INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Stanisław Męciński h. Poraj      pieczęć Stanisława Męcińskiego z Kurozwęk starosty wieluńskiego - Muzeum Narodowe w Warszawie - Gabinet Monet i Medali - 68607 MNW - źródło kopii cyfrowej: cyfrowe.mnw.art.pl - domena publiczna.

Stanisław Męciński h. Poraj  

 
 
Biogram został opublikowany w 1975 r. w XX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Męciński Stanisław z Kurozwęk h. Poraj (1732–1799), starosta wieluński, deputat trybunalski i poseł sejmowy. Był synem Wojciecha (zob.) i Anny z Głogowskich, starościanki grabowieckiej, wdowy po Franciszku Stadnickim, chorążym lubaczowskim. Będąc jedynym synem odziedziczył rozległe dobra: klucze Działoszyn, Trębaczów, Danków i Prusiecko w ziemi wieluńskiej, Mierzyn i Niechcice w pow. piotrkowskim, Ossę w pow. opoczyńskim, Barwinek, Tylawę i Zyndramów w pow. bieckim, Moniatycze i Nowosiółki w woj. bełskim. Kształcił się w akademii lunewillskiej Stanisława Leszczyńskiego. W r. 1764 podpisał z ziemią wieluńską elekcję Stanisława Poniatowskiego. W r. 1765 otrzymał po ojcu starostwo grodowe wieluńskie. Równocześnie został szambelanem królewskim. Dn. 1 III 1765 zasiadał przez dwa lata w Komisji Wojskowej Kor., dla której opracował, jako jeden ze współautorów, ordynację sądową, przyjętą na sejmie 1766. Jako starosta wieluński prowadził ostre spory z miastem o licytację propinacji i o wsie miejskie. Był przeciwnikiem konfederacji barskiej i wbrew jej zakazom zagaił 26 IX 1768 w Wieluniu sejmik przedsejmowy, który, jako jeden z nielicznych w Rzpltej, wybrał posłów na niedoszły sejm. Wiosną 1770 należał do grona osób projektujących utworzenie w Wielkopolsce związku, który, nie posiadając charakteru rekonfederacji ani też akcentów antybarskich, nosić miał nazwę «Benesentientium». Zabiegi ośrodka w Lublińcu (A. Lubomirski, ks. Franciszka Kurlandzka) oraz interwencja J. Zaremby udaremniły te zamierzenia. Dochował jednak wierności królowi, za co otrzymał (27 VI 1770) szarżę rotmistrza i (po ojcu) chorągiew pancerną. Z ramienia sejmu rozbiorowego 1773–5 r. zasiadał w komisjach do rozgraniczenia starostwa krzepickiego i do rozsądzenia spornych spraw majątkowych konwentu dominikanów w Gidlach. W r. 1775 był deputatem na Trybunał Kor. W r. 1778 z ramienia sądów referendarskich wchodził do komisji do rozpatrzenia sporu między gromadami wsi starostwa krzepickiego a star. Augustem Miączyńskim. W r. 1780 otrzymał Order Św. Stanisława.
W r. 1782 posłował z ziemi wieluńskiej na sejm warszawski, a w r. 1784 został po raz drugi deputatem na Trybunał Piotrkowski. Był wiernym stronnikiem króla i gościł go w Działoszynie w czasie jego podróży w r. 1787, ale starania M-ego o kasztelanię spicymierską (1788) skończyły się niepowodzeniem. Sejm Wielki 30 V 1789 powołał M-ego do komisji dla oznaczenia wysokości ofiary 10-go grosza w ziemi wieluńskiej. Przychylny konstytucji majowej, czuwał w r. 1792 nad wieluńskim sejmikiem lutowym i zaręczał królowi za właściwy jego przebieg. Zbojkotował natomiast sejmik z 30 VIII t. r., na którym ziemia wieluńska wiązała się z konfederacją targowicką. Mieszkał w Działoszynie, gdzie rezydencję z 1. poł. XVII w. wielkim kosztem przebudował i ozdobił, a wokół otoczył wspaniałym ogrodem w stylu francuskim. Koneser i miłośnik sztuk pięknych, posiadał galerię obrazów, wśród których wyróżniał się zbiór portretów Stanisława Augusta i jego rodziny. Urządził w swym pałacu teatr, utrzymywał stałą kapelę i chorągiew nadworną. Prowadził wystawne życie na skalę wielkopańską. Na to wszystko łożył ogromne sumy, nadwerężając znacznie stan majątkowy. Ufundował w Działoszynie kościół, którego budowę rozpoczęto w r. 1787. W r. 1786 otrzymał od króla zatwierdzenie dawnych przywilejów dla Działoszyna oraz prawo odbywania dodatkowych jarmarków. W mieście wzniósł dużo okazałych budynków. Zmarł w Lublinie w r. 1799.
Żona M-ego (od ok. r. 1767) Rozalia Kurdwanowska, starościanka baranowska (zm. 1798 w Działoszynie), miała wnieść mężowi posag dużej wartości. Z tego małżeństwa M. pozostawił 5 córek: Teklę, zamężną za Aleksandrem Gedroyciem, oboźnym polnym lit., Barbarę, za Ksawerym Paciorkowskim, 2. v. Woltgonową, Annę, za Ignacym Morzkowskim, Apolonię (zm. 1866), za Hieronimem Kochanowskim (zob.) i Urszulę za Ludwikiem Bobowskim, ponadto 3 synów: Józefa (1770–1794), szambelana królewskiego, porucznika kawalerii narodowej, poległego pod Maciejowicami, Jana Nepomucena (1776–1858), radcę departamentu lubelskiego, sędziego pokoju, oraz Wincentego (1779–1849), członka Stanów galicyjskich.

Estreicher; Finkel, Bibliografia; Słownik Geogr., II 264; Niesiecki; Uruski; Wielądko W. W., Heraldyka czyli opisanie herbów…, W. 1796 IV; Żychliński, I; Katalog Zabytków Sztuki w Pol., II (woj. łódzkie); – Baliński M., Lipiński T., Starożytna Polska, W. 1843 1 247–9; Goldberg J., Stosunki agrarne w miastach ziemi wieluńskiej w drugiej połowie XVII i w XVIII wieku, Ł. 1960; Smoleński W., Ostatni rok Sejmu Wielkiego, Kr. 1896; Szczygielski W., Dzieje ziemi wieluńskiej, Ł. 1969; – Diariusz sejmu 1776…, W. 1776 s. 385, 400v. I tab.; Elektorów poczet; Korespondencja krajowa Stanisława Augusta z lat 1784 do 1792, P. 1872 s. 172; Księgi Referendarii Koronnej z drugiej połowy XVIII wieku, W. 1955 I; Magier A., Estetyka Miasta Stołecznego Warszawy, Wr. 1963; Vol. leg., VII 116, 204, VIII 322, 336, 376, IX 82; – AGAD: Akta grodz. wieluń. 24 k. 718, 728, 754, 833, 837, 867, 941, 1052; B. Czart: rkp. 673, 723, 734, 941, 1192; B. Kórn.: Arch. Zaremby 2117, 2122, 2124.
                                                                                                                                                                                                                           Wacław Szczygielski

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.