Buczacki Jakub Murza, h. Tarak (um. 1835), Tatar litewski, muzułmanin. Ur. ok. 1745, po ojcu swym Józefie, rotmistrzu kawalerii narodowej, odziedziczył część dóbr Małaszewic, Lebiedziewa i Michałkowa w pow. bialskim na Podlasiu. Żądny przygód i doświadczeń życiowych, zaciągnął się do przybocznego orszaku ks. G. Potemkina, a następnie w r. 1786 do artylerii Szczęsnego Potockiego, wojewody ruskiego. Gdy Potocki przystąpił do Targowicy w r. 1792, B. opuścił kraj i udał się przez Bałkan do Turcji i Arabii. W ten sposób odbył przepisaną muzułmaninowi pielgrzymkę i poznał języki wschodnie. Powróciwszy z podróży po r. 1795, gospodarzył w swej ojcowiźnie i sprawował obowiązki sędziego pokoju pow. bialskiego. Wśród ludności powiatu cieszył się zaufaniem i szacunkiem, zwłaszcza że, choć prawowierny muzułmanin, daleki był od jakiejkolwiek niechęci w stosunku do innych wyznań. W r. 1818 obywatele pow. bialskiego wybrali B-go swoim posłem na sejm Królestwa Polskiego, ponieważ zaś sędzia nie był w stanie opędzić kosztów tego zaszczytu, mając majątek mocno nadszarpnięty w czasie ostatnich wojen, pospieszyli mu z pomocą materialną. Mandat poselski piastował B. do r. 1822. Zmarł w swym majątku 90-letnim starcem, pozostawiając z żony Zofii z Koryckich trzech synów i córkę. Jeden z wnuków B-go, Albert, brał udział w powstaniu 1831 r. jako podoficer pułku ułanów, odznaczony za męstwo srebrnym krzyżem. Syn B-go, Selim, dokonał z pocz. XIX w. wspólnie podobno z drugim Tatarem przekładu Koranu z oryginału arabskiego. Rewizji tego tłumaczenia dokonał syn Selima, Jan, zmarły młodo w r. 1857 przed ukończeniem druku Koranu, który wyszedł w Warszawie r. 1858 z nieścisłym objaśnieniem w tytule, że jest to przekład Jana B-go.
Kryczyński St., Jakób Tarak Murza Buczacki, »Przegląd Islamski«, r. 1935, z. 3–4, s. 14–16; Bartoszewicz J., Pogląd na stos. Polski z Turcją i Tatarami, W. 1860, 125–6; Dziadulewicz St., Herbarz rodzin tatarskich w Polsce, Wil. 1929, 74; Księga pamiątk. w 50. rocznicę powst. 1830, Lw. 1881, 128; Szymkiewicz J., Literatura relig. Tatarów lit., »Rocznik Tatarski«, Zamość 1935, II 140.
Stanisław Kryczyński