INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Jan (Janusz) Latalski h. Prawdzic      Janusz LATALSKI, Kasztelan Gnieźnieński 1505 - portret asortacyjny w: Bartosz Paprocki, Gniazdo Cnoty, Kraków 1578, s. 1052 - w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie - źródło kopii cyfrowej: POLONA.pl - fragment.

Jan (Janusz) Latalski h. Prawdzic  

 
 
Biogram został opublikowany w 1971 r. w XVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Latalski Jan (Janusz) h. Prawdzic (zm. ok. 1517), kasztelan gnieźnieński. Pochodził najpewniej z linii wielkopolskiej Zarembów, która przyjęła h. Prawdzic. Był synem Jana z Latalic (w pow. gnieźnieńskim), w l. 1420–48 komornika sądowego w Gnieźnie i Kcyni. Ur. przed połową XV w., L. po śmierci ojca pozostawał (1465) w niedziale majątkowym z bratem Janem (proboszczem w Miłosławiu do r. 1480, potem w Sławnie, altarystą w Pobiedziskach w r. 1481, Poznaniu w r. 1485), dzierżył Latalice i skupił w l. 1462–1491 części wsi Bodzeporowice. W r. 1485 brat odstąpił mu swe udziały w obydwu wsiach; w r. 1497 L. sprzedał Latalice.
Pod koniec wojny trzynastoletniej dowodził oddziałem zaciężnych, biorąc udział w oblężeniu wojsk krzyżackich w Starogardzie Gdańskim (1465–6); król spłacił go ostatecznie 30 V 1469 r. Ok. r. 1475 objął z ramienia podkomorzego poznańskiego i starosty nakielskiego Jana Górki burgrabiostwo w Nakle, które sprawował do śmierci Górki (1477). W r. 1486 otrzymał od starosty generalnego Wielkopolski Mikołaja Kucieńskiego burgrabiostwo gnieźnieńskie, które dzierżył do r. 1493. Nabyte doświadczenie sądowe pomogło mu zapewne w l. 1494/5 uzyskać intratny urząd sędziego ziemskiego kaliskiego; kumulował go z otrzymaną równocześnie kasztelanią biechowską, dającą wstęp do formującego się właśnie senatu. Stanowiska te uzyskał być może za wstawiennictwem najstarszego syna Jana, późniejszego arcybiskupa. W r. 1493 był L. poborcą pogłównego na województwo kaliskie (także w l. 1502–4). Z protekcji syna uzyskiwał też dalsze godności: 3 II 1502 r. otrzymał kasztelanię lędzką, 23 VI 1503 r. (na prośbę królowej wdowy Elżbiety, której kanclerzem był wówczas Jan), kasztelanię gnieźnieńską, o której nadanie Piotrowi Opalińskiemu prosił sejmik średzki; po uzyskaniu krzesła gnieźnieńskiego zrezygnował z sędziostwa. W r. 1505 kupił Dębnicę, która do XVIII w. była główną siedzibą Latalskich. Uczestniczył w sejmach walnych; w r. 1506 podpisał elekcję Zygmunta Starego, ale działalność publiczną rozwijał przede wszystkim na gruncie lokalnym, powoływany często do sądów komisarskich w Wielkopolsce. Żył zapewne jeszcze w r. 1516, zmarł przed 4 III 1518 r., kiedy kasztelanem gnieźnieńskim był już Wincenty Szamotulski.
Przed r. 1467 L. ożenił się z Katarzyną z Oleśnicy (koło Chodzieży), z rodu Grzymałów, w t. r. zapisał jej 100 grzywien posagu na połowie Latalic. Synem L-ego z pierwszego małżeństwa był, oprócz Jana (zob.), być może i Wojciech, zapisany w r. 1483 na Uniw. Krak. W r. 1485 L. miał już drugą żonę, Zofię Skocką, córkę Macieja, przypuszczalnie krewną Jana Łaskiego, której w t. r. zapisał 170 grzywien posagu na Latalicach; L. otrzymał za drugą żoną część miasta Skoki, inne części skupił w l. 1498–1513. Dziećmi L-ego z drugiego małżeństwa byli najpewniej: Benedykt, kanonik (od r. 1516), potem dziekan kapituły poznańskiej (zm. 1536), i Bernard (obaj w r. 1512 uczniowie w Bursie Jerozolimskiej w Krakowie), Maciej, zmarły w r. 1516 jako student Uniw. Krak., wreszcie Janusz (zob.) oraz Jerzy, późniejszy kasztelan lędzki, i córka Barbara.

Boniecki; Gąsiorowski A., Urzędnicy wielkopolscy 1385–1500, Spisy, P. 1968; – Biskup M., Trzynastoletnia wojna z Zakonem Krzyżackim 1454–1466, W. 1967; Nowacki J., Archidiecezja poznańska w granicach historycznych i jej ustrój, P. 1964; Pociecha W., Królowa Bona (1494–1557), P. 1949 II 17–8, 473; – Akta Aleksandra, s. 301, 393; Arch. Kom. Hist., III 377; Cod. epist. saec. XV, III 411; Corpus Iuris Pol., III; Liber quitantiarum Alexandri regis ab a. 1502 ad 1506, W. 1897; Matricularum summ., II–IV; Starod. Prawa Pol. Pomn., VII 102; – AGAD: Dok. perg. 1190; Arch. Państw. w P.: Księgi: Poznań Grodz. nr 4 f. 481, nr 6 f. 128v., 245v., Grodz. 7 f. 136v., 203, 249, nr 9 f. 103v., nr 10 f. 16v., 171v., nr 12 f. 196, nr 16 f. 174v., 499, nr 17 f. 9, nr 59 f. 292, nr 61 f. 44, nr 62 f. 25v., 48v., nr 68 f. 417v., Gniezno Grodz. nr 2 f. 146v., nr 8 f. 171 (1491 r.: ksiądz Jan, proboszcz w Chrząstowie, syn Jana, burgrabiego, i Katarzyny z Oleśnicy), Ziem. 10 f. 1, 1v., nr 11 f. 86v.
                                                                                                                                                                                                                               Antoni Gąsiorowski

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Janusz (Jan) Latalski h. Prawdzic

brak danych - maj/czerwiec 1557 wojewoda poznański
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Wit Stosz (Stoss, Stwosz)

około 1438 - 1533-09-22
rzeźbiarz
 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.