Jałowiecki Jan Józef, pseud. Jan z Bożeńców, pochodzący od przydomka rodowego (1817–1885), pisarz, historyk, artysta malarz, misjonarz. Ur. 6 V w Iłłukszcie (Ilŭkste, Kurlandia). Ukończył szkołę powiatową ks. misjonarzy w Iłłukszcie, a w l. 1835–40 Seminarium Duchowne w Wilnie. Jako subdiakon został w r. 1839 prefektem w szkole powiatowej misjonarzy w Krasławiu (Krăslava, powiat Dyneburg) i obowiązki te pełnił do r. 1849. Po otrzymaniu święceń kapłańskich (1841) wykładał egzegetykę i historię kościelną w tamtejszym seminarium. W r. 1842 został wybrany z grona profesorów superiorem (regensem) seminarium, jednak funkcję tę sprawował krótko wobec kasaty zgromadzenia i przeniesienia seminarium do Mińska w r. 1843. W r. 1849 został mianowany proboszczem w Krasławiu oraz dziekanem dekanatu Dünaburg Superior. W r. 1858 otrzymał Order św. Stanisława 3. kl., a później Order św. Anny 3. kl. i tytuł kanonika honorowego mohylewskiego. Za jego staraniem został odnowiony i wyposażony m. in. kościół w Krasławiu. Będąc sam malarzem akwarelistą (liczne jego obrazy były przeważnie treści religijnej), nawiązał kontakt z Janem Matejką, który zaprojektował do wielkiego ołtarza portret św. Ludwika, patrona kościoła, i przeprowadził jego korektę, obraz był bowiem w istocie wykonany przez uczniów Matejki – Izydora Jabłońskiego oraz Tomasza Antoniego Lisiewicza – i ukończony w Krakowie w r. 1884. J. zajmował się z wielkim umiłowaniem badaniami archiwalnymi historii fundacji i dziejów kościoła w Inflantach. Ogłosił drukiem w wileńskim czasopiśmie „Rubon” studium pt. Krótka wiadomość o Inflantskiem Krasławskiem Seminaryum zebrana przez ostatniego tegoż Seminaryum Regensa (T. 7: 1846 s. 13–31), a nadto po łotewsku szereg książek do nabożeństwa, tekstów Pisma Św., kancjonałów (z wieloma własnymi tekstami pieśni) oraz wierszy i opowiastek ludowych, Utworów jedynie dozwolonych w druku przez władze carskie po r. 1864 w tym języku czcionką łacińską. Wydawane bezimiennie, trudne są dziś do zidentyfikowania (ogólnie rejestruje je cytowana bibliografia Gustawa Manteuffla), podobnie jak anonimowa poezja ludowa J-ego, ogłaszana w katolickich kalendarzach łotewskich w Rydze i Dorpacie w l. 1861–72, drukowanych w wielotysięcznych nakładach i szerzących wśród szerokich rzesz czytelników literaturę ojczystą w dawnych Inflantach. J. współpracował również z pismami polskimi, m. in. z „Przeglądem Katolickim”, nadsyłając pod pseud. Jan z Bożeńców korespondencję „Z Inflant (powiatu dyneburskiego)” (np. T. 21: 1883 s. 597), i „Echem” w Warszawie oraz z „Kurierem Poznańskim”. Pod koniec życia poświęcił się prawie wyłącznie badaniom w zakresie historii regionalnej, pozostawiając w rękopisie wyniki swych poszukiwań. Zmarł 12 II 1885 r. w Krasławiu i został tam pochowany (16 II) w grobowcu swej matki Heleny z Chmielewskich.

Manteuffel G., Bibliographische Notiz über lettische Schriften welche von 1604 bis 1871 in der hochlettischen oder der sog. oberländischen resp. polnischlivländischen Mundart veröffentlicht worden sind, „Magazin der Lettisch-Litterärischen Gesellschaft” (Mitawa) T. 17: 1885 s. 181–205; Enc. Org. (1898–1904); W. Enc. Ilustr. (reprod. portretu olejnego pędzla Apolinarego Horawskiego); Podr. Enc. Kośc.; Słow. Geogr., IV 618; – [Giżycki J. M.] Smora, Księża Misyonarze w Wilnie, Kr. 1916 s. 61; Manteuffel G., Inflanty polskie, P. 1879 s. 117–8; tenże, Krasław, W. 1901 s. 13–6 odb. z „Kroniki Rodzinnej”; tenże, Z dziejów Kościoła w Inflantach i Kurlandyi (od XVI-go do XX-go stulecia), W. 1905 s. 48–9; – Directorium horarum canonicarum et missarum ad usum utriusque cleri Archi-Diaecesis Mohileviensis, Mohileviae–Vilnae 1843–1885; [Kamocki M. A., Perboyre G.], La Congrégation de la Mission en Pologne – Mémoires de la Congrégation de la Mission, Paris 1863 I 638; – Nekrologi: Gajewski E., „Przegl. Katol.” R. 23: 1885 s. 183–4; Ktoś z parafji Krasławskiej (pseud.), Ś. p. ksiądz Józef Jan Jałowiecki, „Przegl. Katol.” R. 23: 1885 s. 310–3; [Manteuffel G.] E. P., „Wiek” R. 13: 1885 nr 56 s. 4; „Wiad. Bibliogr.” R. 4: 1885 s. 81; – Arch. Misjonarzy w Kr. na Stradomiu: Lista imienna osób Zgrom. XX. Misjonarzy z r. 1837, Spis formularny osób Zgrom. XX. Misjonarzy w diecezji wileńskiej (1839); – Informacje ks. Alfonsa Schletza C. M. (Kraków).

Wiesław Bieńkowski