Oleski Jan h. Grzymała (zm. między r. 1589 a 1594), kuchmistrz nadworny kor., starosta bierzgłowski. Był synem Jerzego (zob.) i Zofii z Konopackich. Był właścicielem Oleśnicy koło Chodzieży, później także dóbr ostrowickich. Dn. 7 IX 1564 w Knyszynie został dworzaninem Zygmunta Augusta, miał służyć w 5, a potem w 6 koni. W r. 1567 nabył wieś Swarożin, a w r. 1570 jako kuchmistrz nadworny dobra Gnieszyno. Kiedy na sejmie unijnym w Lublinie w r. 1569 zażądano od Torunia zwrotu dóbr bierzgłowskich (w związku z egzekucją dóbr nadanych po r. 1505), 26 V t. r. Zygmunt August zezwolił O-emu na wykupienie tych dóbr z rąk Torunia (w starszej literaturze błędnie podawano imię O-ego – Jerzy, błąd ten poprawił Czaplewski). O. wobec oporu torunian siłą wziął Bierzgłów 31 III 1570. Król wyznaczył go starostą dożywotnim. Przejął on wsie: Czarnowo, Smogórsko, Złą Wieś z wyjątkiem Żydy. Wg opinii torunian źle zarządzał tymi dobrami, a administratorzy dopuszczali się wielu bezprawi wobec mieszkańców tych dóbr, np. w Rogówku. Torunianie podjęli starania na dworze królewskim, aby dobra bierzgłowskie odzyskać. Jednak na sejmie 1570 r. nie udało się to im. Tymczasem Zygmunt August znalazł się w kłopotach finansowych i za sumę 24 000 złp. przywrócił Toruniowi ich dobra, stwierdzając, że instygator się pomylił. Dn. 4 VI 1572 król nakazał O-emu zwrócić dobra. Ten zwlekał. Wówczas torunianie odebrali zamek bierzgłowski siłą. O. opuścił dobra. Posiadając jednak zapis królewski nie dał za wygraną i wytoczył spór przed Stefanem Batorym w r. 1576. Spór zakończył się w r. 1589. «Stary» O. przelał swoje pretensje na syna Jana, na co miasto się zgodziło i wypłaciło 7 500 złp. O. zmarł między r. 1589 a 1594.
Z małżeństwa z Barbarą Grudzińską miał O. trzech synów: Jerzego, Jana i Mikołaja (zm. 1627), dziedzica Oleśnicy, oraz sześć córek: Dorotę (wydaną w r. 1588 za mąż za Marcina Przecławskiego), Katarzynę (w r. 1594 żonę Jakuba Zakrzewskiego), Jadwigę (od r. 1594 żonę Macieja Bronikowskiego), Urszulę (żonę Zygmunta Sulikowskiego), Ludmiłę (w r. 1598 żonę Jana Mierczyńskiego) i Elżbietę (od r. 1609 żonę różnowiercy Jana Grota z Przyłęku). Syn O-ego Jerzy (zm. 1593) był kolejno dworzaninem, kuchmistrzem, a wreszcie marszałkiem dworu królowej Anny Jagiellonki, leśniczym tykocińskim oraz starostą kamienieckim. Żoną jego była Barbara Szczepiecka, panna z fraucymeru królowej.
Jan objął po ojcu dobra ostrowickie, w r. 1604 otrzymał urząd podkomorzego pomorskiego, w kwietniu 1623 został podkomorzym koronnym. Był on żonaty z Zuzanną Przerembską (zm. 8 III 1662). Dobra ostrowickie przejęli po jego śmierci bratankowie, synowie Mikołaja – Zygmunt i Łukasz.
Estreicher; Niesiecki; Paprocki; Uruski; Czaplewski, Senatorowie Prus Król.; – Górski K., Historia polityczna Torunia do roku 1793, w: Dzieje Torunia, Pod red. K. Tymienieckiego, Tor. 1933 s. 68–70; Kestner E., Beiträge zur Geschichte d. Stadt Thorn, Thorn 1882; Kurpisz L., Kronika kościołów chodzieskich, Chodzież 1933 s. 189; Maerker H., Geschichte der ländlichen Ortschaften und der drei kleineren Städte des Kreises Thorn…, Danzig 1899–1900 s.75; Wernicke J. F., Geschichte Thorns, Thorn 1842 s. 53; Zernecke J. H., Thornische Chronica, Thorn 1727 s. 154, 158; – Mater. do hist. stosunków kulturalnych w XVI w.; Matricularum summ., V nr 3634, 4122, 10190; – AGAD: MK t. 131 k. 234v.–236, t. 170 k. 300–300v.; WAP w Bydgoszczy, Oddz. Terenowy w Tor.: Kat. I dok. nr 3013, 3015, Kat. II, VIII, 17, 157, rkp. XII, 13 (J. K. Dachnowski, Summariusz herbarza szlachty polsko-pruskiej, nie zna); Informacje Włodzimierza Dworzaczka na podstawie: Arch. Państw. w P.: Kcynia Grodz. 32 k. 404, 405v., 426, 34 k. 295, 550v., 29 k. 603v., 39 k. 21v., 22v. i Poznań Grodz. 23 k. 203v., 222, 386, 401.
Janusz Małłek