INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Jan Leszczyński h. Wieniawa      Hegendorf, Christoph (1500-1540) - Stichologia seu Ratio scribendorum versuum (...) - 1534 - Biblioteka Śląska, Katowice, ŚIBZZ - www.sbc.org.pl - rubrykacja: iPSB.

Jan Leszczyński h. Wieniawa  

 
 
2 poł. XV w. - przed 30 VI 1535
Biogram został opublikowany w 1972 r. w XVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Leszczyński Jan h. Wieniawa (zm. 1535), kasztelan brzesko-kujawski i starosta radziejowski. Syn Kaspra, podkomorzego kaliskiego (zob.), i Zofii z Oporowa, brat Rafała, bpa płockiego (zob.). Dzięki protekcji brata Rafała, wówczas sekretarza królewicza Zygmunta, dostał w r. 1505 ekspektatywę na podkomorstwo kaliskie po śmierci lub cesji ojca. Należał do zwolenników kandydatury Zygmunta I i podpisał jego akt elekcji w r. 1506. Na urzędzie podkomorskim spotykamy go w r. 1512. Jeździł na Węgry do króla Władysława i do kardynała ostrzyhomskiego. Zdawał z tego sprawę w r. 1514 królowi Zygmuntowi w Wilnie. W l. 1519–23 był poborcą województw wielkopolskich; w r. 1523 procesował się z mieszczanami brzeskimi o opłatę targowego, a jako jeden z komisarzy królewskich godził t. r. rajców płockich w analogicznej sprawie ze starostą płockim Mikołajem Niszczyckim. Podkanclerzy Piotr Tomicki polecił mu w r. 1523 objąć w zarząd dobra biskupstwa płockiego na rzecz mianowanego właśnie biskupem brata L-ego Rafała. Dokonał tego wspólnie z Janem z Oporowa w r. 1524 i administrował pułtuskimi dobrami przez cały czas rządów swego brata. Ok. 21 II 1525 otrzymał kaszt. brzeską kujawską. Mianowany przez prymasa Jana Łaskiego starostą dóbr arcybiskupich gnieźnieńskich i żnińskich, uchwałą kapituły gnieźnieńskiej z lipca 1527 r. powołany został na jej protektora i obrońcę przed zamachami szlachty na dobra duchowne, a głównie przed zagrożeniem ze strony niejakiego Sokoła. T. r. po śmierci brata Rafała biskupa, popadł w poważny zatarg z kapitułą płocką, która go oskarżała o prowadzenie w porozumieniu ze starostą płockim Niszczyckim lekkomyślnej i marnotrawnej gospodarki w dobrach biskupich. W r. 1528 wiódł zawzięty spór z Piotrem Gamratem, który zrazu zrzekł się prepozytury kościoła Św. Michała w Płocku na rzecz Sokołowskiego, pasierba L-ego, ale potem zrzeczenie to cofnął. W zatargu tym, w którym nie obeszło się bez gwałtów, a i krew się polała, nowy bp płocki Andrzej Krzycki popierał Gamrata, zaś P. Tomicki trzymał stronę L-ego, jednak prymas Łaski przyznał ostatecznie prepozyturę Gamratowi ostro karcąc L-ego. W r. 1533 był L. surogatorem powiatów kaliskiego i konińskiego.

Mimo ścisłych związków z kołami duchownymi był L. protektorem Krzysztofa Hegendorfera, który dedykował mu w r. 1534 swe drukowane w Wittenberdze dziełko „Stichologia seu ratio scribendarum versuum” i był nauczycielem jego syna Rafała. Zrazu obok braci: Rafała, stryjecznego (późniejszego kaszt. przemęckiego), i Rafała, rodzonego, był współdziedzicem Leszna z przyległościami, ale z działu w r. 1520 wziął wsie Drzeczkowo, Wolikowo i Wyciążkowo w pow. kościańskim oraz bogatą dzierżawę starostwa radziejowskiego. Był też dziedzicem Przygodzic i Gołuchowa w pow. kaliskim. Dzierżawił młyny i cło w Kaliszu oraz cła wodne i ziemskie łęczyckie, radziejowskie i bydgoskie. Zmarł na krótko przed 30 VI 1535. Jego żoną była (od r. 1518) Maria de Marcellanges, Francuzka, wdowa po Jarosławie z Wrzący Sokołowskim, kaszt. lędzkim i staroście kolskim. Stąd jej dożywocie na tym starostwie przeszło i na L-ego. Fundowała w r. 1522 ołtarz w kolegiacie radziejowskiej. Z tego małżeństwa byli: syn Rafał, kaszt. śremski (zob.), i córka Dorota, żona Stanisława Siewierskiego, kaszt. konarskiego.

 

Estreicher; Boniecki; Niesiecki; – Finkel L., Elekcja Zygmunta I, Kr. 1910; Hartleb K., Piotr Gamrat, Lw. 1938; Karwowski S., Leszczyńscy h. Wieniawa, „Mies. Herald.” R. 7: 1914 s. 74–6; Łukaszewicz J., O kościołach braci czeskich w dawnej Wielkiej Polsce, P. 1835 s. 20; Nowacki J., Archidiecezja poznańska, P. 1964 II; Sipayłłówna M., Działalność kulturalna rodu Leszczyńskich, „Spraw. Pozn. Tow. Przyj. Nauk” 1935; – Acta capitulorum, I; Acta Tom., III, VI, X, XVII; Arch. Kom. Hist. AU, Kr. 1916 X 143, 342; Matricularum summ., IV; Niemcewicz J. U., Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszcze, W. 1822 I 384, 385; – Arch. Państw. w P.: Kalisz Ziem. 22 k. 106, Kościan Ziem. 19 k. 53, Poznań Grodz. 15 k. 248v., 16 k. 435, 480v., 610.

Włodzimierz Dworzaczek

 

 

Powyższy tekst różni się w pewnych szczegółach od biogramu opublikowanego pierwotnie w Polskim Słowniku Biograficznym. Jest to wersja zaktualizowana, uwzględniająca opublikowane w późniejszych tomach PSB poprawki i uzupełnienia.    

 

 
 

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

ród Wieniawów, kasztelania brzeska kujawska, urzędy ziemskie kaliskie, starostwo radziejowskie (Woj. Brzeskie kujawskie), herb rodu Wieniawów, elekcja Zygmunta I Starego 1506, dobra w Pow. Kaliskim, królewszczyzny w Woj. Brzeskim kujawskim, dobra w Pow. Kościańskim, rodzina Leszczyńskich (z Leszna) h. Wieniawa, ojciec - urzędnik ziemski kaliski, kandydatura Zygmunta na króla Polski 1506, brat - Biskup Płocki, poselstwo na Węgry, brat - sekretarz królewski, żona - Francuzka, brat - Kasztelan Lędzki, syn - starosta w Woj. Brzeskim kujawskim, brat - kanonik krakowski, stryj - kanonik gnieźnieński, stryj - prałat w kapitule gnieźnieńskiej, brat - kanonik poznański, syn - Wojewoda Brzeski kujawski, brat - kanonik gnieźnieński, brat - starosta w Woj. Pomorskim, syn - dyplomata, brat - dyplomata, syn - marszałek sejmowy, brat - Biskup Przemyski, ojciec - dworzanin królewski, stryj - proboszcz, stryj - Kasztelan Gnieźnieński, spory szlachty z mieszczanami, małżeństwo z wdową XVI w., stryj - prałat w kapitule poznańskiej, dzierżawa ceł, syn - konwertyta, ojciec - starosta w Woj. Brzeskim kujawskim, stryj - starosta w Woj. Brzeskim kujawskim, dzierżawa młynów, starostwo dóbr biskupich, syn - poseł na sejm Królestwa Polskiego, stryj - starosta w Woj. Łęczyckim, zarząd dóbr kościelnych, dzieci - 2, w tym syn (osób zm. do 1800), zięć - Kasztelan Kruszwicki, stryj - Kasztelan Poznański, stryj - Marszałek Nadworny Koronny, syn - działacz reformacyjny, stryj - Kasztelan Spicymierski, syn - sygnatariusz Unii Lubelskiej, syn - Kasztelan Śremski, stryj - prałat w kapitule warmińskiej, matka - Oporowska, dobra leszczyńskie
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Chmura tagów

 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.