Grudziński Jan h. Grzymała (zm. 1735), starosta rawski. Syn Stanisława, kasztelana rogozińskicgo, i Marianny Opalińskiej, wojewodzianki poznańskiej. Zasłynął jako wybitny dowódca jazdy i partyzant. Brał udział w walkach z Turkami i Tatarami za Jana III. Otrzymał w r. 1697 starostwo żytomierskie. Ok. 1700 r. został porucznikiem chorągwi husarskiej Józefa Potockiego, woj. kijowskiego, i z nim sprzągł na długo swe losy. Z początkiem wojny północnej walczył przeciwko Szwedom, odnosząc szereg sukcesów w działaniach podjazdowych. Pod koniec r. 1704 przeszedł wraz ze swym protektorem na stronę Leszczyńskiego i jako pułkownik jego jazdy toczył odtąd walkę z partyzantami Augusta II. Brał udział m. in. w bitwie pod Koniecpolem, gdzie dowodził prawym skrzydłem wojsk stanisławczyków. Mianowany został przez Leszczyńskiego starostą rawskim, w r. 1706 starostą wasiliskim i żyzmorskim. W r. 1707 był marszałkiem trybunału kor. Po klęsce Karola XII pod Połtawą cofał się ze swymi oddziałami przed następującymi Rosjanami, a później wraz z Potockim uszedł z Polski. Po bitwie pod Odolanowem przeszedł z niedobitkami na Śląsk, a następnie, wkroczywszy znów do Polski, przebił się na Węgry. Tu przez kilka miesięcy walczył po stronie powstańców węgierskich Franciszka Rakoczego przeciwko wojskom cesarskim, odnosząc szereg zwycięstw. Na skutek interwencji cara Piotra musiał w lecie 1710 r. wraz z innymi stronnikami Leszczyńskiego opuścić Węgry i udał się do obozu Karola XII pod Benderem. Po wypowiedzeniu wojny Rosji przez Turcję wziął udział w najeździe Tatarów na Ukrainę w zimie 1711 r., a po zawarciu pokoju znalazł się w Benderze, gdzie został mianowany generalnym regimentarzem wojsk Leszczyńskiego. W maju 1712 r. podjął na czele 4-tysięcznej zbieraniny wyprawę do Polski, mającą na celu wzniecenie powstania przeciw Augustowi II. Przedarłszy się wzdłuż podnóża Karpat pod Kraków, udał się stąd do Wielkopolski. Początkowo odnosił sukcesy i zgromadził znaczną ilość zwolenników, jednak do powstania nie doszło. Naciskany ze wszystkich stron przez oddziały koronne i rosyjskie poniósł wreszcie klęskę pod Krotoszynem. Pozostawiwszy swe wojsko, uciekł na Śląsk, skąd znów przedarł się do Turcji.
W r. 1714 powrócił do kraju, korzystając z amnestii dla stronników Leszczyńskiego. Żył przez pewien czas z pensji wypłacanej mu przez dwór królewski. Z chwilą zawiązania konfederacji tarnogrodzkiej przystąpił do niej, prowadząc na czele małego oddziału skuteczne działania przeciw Sasom. Później uszedł na Litwę. Dalsze jego dzieje nie są znane. Zmarł prawdopodobnie w r. 1735, jak można o tym wnosić ze spisanego w tym czasie w Kazimierzu testamentu. Żoną jego była zaślubiona w r. 1700 Jadwiga Eleonora Żernicka, zmarła po r. 1722.
Enc. Org.; W. Enc. Ilustr.; Żychliński, XIII 58; – Feldman J., Polska a sprawa wschodnia, Kr. 1926; Gierowski J., Między saskim absolutyzmem a złotą wolnością, Wr. 1953; Jarochowski K., Wycieczka G-ego do Polski r. 1712, Opowiadania i studia historyczne, P. 1863 II; tenże, Dzieje panowania Augusta II (1702–4), P. 1874; Otwinowski E., Dzieje Polski pod panowaniem Augusta II, Kr. 1849; Wimmer J., Wojsko Rzpltej w dobie wojny północnej, W. 1956; – Epistolae historico-familiares, Wyd. A. Załuski, Brunsberga 1711, Wr. 1761 I–IV; – B. Czart.: rkp. 2634, 2635; – Materiały archiwalne W. Dworzaczka.
Jan Wimmer