Mehl Jan (1855–1940), działacz polski na Opolszczyźnie. Ur. 8 IV w Dobrzeniu Wielkim, był synem Józefa i Barbary z Szydłów. Pochodził z rodziny zajmującej się budową dużych łodzi rzecznych oraz flisactwem na Odrze. Po ukończeniu szkoły ludowej – wówczas jeszcze z polskim językiem nauczania – zajmował się M. przez czas jakiś flisactwem. Po zebraniu odpowiednich funduszów otworzył sklep spożywczo-gospodarczy, który prowadził przez blisko 50 lat do r. 1922, kiedy to powrócił do gospodarki rolnej. M. był działaczem społecznym i kulturalnym ściśle związanym z najbliższym terenem; działał głównie w Dobrzeniu Wielkim i okolicy. W r. 1882 na wiecu politycznym partii centrowej, organizowanym wspólnie z ks. Karolem Myśliwcem, został M. wybrany do zarządu jako wiceprezes. W r. 1897 znalazł się w Komitecie Wyborczym okręgu opolskiego obok B. Koraszewskiego i księdza Frysztackiego. W październiku 1890 Koraszewski rozpoczął wydawanie „Gazety Opolskiej”, M. razem z in. twórcami ludowymi, jak Jakub Kania, Franciszek Wilczek, poparł jego inicjatywę. Byli korespondentami pisma i drukowali w nim swe pierwsze utwory. Pomagali nadto Koraszewskiemu w zakładaniu oddziałów Tow. Polsko-Katolickiego nazywanych «Oświatą». Szczególnie trudną sprawą było uzyskanie zgody władz na powołanie kółka «Oświaty» w rodzinnej wiosce M-a. Wreszcie na zebraniu organizacyjnym w obecności ok. 400 osób wyłoniło się 120-osobowe koło z M-em jako prezesem. Na jednym z zebrań wygłosił on prelekcję historyczną pt. O Śląsku z dawniejszych czasów i o zamieszkałej na nim ludności. M. był kierownikiem amatorskiego zespołu teatralnego. Bardzo często wygłaszał prelekcje przed przedstawieniami. Działalność M-a utrudniały szykany ze strony lokalnych władz i miejscowych Niemców. M. jest postacią mało zbadaną. Znana jest jego piosenka o Odrze i o pożytkach gospodarczych, jakie ta rzeka przynosi. Utwór ten przetrwał w kilku polskich śpiewnikach na Śląsku, m. in. w śpiewniku J. Gallusa „Pieśni polskie używane na Górnym Śląsku” (Bytom 1892 z. 5).
M. zmarł 27 I 1940. Żonaty od r. 1879 z Julianną z Głatkich, miał jedenaścioro dzieci, z których kilkoro zmarło w dzieciństwie. W r. 1945 w czasie walk przyfrontowych spłonęła zagroda Mehlów. Zniszczeniu uległy strzeżone przez córkę Barbarę Mehl cenne materiały do dziejów polskiego ruchu narodowego na Opolszczyźnie.
Ogrodziński W., Dzieje piśmiennictwa śląskiego, Kat. 1965; Ossowski S., Zagadnienie więzi regionalnej i narodowej na Śląsku Opolskim, „Przegl. Socjologiczny” 1947 nr 1–4 s. 92–3; Zielonka Z., Jakub Kania (1872–1957), w: Pisarze śląscy XIX i XX wieku, Wr. 1963; – Śląscy pisarze ludowi (1800–1914). Antologia poezji i prozy, Oprac. J. Kucianka, Wr. 1968 (bibliogr.); – „Dzien. Śląski” 1918 nr 299; „Polak” 1918 nr 155; – Śląski Inst. Nauk. w Kat.: Biogram M-a oprac. przez Z. Bednorza dla Śląskiego Słownika Biograficznego.
Adam Jarosz