Grottger Jan Józef (1799–1853), rolnik, amator malarz i rysownik, ojciec Artura. Ur. w Tarnowie jako syn Hilarego, inżyniera rządowego, i Katarzyny Waliczkówny. Kształcił się we Lwowie, następnie w Akademii Wiedeńskiej. Brał udział w powstaniu listopadowym, jako porucznik 5. p. ułanów uczestniczył w bitwach pod Olszynką Grochowską i pod Ostrołęką. Po upadku powstania osiadł na wsi, dzierżawiąc od swego dziadka, Hilarego Siemianowskiego, Ottyniowice i Horodyszcze Królewskie. W r. 1836 ożenił się z Krystyną Blahào de Chodietow, córką Jana Nepomucena Blahào, pochodzącego z politycznego obszaru dawnych Węgier, byłego oficera huzarów, następnie wyższego urzędnika sądu szlacheckiego we Lwowie, oraz krakowianki, Kunegundy Laszkiewiczówny. Owocem małżeństwa G-a było czworo dzieci: trzech synów – Artur, Jarosław, Aleksander – oraz córka Maria. Grottgerowie osiedli w Ottyniowicach, gdzie przebywali do r. 1847. W r. 1848 przenieśli się do Hrehorowa pod Bukaczowcami, później po krótkim pobycie w Hrusiatyczach pod Chodorowem do pobliskiego Zagórzecka. W końcu, podupadłszy majątkowo, osiedli w miasteczku Bukaczowce. Pogryziony przez konia chorego na wściekliznę zmarł G. w r. 1853.

G. był pierwszym nauczycielem, rysunków swego syna Artura. Jego własna twórczość malarska ma charakter dyletancki. Składają się na nią obrazy olejne i rysunki, niekiedy lawowane akwarelą. Poziom artystyczny, zwłaszcza pierwszych prac, pozostawia wiele do życzenia. Najwcześniejsze prace przynależą pod względem tematycznym i formalnym do kręgu klasycyzmu. Zą przykład posłużyć może Koriolan – obraz olejny z r. 1817 – wystawiony w wiedeńskiej Kongress-Ausstellung, ujawniający wpływ Davida i klasycystów wiedeńskich (Füger), a odznaczający się twardym, sumarycznym rysunkiem i nagromadzeniem empirowych realiów. Ten sam klasycystyczny nurt w twórczości G-a reprezentuje Scena grecka – rysunek ze zbiorów Pawlikowskich we Lwowie (1825) – oraz rysunkowy portret L. Siemianowskiej w stroju antykizującym (1817) – dawniej w zbiorach Tarnowskich w Śniatynce. Po powrocie G-a do kraju zaszły w jego pracach zmiany tematyczne i formalne. Pojawiły się kompozycje związane treściowo z historią Polski i jej walk niepodległościowych, jak np. Konfederaci, obraz o nieudolnej kompozycji i dość fantastycznych realiach, nie pozbawiony jednak znaczenia jako ilustracja tych zainteresowań G-a, które nie pozostały bez wpływu na twórczość jego syna. Trzeci rodzaj tematyki uprawianej przez G-a to portret. Na tym polu doszedł do najlepszych rezultatów. Wykonywał portrety olejne, np. portret konny Floriana Łaszowskiego, zrywający z estetyką klasycyzmu, a reprezentujący rodzaj silnie zakorzeniony w rodzimej tradycji i dający w tym samym czasie świetne rezultaty artystyczne w twórczości Piotra Michałowskiego. Charakterystyczne dla G-a wydają się liczne portrety rysunkowe, ujawniające przy pewnej oschłości i sztywności linii znaczną dozę realistycznej obserwacji modela (np. portrety H. Siemianowskiego i arcbpa ormiańskiego we Lwowie, Stefanowicza). Twórczość malarska G-a została po raz pierwszy ujawniona na wystawie lwowskiej w r. 1894. Kilka jego prac posiadała Galeria Narodowa we Lwowie.

Enc. Org.; Bołoz-Antoniewicz J., Katalog wystawy sztuki polskiej od r. 1764–1886, Lw. 1894 s. 168–70; – tenże, Grottger, Lw. (1910) s. 27–32; Mycielski J., Sto lat dziejów malarstwa w Polsce 1760–1860, Kr. 1897 s. 314–6; Potocki A., Grottger, Lw. 1907 s. 15–6; „Wiad. Konserwatorskie” (Lw.) 1924; – Arthur i Wanda, Dzieje miłości Arthura G-a i Wandy Monné. Listy – pamiętniki, Oprac. M. Wolska i M. Pawlikowski, Medyka–Lw. 1928 I 18, 147, 473–4, 475.

Barbara Miodońska