INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Jadwiga Stermich-Dębicka (z domu Dębicka; Hedwig von Debitzka)  

 
 
1888-11-24 - 1970-06-03
Biogram został opublikowany w latach 2004-2005 w XLIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Stermich-Dębicka Jadwiga (Dębicka Jadwiga, Hedwig von Debitzka) (1888–1970), śpiewaczka operowa (sopran), pedagog.

Ur. 24 XI, wg własnych zeznań w Warszawie w polsko-rosyjskiej rodzinie szlacheckiej, wg niektórych źródeł we Lwowie, wg austriackich danych meldunkowych w Żywcu, podawany jest też r. 1890.

Naukę śpiewu odbyła Dębicka w Konserwatorium Muzycznym we Lwowie; ukończyła je w klasie Zofii Kozłowskiej (wg niektórych źródeł uczyła się w szkole prowadzonej przez siostry Sacré Coeur oraz w Inst. Muzycznym w Warszawie). Debiutowała 15 IV 1907 podczas koncertu w Krakowie. Dn. 16 V 1908 wystąpiła po raz pierwszy w Teatrze Miejskim we Lwowie w partii Micaëli w „Carmen” G. Bizeta. T.r. śpiewała tam również rolę tytułową w „Halce” Stanisława Moniuszki. W sezonach 1908/9 – 1909/10 była zaangażowana w zespole operowym Teatru Miejskiego we Lwowie. Śpiewała partie Mimi w „Cyganerii”, tytułową Cho-Cho-San w „Madamie Butterfly” G. Pucciniego, Hanny w „Strasznym dworze” Moniuszki, Neddy w „Pajacach” R. Leoncavalla i Amelii w „Mazepie” Adama Münchheimera. W l. 1908–10 z zespołem lwowskim gościła na letnich występach w Krakowie. Podczas pracy we Lwowie poznała dyrygenta zespołu Piotra Stermicha-Valcrocciatę; pod koniec r. 1910 na zaproszenie A. Neumanna, dyrektora praskiego Deutsches Landestheater, wyjechała ze Stermichem do Pragi i została solistką tej Opery. T.r. zadebiutowała tam w partii tytułowej w „Madamie Butterfly”; recenzent (F. Adler) podkreślał urodę postaci i piękno jej głosu, zaznaczał jednak problemy, wynikające z niedostatecznej znajomości języka niemieckiego. W r. 1911 występowała jako Violetta w „Traviacie” G. Verdiego i Królowa Nocy w „Czarodziejskim flecie” W. A. Mozarta, w r. 1912 jako Sulamith w „Królowej Sabie” K. Goldmarka, Zerbinetta w „Ariadnie na Naksos” R. Straussa i Gilda w „Rigoletcie” Verdiego, a w r. 1913 jako Konstancja w „Uprowadzeniu z seraju” Mozarta, Ninetta w „Falstafie” Verdiego, Mimi w „Cyganerii” Pucciniego i Eudoksja w „Żydówce” J. Halévy’ego. Szczególne uznanie praskiej publiczności zdobyła jej interpretacja roli tytułowej w operze „Manon” J. Masseneta (1914; partnerował jej A. Picaver jako Kawaler de Grieux). Występowała w Pradze m.in. ze swym późniejszym częstym partnerem scenicznym, włoskim barytonem M. Battistinim. Śpiewała także partie solowe w kantatach i oratoriach, m.in. w r. 1912 w VIII Symfonii (tzw. Symfonii tysiąca) G. Mahlera. Sukcesy w Pradze spowodowały zaproszenie Dębickiej do Hofoper w Wiedniu (obecnie Wiener Staatsoper). W sierpniu 1914 w Zagrzebiu poślubiła Stermicha. W sezonie 1914/15 wystąpiła w Wiedniu w roli Małgorzaty w „Fauście” Ch. Gounoda. Ze szczególnym powodzeniem śpiewała partie włoskiego i francuskiego repertuaru operowego; jej interpretację Sulamith w „Królowej Sabie” porównywano do legendarnej odtwórczyni tej roli, austriackiej sopranistki E. Elizzy. W r. 1915 związała się na dziewięć lat z wiedeńską Volksoper; zamieszkała przy Gumpendorferstrasse 11. Podjęła nowe wyzwania interpretacyjne, m.in. w „Śpiewakach Norymberskich” R. Wagnera (jako Eva) i „Otellu” Verdiego (jako Desdemona). Śpiewała także w dwóch wiedeńskich prapremierach: tytułową Lodolettę w operze P. Mascagniego i Magdę w „Jaskółce” Pucciniego (w tej ostatniej obok słynnego hiszpańskiego tenora M. Flety). Nie zapominając o swych polskich korzeniach, podczas pierwszej wojny światowej śpiewała na koncertach w Wiedniu pieśni kompozytorów polskich, m.in. Karola Szymanowskiego, Ludomira Różyckiego, Mieczysława Karłowicza i Stanisława Niewiadomskiego. Od 21 VI do 19 VIII 1917, a także w sezonie 1917/18, występowała gościnnie z zespołem Krakowskiego Tow. Operowego w Krakowie; w l. 1918–21 dawała corocznie tamże recitale wokalne. W maju 1920 miała gościnne występy w Teatrze Wielkim w Warszawie, grając swe ulubione role (Madamę Butterfly, Gilda, Mimi, Konstancja); w r. 1923 występowała także we Lwowie, a w r. 1924 w Krakowie. Od czasu, gdy Stermich objął funkcję dyrektora Opery Poznańskiej, była stałym gościem tej sceny; od 19 I 1923 do 13 XI 1933 śpiewała na niej siedem partii (Mimi, Małgorzatę, Madame Butterfly, Neddę, Gildę, Violettę i Konstancję) w 43 spektaklach. Występy te uznano za «szereg frapujących wydarzeń sezonu operowego» (T. Świtała), a rolę Konstancji chwalono za «wirtuozostwo ogromne, zdumiewające» (Ł. Kamieński).

Gdy w r. 1924 nie udało się S.-D-iej powrócić do wiedeńskiej Staatsoper, osiadła t.r. w Berlinie i została zaangażowana do Staatsoper unter den Linden, gdzie zadebiutowała 30 VI, jeszcze jako gość, w partii Gildy w „Rigoletcie” (jej partnerem był B. Gigli). Lata berlińskie należały do szczytowych w rozwoju artystycznym S.-D-iej, zarówno pod względem mistrzostwa wokalnego, jak i talentu aktorskiego. Wprowadziła na scenę Staatsoper nowe role, w operach Verdiego: Violettę w „Traviacie” i Leonorę w „Trubadurze”, ponadto Olimpię w „Opowieściach Hoffmanna” J. Offenbacha, Helenę w „Parysie i Helenie” Ch. W. Glucka oraz Zofię w „Kawalerze z Różą” Straussa (partię tę śpiewała także pod dyrekcją kompozytora, w spektaklu transmitowanym przez radio niemieckie w r. 1928). W Berlinie jako Gilda w „Rigoletcie” wystąpiła obok Jana Kiepury (Książę) w jego berlińskim debiucie na scenie Städtische Oper Charlottenburg. Na festiwalu mozartowskim w Bazylei w r. 1928 śpiewała partię Konstancji w „Uprowadzeniu z seraju”. W l. 1927–31 ponownie występowała corocznie w Krakowie. Brała udział w koncertach promujących muzykę polską w Kopenhadze (1927 i 1928), Berlinie (1929) i Sztokholmie (1930). W r. 1929 odbyła z dużym powodzeniem tournée koncertowe po Niemczech, a następnie t.r. odwiedziła z występami Lwów. Ponownie gościła we Lwowie w r. 1931, a w l. 1932–3 w Krakowie. Solistką berlińskiej Staatsoper była do r. 1929, potem, do r. 1936, występowała na jej scenie gościnnie. Równocześnie śpiewała na scenach Amsterdamu, Budapesztu, Barcelony, Londynu, Paryża, Sztokholmu i Bazylei (wspólnie z dyrygentem F. Weingartnerem, głównie w partiach mozartowskich). Po śmierci męża, w r. 1935, zamieszkała w Rzymie; udzielała tam prywatnie lekcji śpiewu i rzadko występowała na koncertach. W r. 1936 po raz ostatni wystąpiła w Warszawie. W r. 1940, wykorzystując swój włoski paszport, przyjechała do okupowanej Warszawy, aby zaopiekować się matką, ciężko ranną podczas bombardowania w r. 1939. Po śmierci matki wróciła do Włoch, gdzie zamieszkała z rodziną męża. Przez pewien czas przebywała w Sienie, współpracując jako nauczycielka śpiewu z damską orkiestrą plektronową (tj. na instrumenty strunowe szarpane). W r. akad. 1950/1 uczyła śpiewu jako wolontariuszka w Akademie für Musik und Darstellende Kunst w Wiedniu, a od 1 X 1952 do 30 IX 1954 była tam nauczycielką śpiewu. Rozwinęła ożywioną działalność pedagogiczną; uczyła śpiewu także w wiedeńskim Konservatorium für Dramatische Kunst. Przez pewien czas przebywała w Domu Artystów w Baden koło Wiednia. Zmarła 3 VI 1970 w Wiedniu.

S.-D-ą zaliczano do grona najwybitniejszych śpiewaczek okresu międzywojennego. Jej głos, doskonale wyszkolony, miał liryczne, szlachetne brzmienie i pełnię swobody koloratury. Dysponując dobrą aparycją sceniczną, należała S.-D. do aktorsko przekonywających interpretatorek repertuaru operowego. Jej partnerami scenicznymi byli znani śpiewacy scen światowych, oprócz wymienionych, m.in. U. Urbano, H. Roswaenge i Józef Mann. Sławę przyniosły jej nie tylko występy operowe (w repertuarze, oprócz już wymienionych ról, miała jeszcze Matyldę w „Wilhelmie Tellu” G. Rossiniego, Izabellę w „Robercie Diable” G. Meyerbeera i Paminę w „Czarodziejskim flecie”), ale także udział w wielu koncertach oratoryjno-kantatowych i recitalach wokalnych. Cieszyła się też opinią znakomitej interpretatorki muzyki dawnej (m.in. J. S. Bacha, Glucka, G. Cacciniego). Pozostawiła nagrania płytowe zrealizowane przez firmy «Polydor» (duety z „Cyganerii” z Roswaengem, 1929), «Grammophon» (duety z „Madamy Butterfly” z Roswaengem, 1928 i 1929, oraz arie z „Fausta”, 1930/1), ponadto «Pathé» i «Odeon». Wg własnego świadectwa otrzymała S.-D. jakieś polskie i bułgarskie odznaczenia.

W małżeństwie z Piotrem Stermichem-Valcrocciatą (zob.) S.-D. dzieci nie miała.

 

Fot. w: Arch. Dok. Mechan. w W., IS PAN, Muz. Teatr. w W.; – Divadelni encyklopedie, „Divadelni revue” (Praha) 2004 nr 4 (J. Ludvová); Enc. Muzycz., II; Kański J., Mistrzowie sceny operowej, Kr. 1998; Kutsch K. J., Riemens L., Grosses Sängerlexikon, Bern–München 1999 II; Seeger H., Opern Lexicon, Berlin 1978; Słown. Muzyków Pol., II (błędna data i miejsce śmierci S.-D-iej); Słown. Teatru Pol., II (fot.); Witkiewicz J. S., Leksykon operowy, W. 2000; – Internet: www.freepages.genealogy.rootsweb.com/˜stermich/nstermich; – Gawrońska A., Lwowski teatr operowy i operetkowy w latach 1872–1918, Kr. 1999; Hoeslinger C., Hedwig von Debitzka (koperta płyty LP, LV 65); Kaczyński T., Dzieje sceniczne „Halki”, Kr. 1969; Kraków muzyczny 1918–1939, Red. M. Drobner, T. Przybylski, Kr. 1980; Kydryński L., Opera na cały rok, Kr. 1989; Świtała T., Opera Poznańska 1919–1969, P. 1973; Woźnica H., Gwiazda bel canta, „Dzien. Zachodni” 1983 nr 139; – Wermińska W., Na obu półkulach, W. 1978; – „Kur. Warsz.” 1920 nr 136, 139, 149; „Muzyka” 1924 nr 1, 1925 nr 2, 4–5, 11–12, 1926 nr 10, 1927 nr 1, 2, 1928 nr 1, 4–6, 1929 nr 2–4, 1930 nr 6; „Ruch Muzycz.” 1966 nr 12, 1970 nr 10; – IS PAN: Afisze teatr.; – Informacje Huberta Reitterera z Wiednia (Österreichisches Biographisches Lexikon), m.in. na podstawie Österreichisches Staatsarchiv, Haus-, Hof- und Staatsarchiv w Wiedniu, Hoftheater, Generalintendant, Zl. 1211 ex 1914 (Schachtel 297).

Jacek Chodorowski

 

 

Powyższy tekst różni się w pewnych szczegółach od biogramu opublikowanego pierwotnie w Polskim Słowniku Biograficznym. Jest to wersja zaktualizowana, uwzględniająca opublikowane w późniejszych tomach PSB poprawki i uzupełnienia.    

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 

Jan Karol Wróblewski

1871-10-23 - 1937-09-03
generał brygady WP
 

Bolesław Pochmarski

1883-04-10 - 1945-04-28
poseł na sejm II RP
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Julian Kramsztyk

1851 - 1926-09-25
lekarz pediatra
 

Godzimir Mirosław Krzyżański

1907-10-31 - 1965-12-01
matematyk
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.