INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Ignacy Szadurski  

 
 
1791 - 1853-06-24
Biogram został opublikowany w XLVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego w latach 2009-2010.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Szadurski Ignacy (1791–1853), ziemianin, marszałek szlachty guberni witebskiej.

Był wnukiem Jana (zob.). Ojciec S-ego, Józef (1756/60–1834) był od r. 1777 szambelanem królewskim, kawalerem Orderu św. Stanisława (1788), posłem na Sejm Wielki, marszałkiem szlachty gub. połockiej (1789–93), rosyjskim konsyliarzem stanu od r. 1796, marszałkiem szlachty gub. witebskiej (1814–17). Po woj. mścisławskim Józefie Jerzym Hylzenie (zob.) odziedziczył w r. 1796 hrabstwo oświejskie, z którego poł. dochodów, zwana Funduszem Hylzena, wspomogła otwarty w r. 1796 konwikt przy kolegium jezuitów w Połocku (od r. 1811 szkoły dominikańskie w Zabiałach) oraz edukację młodzieży w szkółce parafialnej i klasztorze sióstr miłosierdzia w Oświeju, a także w kolegium jezuitów w Użwałdzie. Po ojcu odziedziczył Duksztygał Szadurskich, Puszę z Dorotpolem, Zielonopol i Józefów, a w r. 1794 nabył Świerzno. Dla połączenia Oświeja z Dźwiną wybudował w r. 1811 kanał między jeziorem Oświeja a jeziorem Osunia. W Duksztygale Szadurskich ufundował (w końcu XVIII w. lub w r. 1816) kościół parafialny p. wezw. Narodzenia NMP. Matką S-ego była Konstancja z Ryków (Rycków), chorążanka inflancka, która wniosła do małżeństwa majątek Fejmany. S. miał pięcioro rodzeństwa: brata Józefa, jezuitę, zmarłego w Rzymie, oraz siostry Konstancję, zakonnicę, Katarzynę, zakonnicę, przełożoną wizytek w Wilnie, a następnie w Wersalu, Klotyldę, zamężną z Aleksandrem Michałem Gustawem Wielhorskim (zm. 1874) i Kazimierę, niezamężną.

S. w młodości podróżował z bratem Józefem po Europie, m.in. w r. 1810 był z nim oraz z Adamem Platerem i Marcinem Karnickim w Szwajcarii. W r. 1814 został wybrany przez szlachtę pow. siebieskiego do zgromadzenia szlachty gub. witebskiej dla ułożenia szlacheckiej księgi genealogicznej. Latem 1815 organizował z Kazimierzem Bujnickim przyjęcie w Rezentowie (pow. rzeżycki) dla powracającego z kongresu wiedeńskiego cesarza Aleksandra I. W r. 1817 wybrano go na marsz. szlachty pow. drysieńskiego. W r. 1823 założył szkołę żeńską w Oświeju. W czasie powstania listopadowego, w r. 1831, uczestniczył z marsz. pow. lucyńskiego Mikołajem Karnickim w delegacji szlachty gub. witebskiej do Petersburga, zapewniającej o wierności wobec cara Mikołaja I. T.r. został mianowany kamerjunkrem dworu cesarskiego i otrzymał rangę asesora kolegialnego. W r. 1834 zatwierdzono go na stanowisku marszałka szlachty pow. drysieńskiego. Po śmierci ojca odziedziczył fortunę oświejską oraz majątki w gub. witebskiej, w powiatach: drysieńskim (7495 chłopów), siebieskim (2394 chłopów) i rzeżyckim (2093 chłopów). Oświej, z pałacem i ogrodem zimowym, wyglądał w czasach S-ego «bardziej na stolicę udzielnego księstwa, niż na rezydencję litewskiego pana» (C. Jankowski). Przejął też S. opiekę nad Funduszem Hylzena (nazywanym również Funduszem Hylzena-Szadurskich). Od r. 1835 był marszałkiem szlachty gub. witebskiej. Mieszkał wówczas z żoną w Witebsku. Po likwidacji w r. 1837 gimnazjum w Zabiałach (wspieranego jeszcze przez ojca S-ego) wypłacał corocznie z Funduszu Hylzena-Szadurskich 5 tys. rb. na utrzymanie czterdziestu uczniów w gimnazjum w Witebsku.

Gdy w r. 1838 marszałkiem szlachty gub. witebskiej został obrany Karol Borch, S. opuścił Witebsk i osiadł w pałacu w Oświeju. Żona S-ego udzielała się w działalności dobroczynnej i «liczne grono panien, krewnych i sierot hodowało się […] pod jej opiekuńczym skrzydłem» (Jankowski). W przeciwieństwie do ojca nie używał S. tytułu hrabiowskiego. Na początku l. czterdziestych uczestniczył aktywnie w posiedzeniach deputacji szlacheckich. Utrzymywał wówczas kontakty z emisariuszami Hotelu Lambert i cieszył się zaufaniem ks. Adama Jerzego Czartoryskiego. Przez władze rosyjskie był uznawany, obok Ireneusza Ogińskiego i marsz. gub. wileńskiej Edwarda Mostowskiego, za jednego z przywódców antyrządowej opozycji szlacheckiej, działającej na rzecz obrony praw narodowości polskiej i poszerzenia prerogatyw przedstawicieli szlachty. S. uczestniczył w spotkaniach i dyskusjach szlachty witebskiej i dyneburskiej nad zamianą pańszczyzny na czynsz. Był przeciwny zniesieniu poddaństwa i 20 IX 1845 (st.st.) nie podpisał w tej sprawie petycji szlachty pow. dyneburskiego. W r. 1845 lub 1846, podczas klęski nieurodzaju, udzielił wsparcia swym dzierżawcom i włościanom. W r. 1849 ufundował kościół p. wezw. Matki Bożej Szkaplerznej w Andrepnie (pow. rzeżycki). Utworzona w r. 1843 komisja dla opieki i zachowania Funduszu Hylzena-Szadurskich zarzuciła S-emu niecelowe wydawanie pieniędzy. Dopuściwszy do zadłużenia części majątków, S. na początku l. pięćdziesiątych musiał je zastawić; Senat dla utrzymania Funduszu Hylzena-Szadurskich wyznaczył w r. 1853 niezadłużone majątki S-ego w pow. drysieńskim: Oświej, Zamoszje i Pohulanka. S. zmarł 24 VI 1853 w Oświeju i prawdopodobnie tam został pochowany.

S. był żonaty z Placydą Michaliną z Wielhorskich (zm. 1854), córką gen. mjr. wojsk kor. Michała Wielhorskiego (1755–1805); małżeństwo było bezdzietne. Dobra S-ego odziedziczyła jego siostra Kazimiera, rezydentka w klasztorze wizytek w Kamieńcu Podolskim, od której przejęli je w r. 1856 stryjeczni bracia S-ego (synowie Franciszka Ksawerego).

 

Estreicher w. XIX, II 521, IV 427, VI 432 (dot. ojca S-ego, Józefa); Heymowski A., Herbarz szlachty Inflant Polskich z 1778 r., w: Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., II; Łoza, Kawalerowie; Oficerowie Rzpltej 1777–1794, I/1; Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., VIII, IX; Słown. Geogr. (Andrepno, Duksztygał Szadurskich, Fejmany, Oświej, Połock, Świerzno, Witebsk); Żychliński, II 321–4, VI 454–5; – Aftanazy, Dzieje rezydencji, I; Beauvois D., Szkolnictwo polskie na ziemiach litewsko-ruskich 1803–1832, T. 2: Szkoły podstawowe i średnie, L. 1991; Fajnhauz D., Ruch konspiracyjny na Litwie i Białorusi 1846–1848, W. 1965; Istoričeskaja zapiska 75-letija vitebskoj gimnazii, Vitebsk 1884 s. 138, CXLV–CXLVI; Manteuffel G., Familiennotizen aus dem Bersegall-Dritzanschen Familien-Archiv, Riga 1907 Beilage; tenże, Inflanty polskie poprzedzone ogólnym rzutem oka na siedmiowiekową przeszłość całych Inflant, P. 1879 s. 100; tenże, O starodawnej szlachcie krzyżacko-rycerskiej na kresach inflanckich, Lw. 1910 s. 30, 57, 61; Pamjat’. Vierchniadzinski rajon, Minsk 1999 I 49–52; Szpoper D., Pomiędzy caratem a snem o Rzeczypospolitej, Gd. 2003; Weyssenhoff J., Kronika rodziny Weyssów Weyssenhoffów, Wil. 1935; Zasztowt L., Kresy 1832–1864. Szkolnictwo na ziemiach litewskich i ruskich dawnej Rzeczypospolitej, W. 1997; – Bujnicki K., Pamiętniki (1795–1875), Oprac. P. Bukowiec, Kr. 2001; Jankowski C., Powiat oszmiański, Pet. 1897 II; Materiały do dziejów Akademii Połockiej i szkół od niej zależnych, Oprac. J. M. Giżycki, Kr. 1905 s. 25–6, 122–3; Puzynina z Günterów G., W Wilnie i dworach litewskich. Pamiętnik z lat 1815–1843, Oprac. A. Czartkowski, H. Mościcki, Chotomów 1988; – „Gaz. Wil.” 1771 nr 4; „Kur. Warsz.” 1853 nr 187 s. 897 (nekrolog S-ego), nr 334, 1854 nr 117 s. 616; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. V nr 15549, Metryka Kor., Ks. Sigillat, nr 33 s. 96; B. Czart.: rkp. 818 s. 119–21; Nacyjal’ny histaryčny archi› Belarusi w Mińsku: F. 2512 op. 1 nr 96 k. 21, 28 (dot. ojca S-ego, Józefa), F. 2626 op. 1 nr 398 k. 2–6, nr 446 k. 1–17; – Informacje Andrzeja Haratyma z W.

Witalij Makarewicz i Elżbieta Orman

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Henryk Redlich

1838 lub 1840 - 1884-11-07
sztycharz
 

Zygmunt Józef Kaczkowski

1825-05-02 - 1896-09-07
poeta
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Paweł Majewski

1839 - 1905-06-28
spiskowiec
 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.