 1673 r. przeprowadził rozmowy w posolskim prikazie. Dotyczyły one uzyskania pomocy wojskowej przeciw «bisurmanom». W przypadku jej uzyskania Polska gotowa była zerwać traktat buczacki. I tym razem nie osiągnął K. wiele, chociaż sam na wynik swej misji zapatrywał się raczej optymistycznie (list do kanclerza w. lit. Krzysztofa Paca z 31 III 1673), licząc, że obiecana dywersja na tyły turecko-tatarskie dojdzie do skutku. Szczytowym punktem kariery dyplomatycznej K-a było wielkie poselstwo do Moskwy w r. 1678. Wielkimi i pełnomocnymi posłami króla i Rzpltej byli woj. wołyński Michał Czartoryski i woj. płocki Jan Kazimierz Sapieha, K. był zaś sekretarzem poselstwa. Wynikiem misji, w czasie której K. wygłosił mowę do cara, było przedłużenie rozejmu andruszowskiego na dalsze 13 lat licząc od r. 1680 (17 VIII 1678).
W służbie dyplomatycznej odznaczył się również brat K-a, Władysław, od r. 1652 sędzia ziemski oszmiański, poseł do Moskwy w l. 1656 i 1658, poseł sejmowy, dyrektor sądów kapturowych w r. 1674, elektor Jana III Sobieskiego.
Boniecki; Kosiński A. A., Przewodnik heraldyczny, W. 1881 III; Niesiecki; Uruski; (w herbarzach tych występują pewne błędy, m. in. mylenie Hieronima z jego bratem Władysławem); – Bantyš-Kamenskij N. N., Obzor vnešnich snošenij Rossii (po 1800 god), Čast’ 3., Moskva 1897 s. 139, 143, 145, 150; Darowski A., Szkice historyczne, S. 2., Pet. 1895 s. 393, 409, 417, 424, 427, 436, 469, 482, 488, 497, 498, 503, 508, 518; Fahlborg B., Sveriges yttre politik, 1664–1668, Stockholm 1949 I (K. występuje tu pod błędnym imieniem Adam); tenże, Sveriges yttre politik, 1668–1672, Stockholm 1961 I–II; Solov’ev S. M., Istorija Rossii s drevnejšich vremen, Kn. VI t. 11–12 (nowe wyd.), Moskva 1961; Wójcik Z., Między traktatem andruszowskim a wojną turecką, Stosunki polsko-rosyjskie 1667–1672 (w druku); tenże, Traktat andruszowski 1667 roku i jego geneza, W. 1959; tenże, Z dziejów organizacji dyplomacji polskiej w drugiej połowie XVII wieku, w: Polska służba dyplomatyczna XVI–XVIII wieku, W. 1966; – Akty Juž. i Zap. Ross., S. Pet. 1872 (kilka tomów, specjalnie zaś tom IX, obejmujący lata 1668–1672); Monumenta Ucrainae Historica, Vol. III (1650–1670)…, Romae 1966; Pamiętniki historyczne, Wyd. L. Hubert, W. 1861 II; Pisma do wieku i spraw Jana Sobieskiego, Wyd. F. Kluczycki, Kr. 1880–1 I cz. 1–2; Tanner B. L. F., Legatio polono-lithuanica in Moscoviam potentissimi Poloniae Regis ac Reipublicae mandato et consensu Anno 1678 feliciter suscepta…, Norimbergae 1689 s. 30, 45, 55 (toż po polsku u Niemcewicza, Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polsce, Lipsk 1840); Vol. leg., IV 100, V 21, 157; – AGAD: Arch. Kor. Warsz., dział rosyjski, karton 54, I, 1/8, Arch. Publiczne Potockich nr 45 t. IV s. 285: Arch. Państw. w Ł.: Zbiór Bartoszewiczów rkp. 127, passim; B. Czart.: Teki Naruszewicza ad annos oraz rkp. 2106, 2109, 2111 i 2112; Centr. Gosud. Arch. Drevnich Aktov w Moskwie: Zespół Posolskij Prikaz, knigi 101, 105, 115, 116, 123, 141, specjalnie zaś: 103 (misja K-a do Moskwy w 1665), 133 (poselstwo w 1670), 153 (poselstwo w 1673) i 187 (wielkie poselstwo Czartoryskiego w 1678).
Zbigniew Wójcik