Fik Ignacy (1904–1942), krytyk literacki, poeta, publicysta, pedagog i działacz społeczny. Urodził się 4 IV w Przeciszowie, pow. Wadowice, był synem robotnika. Do gimnazjum niższego uczęszczał w Wadowicach, potem do gimn. im. Sobieskiego w Krakowie, gdzie w r. 1923 zdał egz. dojrzałości. W r. 1923/4 zapisał się na Wydział Filozoficzny U. J., by studiować do r. 1927 polonistykę i filozofię. W r. 1927/8 był również zapisany na Uniw. Lwowskim. W r. 1929 zdał na Uniw. Jagiell. egz. naukowy, a w r. 1932 uzyskał dyplom nauczyciela szkół średnich. W r. 1929/30 odbywał służbę wojskową; od r. 1918 był czynny w harcerstwie w Wadowicach, w r. 1920–26 w Krakowie jako przyboczny, potem drużynowy VI Drużyny Harc. W ll. 1919–24 redagował pisemka harcerskie, rozwijał działalność krajoznawczą i wycieczkową jako organizator tzw. obozów wędrownych. Budując przez samokształcenie własny postępowy światopogląd, buntował się przeciw wpływom klerykalnym i narodowo-demokratycznym w »górze« harcerstwa i należał w r. 1925 do projektodawców »Związku Pionierów«, lewicowej organizacji młodzieżowej. W związku z tym aresztowany i osadzony w więzieniu św. Michała w Krakowie, dojrzał jako rewolucjonista. Po zwolnieniu został jednym z aktywniejszych członków lewicowej organizacji akademickiej »Życie«. Równie żywą działalnością zaznaczył się F. w pracy społeczno-oświatowej na terenie czytelni robotniczych. Od r. 1927 był nauczycielem jęz. polskiego, łaciny i propedeutyki filoz. w Borszczowie, Pińczowie i Brzeżanach; w ll. 1930–38 w Oświęcimiu. W r. 1936 ożenił się z Heleną Moskwianką, autorką książek dla dzieci i nowelistką. W r. 1938/9 uczył w gimnazjum w Mysłowicach. W ll. 1937–9 był współorganizatorem Klubu Demokratycznego w Krakowie i Katowicach, który w swej antysanacyjnej działalności wiązał lewicę Związku Nauczycielstwa Polskiego, radykalnych ludowców, jednolitofrontowych socjalistów, dawnych członków rozwiązanej Komunistycznej Partii Polskiej, koła postępowej inteligencji i młodzieży akademickiej. W okresie okupacji 1940–42 pracował w Krakowie jako nauczyciel zespołów korespondencyjnych.
Opierając się na swych kontaktach z działalności przedwojennej zorganizował w Krakowie w pierwszych miesiącach okupacji wraz ze swym przyjacielem Mieczysławem Lewińskim wydawnictwo konspiracyjne, które stało się wkrótce trzonem organizacji »Polska Ludowa«, ogarniającej swym zasięgiem teren Krakowskiego, Miechowskiego, Bocheńskiego, Sądeckiego. W pierwszej, wydanej przez grupę w lutym 1940 r., deklaracji, opracowanej przez F-a wraz z Lewińskim, w której za wspólny ideał uznano Polskę ludową, demokratyczną, pojętą jako republikę socjalistyczną, w granicach bezspornie etnograficznych związaną z sąsiednimi państwami słowiańskimi, a współpracującą z innymi republikami ludowymi. Potępiając zarówno sanację jak przedwojenny »ruch narodowy« oraz »elementy oportunistyczne« w innych partiach, deklaracja upatrywała twórców przyszłej Polski w szczerze demokratycznych działaczach dawnych partii lewicowych (P. P. S., S. L., S. D.), jak i w członkach dawnej KPP., którzy razem utworzą jednolity obóz robotniczo-chłopski. Grupa początkowo nie miała nazwy i swoje pismo podpisywała literką »R«. Organizacja ogarniała robotnicze środowiska Krakowa, wiejskie tereny i koła inteligencji. W połowie 1940 r. grupa kierowana przez F-a przybrała nazwę »Polska Ludowa« i wydawała dwutygodnik tej samej nazwy; nawiązała ona kontakt z analogicznymi grupami w Warszawie.
W styczniu 1942 r. na bazie samodzielnych, nie powiązanych dotychczas poczynań ideowych i organizacyjnych powstała Polska Partia Robotnicza, a grupa »Polski Ludowej« stała się jej częścią składową. Kierownictwo »Polski Ludowej« przekształciło się w pierwszy Komitet Miejski PPR w Krakowie, którego sekretarzem został Ignacy Fik. Organizacja krakowska PPR przeprowadziła latem 1942 r. wykolejenie niemieckiego pociągu wojskowego pod Płaszowem i inne akcje dywersyjno-sabotażowe.
W nocy 21–22 października 1942 r. został F. aresztowany wraz z innymi członkami komitetu PPR i osadzony w więzieniu przy ul. Montelupich. Skatowany podczas wielu badań, do końca zachował hart ducha. – Został rozstrzelany 26 listopada 1942 r. Wierna towarzyszka jego życia i idei, żona, zginęła w Oświęcimiu.
Osobno ogłosił rozprawy literackie i polityczne: Uwagi nad językiem C. Norwida, Kraków 1930; Rodowód społeczny literatury polskiej I, Kraków 1938 (II wyd. 1947); 20 lat literatury polskiej (1918–1938) II, Kraków 1939; O żywą treść demokracji, Katowice 1938. Zbiorki poezji: Kłamstwa lustra, Kraków 1932; Przemiany, Warszawa 1932; Plakaty na murze. Poezje, Warszawa 1936. Żywo i z dużym publicystycznym temperamentem napisane książki Rodowód polityczny literatury polskiej oraz 20 lat literatury polskiej stanowią pierwszą w polskiej historii literatury próbę interpretacji rozwoju piśmiennictwa polskiego od czasów pozytywizmu do lat bezpośrednio przed drugą wojną światową, dokonaną ze stanowiska postulatów krytyki marksistowskiej. Fik prawie wyłącznie zwraca uwagę na klasową podbudowę i społeczny wydźwięk ideologicznej strony dzieł literackich, nie wciąga natomiast zagadnień formy w obręb rozważań socjologicznych (stąd powojenne wydanie jego prac spotkało się z zastrzeżeniami krytyki marksistowskiej). Od r. 1932 współpracował w dwudziestu kilku czasopismach literackich i społecznych zamieszczając w ich artykuły krytyczne, wiersze, essaye i recenzje. Pisywał m. in. w Gazecie Liter., Na Linii Startu, Wiadomościach Liter., Naprzodzie, Gaz. Artystów, Tyg. Artystów, Mies. Lit. i Sztuki, Okolicy Poetów, Nowej Wsi, Lewarze, Sygnałach, Naszym Wyrazie, Albo-Albo, Pionie i Kamenie. Pozostawił w rkp. wiersze, nowele, szkice, pomysły powieściowe i notatki.
Turlejska M., Zaczątki Polskiej Partii Robotniczej (Trybuna Wolności 1946, nr 101); Dobrowolski H., Ignacy F., »Głos Pracy« 1945, nr 73; Spytkowski J., Pam. Lit. 1946, nr 1. Wiad. biogr.; Sieradzki J., Za prawdę muszę być gotów oddać życie, Odrodzenie 1946, nr 43, tamże reprod. fotogr. Informacje Wydziału Historii Partii K. C. PPR; Rkpisy w posiadaniu brata Eugeniusza Fika w Krakowie, dokumenty studiów w Archiwum U. J.
Red.