INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Jakub Przekora z Morawian h. Łodzia      Jakub Przekora, Kasztelan Czechowski - wśród świadków dok. królewskiego wyst. w Piotrkowie 16 grudnia 1438 - Bibl. Czartoryskich - sygn.: 435 Perg., vol. II/65 - Muz. Nar. w Krakowie - źródło kopii cyfrowej: POLONA.pl - rubrykacja iPSB.

Jakub Przekora z Morawian h. Łodzia  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1984-1985 w XXVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Przekora Jakub z Morawian h. Łodzia (zm. po 1452), kasztelan czechowski. Pochodził ze szlachty cząstkowej osiadłej w Morawianach w ziemi wiślickiej, należących na przełomie XV w. do Fryczka, Jaśka, Świętosława i Mikołaja, zapewne bliskich krewnych P-y.

Początki działalności publicznej zawdzięczał P. swemu powinowatemu Wojciechowi Jastrzębcowi, bpowi krakowskiemu, na dworze którego przebywał w r. 1413. Protekcji bpa krakowskiego należy przypisać też rychłe wprowadzenie P-y na dwór Władysława Jagiełły, a następnie Witolda, w. księcia lit. W r. 1422 P. towarzyszył Jagielle w jego podróży na Litwę i został wysłany stamtąd do Wojciecha Jastrzębca z powiadomieniem, że król podjął decyzję przeniesienia go na arcybiskupstwo gnieźnieńskie. Misja ta okazała się niewdzięczna; Wojciech Jastrzębiec, zawiadomiony w Nowym Sączu przez P-ę o woli władcy, uznał opuszczenie Krakowa na rzecz Gniezna za degradację i nie wyraził zgody na przeniesienie, z czym P. powrócił do Trok. W r. 1428 uczestniczył w zwycięskiej wyprawie wojennej Witolda na Nowogród Wielki, podczas której odznaczył się męstwem. Po rychlej śmierci w. księcia lit. przebywał nadal w otoczeniu króla Władysława Jagiełły i uzyskał w r. 1431 urząd marszałka dworu królewskiego, a w r. 1432 kaszt. czechowską, którą dzierżył nieprzerwanie do r. 1452, a więc z pewnością do końca swojego życia. W r. 1452 został też wymieniony z tytułem burgrabiego zamku krakowskiego.

Po zgonie Władysława Jagiełły P. był związany z dworem królowej wdowy Zofii Holszańskiej. W r. 1438 na sejmie w Piotrkowie był sygnatariuszem przywileju zatwierdzającego generalnie prawa królestwa, wystawionego (16 XII) przez młodego króla Władysława. W r. 1439 jako jedyny (poza przywódcą ruchu) z senatorów i dygnitarzy Królestwa przywiesił swoją pieczęć na akcie antymożnowładczej konfederacji nowokorczyńskiej Spytka Melsztyńskiego. Po klęsce pod Grotnikami i rozbiciu przez oligarchów ruchu szlacheckiego o sympatiach prohusyckich nie przeszedł, jak wielu zwolenników Spytka Melsztyńskiego, do obozu Oleśnickiego, ale też nie utracił kaszt. czechowskiej. Należał nadal do ludzi bliskich królowej Zofii i w r. 1440 przebywał (obok wielu wybitnych niedawnych konfederatów, jak Jan z Zagórzan, Jan Pilecki, Piotr z Kamieńca, Hincza z Rogowa i in.) na jej dworze w Sanoku, a także w Bieczu i z pewnością w Nowym Sączu, gdzie królowa posiadała swoje uposażenie wdowie. W wyprawie Władysława na Węgry nie brał wg wszelkiego prawdopodobieństwa udziału, a z pewnością nie było go pod Warną. Podczas bezkrólewia w Polsce w l. 1444–7 stał się aktywnym stronnikiem kandydatury Kazimierza, młodszego syna Jagiełły, na tron polski, a następnie zwolennikiem jego rządów w Polsce.

P. był właścicielem Uściszowic (pow. wiślicki) i Sławkowic (pow. szczyrzycki), współwłaścicielem rodowych Morawian, do których zgłaszali swoje pretensje w r. 1429 Wichna Jakubowska i Michał z Książnic. W dożywocie posiadał wsie Krzyszkowice i Przeczniów (pow. proszowski), uzyskane przed r. 1419 za wierną służbę od Wojciecha Jastrzębca, bpa krakowskiego. W r. 1429 pożyczył 70 grzywien Marciszowi Zagórskiemu i procesował się z Janem Wojsławskim o wieś Zagórze w Sandomierskiem, zaś w r. 1452 przekazał Janowi Głowaczowi Oleśnickiemu wieś Janowice w ziemi sandomierskiej za Sławkowice w pow. szczyrzyckim. Transakcja ta świadczy, być może, iż P. koncentrował swoje dobra bliżej Krakowa, rezygnując z niebogatej ojcowizny w ziemi wiślickiej. Ostatnia wzmianka o P-rze pochodzi z r. 1452.

Z małżeństwa z nie znaną nam z imienia żoną miał P. syna Andrzeja i córkę Elżbietę, zamężną za Piotrem Duninem z Prawkowic h. Łabędź, burgrabią krakowskim.

Syn Andrzej zapisał się w r. 1457 na Uniw. Krak., gdzie studiował do r. 1459 (pozostawił po sobie spis zajęć, na które uczęszczał, podając zarazem imiona prowadzących je na Wydziale Artium profesorów, a także spis książek, z których się uczył. Osobliwy ten rękopis, opublikowany w r. 1878, stanowi cenne źródło do poznania programu ówczesnych studiów i zaplecza bibliotecznego studenta), później poświęcił się karierze duchownej. W r. 1469 potwierdzony jest jako pleban w Bejscach.

 

Fedorowicz, Urzędnicy i dostojnicy; – Dworzaczek W., Leliwici Tarnowscy, W. 1971 s. 156; Kiryk F., Jakub z Dębna na tle wewnętrznej i zagranicznej polityki Kazimierza Jagiellończyka. Wr. 1967 s. 18–19; Prochaska A., Dzieje Witolda, Wil. 1914 s. 246; tenże, Konfederacja Spytka z Melsztyna, Lw. 1887 s. 42, 59, 61; Sochacka A., Konfederacja Spytka z Melsztyna z 1439 r. Rozgrywka polityczna czy ruch ideologiczny, „Roczn. Lub.” T. 16: 1973 s. 56, 58; – Akta grodz. i ziem., II, IV, V, XI; Album stud. Univ. Crac., I 150; Arch. Kom. Hist. AU, Kr. 1886 III 73; Arch. Kom. Prawn. AU, Kr. 1907 VIII/1 nr 913; Cod. epist. saec. XV, II; Długosz, Dzieje, IV; Kod. katedry krak., II; Kod. Mpol., IV; Kod. Wielkiej Polski, V; Materiały archiwalne wyjęte głównie z Metryki Litewskiej od 1348 do 1607 r., Lw. 1890; Materiały do historii miasta Biecza (1361–1632), Kr. 1914; Mon. Pol. Hist., III 414–19; Starod. Prawa Pol. Pomn., II nr 3061; Zbiór dokumentów mpol., III nr 1765, V nr 1448, VIII nr 2102, VIII nr 2502; – Arch. Państw. w Kr.: Castr. Crac. t. 3 s. 202, 205, 221, 232, 252, 263, 430, 440, t. 19 s. 132, Terr. Crac. t. 6 s. 127, t. 10 s. 148, 155, t. 11 s. 167, 170, 287, 302, t. 15 s. 52, t. 146 s. 715, t. 150 s. 49, 303, t. 151 s. 111–112, t. 197 s. 528.

Feliks Kiryk

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Grzegorz z Sanoka

około 1407 - 1477-01-29
arcybiskup lwowski
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.